اختلال دو قطبی که قبلاً به آن افسردگی دیوانهوار میگفتند باعث نوسانات شدید احساسی نظیر اوجگیری احساسات (جنون یا جنون خفیف) و فروکش کردن آن ( افسردگی) میشود. وقتی افسرده میشویم، احساس ناراحتی و نا امیدی کرده و علاقه و لذت خود در بیشتر کارها را از دست میدهید. وقتی که احساسات شما دگرگون میشود، بسیار شاد و پرانرژی میشوید. تغییرات احساسی ممکن است چند دفعه در سال یا به طور مکرر در هفته رخ بدهد. اگرچه اختلال دو قطبی یک وضعیت آزاردهندة طولانی مدت است ولی میتوانیم با دنبال کردن یک برنامه درمانی، احساسات خود را کنترل کنید. در بیشتر موارد، این اختلال را با داروها و مشاوره روانی (روان درمانی) تحت کنترل درمیآورند.
علائم اختلال دو قطبی
چند نوع اختلال دوقطبی و اختلال مرتبط با آن وجود دارد. دلایل دقیق اختلال بین افراد متفاوت، مختلف است. دوقطبی های 1 و 2 ویژگیهای خاص بیشتری دارند که با توجه به علایم و نشانههای خاص مورد تشخیص قرار میگیرند.
معیارهای اختلال دو قطبی
دفترچه آماری و تشخیصی اختلالات ذهنی DSM-5 که توسط انجمن روانشناسی آمریکا به چاپ رسیده، معیارهایی را برای اختلال دو قطبی و سایر اختلالات مرتبط با آن بیان میکند. روان درمانگرها برای تشخیص بیماریهای ذهنی و شرکتهای بیمه برای بررسی پوشش بیمه درمان, از این دفترچه استفاده میکنند. معیارهای تشخیصی اختلالات دو قطبی و اختلالات مرتبط با آن به نوع خاص آن اختلال بستگی دارد.
- اختلال دو قطبی 1. حداقل یک بار دوره ی جنون داشته، قبل یا بعد این دوره , احتمالاً جنون خفیف و شدید بروز یافته است. علائم جنون باعث بوجود آمدن نقص حاد در زندگی شده و شاید به بستری شدن یا جدایی از واقعیت بینجامد (روانپریشی).
- اختلال دو قطبی 2. باید حداقل یک دوره افسردگی شدید که حداقل دو هفته طول کشیده و یک دوره جنون خفیف که چهار روز به طول میانجامد را تجربه کرده باشید، اما نباید یک جنون شدید داشته باشید. در دوره های شدید افسردگی با تغییرات غیرقابل پیشبینی احساسات و رفتار باعث ناراحتی و دشواری در جنبههایی از زندگی میشود.
- ))اختلال ادواری تیموس. حداقل در سال دورههای متعدد علائم جنون خفیف (که خفیفتر از دوره ی جنون خفیف است) رخ داده که در کودکان و نوجوانان این میزان یک سال است و دورههای علائم افسردگی (که خفیفتر از دوره های افسردگی است) خواهید داشت. در طول این زمان، حداقل نیمی از وقتتان را با علایم گذرانده و این علائم هیچ وقت بیش از دو ماه ناپدید نمیشوند. علائم باعث بهوجودآمدن ناراحتیهای جدی در جنبههای زندگی شما خواهند شد.((
- انواع دیگر. که مثلاً شامل اختلال دوقطبی و اختلالات مرتبط با آن که ناشی از یک بیماری دیگر است . مثل بیماری کوشینگ, تصلب چندگانه یا سکته. به نوع دیگر آن, اختلال دوقطبی و اختلال ناشی از مواد و دارو میگویند. اختلال دو قطبی 2، خفیف تر از یک نیست اما تشخیص آن متفاوت است. درحالیکه دوره های دو قطبی جنون یک میتواند جدی و خطرناک باشد، افراد مبتلا به دو قطبی 2، زمانهای طولانی تری را افسردهاند که باعث نقص حاد میگردد.
معیارهای دوره جنون خفیف یا شدید
دوره جنون شدید، یک دوره متمایز است و در آن احساسات شدید, گسترده و حساس میباشند که حداقل یک هفته (و کمتر از یک هفته اگر بستریشدن ضروری باشد ) به طول خواهد انجامید. در این دوره فعالیت یا انرژی برای هدفی مشخص افزایش مییابد. دوره جنون خفیف، شرایط دوره فوق را دارد ولی حداقل چهار روز متوالی طول میکشد . برای هر دو دوره خفیف و شدید جنون، وقتی که احساسات معمول به هم ریخته و انرژی افزایش مییابد، سه یا چهار مورد از علایم زیر (چهار مورد در صورتی که حساسیت به وجود آمده باشد) باید دیده شود که نشان دهنده تغییر قابل ملاحظهای نسبت به رفتار عادی شماست.
- بالارفتن اعتماد به نفس و غرور
- کاهش نیاز به خواب (مثلاً سه ساعت خواب کافی باشد)
- پرحرفی غیرطبیعی
- تفکرات نژادپرستانه
- حواسپرتی
- افزایش یافتن میزان فعالیت هدفمند (فعالیت اجتماعی, کاری, تحصیلی یا جنسی یا بیقراری)
- انجام دادن کارهای غیرعادی که عواقب خطرناکی دارند مثلاً خریدن بیش از حد مشروبات، بیمبالاتی جنسی یا سرمایهگذاری تجاری نابخردانه
تشخیص دوره جنون شدید
- اختلال احساسی باید آنقدر شدید باشد که دشواری قابل ملاحظهای هنگام کار، تحصیل و انجام فعالیتهای اجتماعی و برقراری روابط به وجود آورد و یا برای پیشگیری از آسیب رساندن به خود یا دیگری شخص را بستری کنند و یا فرد را تحریک کنند که از حقیقت جدا گردد(روانپریشی).
- علائم آن به طور مستقیم ناشی از یک چیز دیگر نظیر مصرف الکل یا مواد، دارو و یک بیماری نمیباشد.
تشخیص دوره جنون خفیف
- در این دوره تغییری در حالت شما رخ میدهد که معمول نبوده و آنقدر بزرگ است که دیگران متوجه آن شوند.
- این دوره آن قدر جدی نیست تا تغییرات عمده ای در کار، فعالیت، تحصیل، فعالیتهای اجتماعی و روابط شما ایجاد کند و همچنین به بستری شدن نیاز نداشته و باعث جدایی از واقعیت هم نمیشود.
- علائم آن مستقیماً ناشی از چیز دیگری نظیر مصرف الکل و مواد، دارو و یک بیماری نمیباشد.
معیارهای دوره حاد افسردگی
DSM-5 لیستی از معیارهای دوره حاد افسردگی ارائه کرده که عبارتند از:
- بروز پنج مورد یا بیشتر از علایم زیر در طول یک دوره دو هفتهای که نشان دهنده تغییری در حالت یا عملکرد پیشین است .
- حداقل یکی از علائم حالت افسردگی یا بیعلاقگی و بی میلی باید در فرد وجود داشته باشد.
- این علایم یا بر اساس احساسات شخصی شما هستند و یا مشاهده دیگران
علائم و نشانه های اختلال دو قطبی
- حالت افسرده در طول روز گریبانگیر شخص میشود . تقریباً هر روز احساس شادی و احساس غم، پوچی، ناامیدی گریان در کودکان و نوجوانان و حالت افسردگی به صورت حساسیت بروز میابد.
- بی میلی و بی علاقگی نسبت به تمام فعالیتها و یا تقریباً همه فعالیتها که هرروز وجود دارد.
- وزن کم کردن به خاطر عدم تغذیه، اضافه کردن وزن و نوسانات هر روزه اشتها (عدم اضافهوزن همانطور که انتظار میرود، میتواند نشانهای از افسردگی در کودکان باشد)
- بیخوابی یا خواب بیشازحد در روز
- بیقراری و بیحالی که توسط دیگران قابل مشاهده است
- خستگی و یا بی انرژی بودن هر روز
- احساس پوچی یا گناه زیاد مثل اعتقاد به چیزهایی که واقعی نیستند
- کاهش توان تفکر و تصمیمگیری یا بلاتکلیفی هر روز
- اقدام به مرگ و خودکشی یا نقشه برای اقدام به خودکشی
برای تشخیص وجود یک دوره حاد افسردگی
- علائم باید آنقدر شدید باشند تا دشواری جدی برای انجام کار، تحصیل، فعالیتهای اجتماعی و روابط اجتماعی ایجاد کنند
- علائم نباید مستقیماً از علت دیگری نظیر مصرف الکل و مواد، دارو یا بیماری ناشی شوند
- علت علائم نباید ناراحتی نظیر غم از دست دادن یکی از عزیزان باشد .
سایر علایم و نشانههای اختلال دوقطبی
علایم و نشانههای دوقطبی یک و دو شامل موارد دیگری هم میشود از جمله:
- اضطراب. اضطراب، نگرانی، فشار یا بیقراری، عدم توانایی در تمرکز کردن، حس اینکه اتفاق بدی ممکن است رخ بدهد و احساس این که نتوانید خود را کنترل کنید از نمونههای این مشکل هستند.
- ویژگیهای مرکب. داشتن معیارهای دوره های خفیف و شدید و در عین حال مبتلا بودن به تمام یا برخی از علائم دوره حاد افسردگی
- مشخصههای ایمنی بدن. بیعلاقگی در برابر همه فعالیتها و بهتر نشدن این حس حتی وقتی اتفاق خوبی رخ میدهد
- ویژگیهای غیر عادی. داشتن علائمی که در دوره حاد افسردگی معمول نیست مثلاً نداشتن حس خوب وقتی اتفاق خوبی رخ میدهد
- کاتاتونی. نشان ندادن عکسالعمل در برابر محیط , و نگه داشتن بدن در حالتی غیرعادی، حرف نزدن، تقلید از صحبت و حرکت افراد دیگر.
- آغاز پری پارتم. علائم اختلال دو قطبی که حین بارداری و تا چهار هفته پس از وضع حمل ظاهر میشوند.
- الگوی فصلی. یک الگوی مشخص جنون خفیف، شدید یا دورههای افسردگی حاد که در فصول مختلف متفاوت است.
- چرخه سریع. ابتلا به 4 تغییر احساسی و بیشتر در طول یک سال که علائم کلی یا جزئی جنون خفیف، شدید یا دوره های حاد افسردگی در این حین بهبود مییابند.
- روانپریشی. دوره های شدید جنون شدید یا افسردگی که باعث جدایی از حقیقت شده و شامل علائمی نظیر اعتقادات غلط اما محکم (خیالپردازی) و یا شنیدن و دیدن چیزهایی میشود که عملاً وجود ندارند (توهم) .
علائم کودکان و نوجوانان
همان معیارهایی که برای تشخیص این اختلال در بزرگسالان به کار میرود، برای کودکان و نوجوانان نیز کاربرد دارد. کودکان و نوجوانان ممکن است به جنون خفیف یا شدید یا دوره های حاد افسردگی دچار شوند که در فاصله بین این حالات به رفتار معمول خود باز میگردند. البته همیشه این گونه نیست. در طول دورههای شدید، احساسات به سرعت تغییر میکند. تشخیص و شناسایی علائم اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان میتواند دشوار باشد. نمیتوان تعیین کرد که آیا این مشکلات, نوسانات طبیعی رفتاری اند و یا به خاطر استرس و ضربه پدید آمدند و یا علائم یک بیماری ذهنی میباشند. کودکانی که اختلال دو قطبی دارند اغلب به سایر مشکلات ذهنی نیز دچار میشوند. شایعترین علائم اختلال دو قطبی در کودکان و نوجوانان مواردی نظیر تغییرات حاد رفتاری بوده که متفاوت از تغییرات رفتار معمولی میباشد.
زمان مراجعه به پزشک
اگر به علائم افسردگی یا جنون دچار شدهاید، به پزشک خود یا روان درمانگر مراجعه کنید. اختلال دو قطبی به خودی خود مرتفع نمیشود. قرار گرفتن تحت درمان توسط یک متخصص با تجربه در زمینه اختلال دوقطبی به شما کمک میکند تا علائم را کنترل کنید. بیشتر افراد مبتلا به این مشکل تحت درمان لازم قرار نمیگیرند. با وجود اختلالات احساسی، افراد مبتلا به اختلال دو قطبی متوجه نمیشوند که چقدر بیثباتی رفتاری آنها زندگی خودشان و دیگران را تحت تاثیر قرار میدهد. اگر شبیه به افراد دوقطبی هستید، شاید از شادی و دورههای پر بازده لذت ببرید. البته همواره پس از این شادی, یک شوک اساسی پدید آمده که شما را افسرده و خسته میکند و شاید مشکلات مالی، قانونی یا رابطهای برایتان به وجود آورد. اگر تمایل به درمان ندارید، به یک دوست و عزیز، متخصص درمانی، رهبر معتقد، و فرد قابل اعتمادی، اعتماد کنید. آن شخص میتواند به شما کمک کند تا اولین گامها را برای درمان موفق بردارید.
زمان تقاضای کمک اورژانسی
افکار و رفتار خودکشی در میان افراد مبتلا به اختلال دو قطبی امری رایج است. اگر گمان میکنید که میخواهید به خود صدمه زده و یا خودکشی کنید، با 115 یا اورژانس محلی فوراً تماس بگیرید. این موارد را هم مدنظر قرار دهید:
- به یک دوست مراجعه کنید
- فرد معتقد از دید خود، وزیر یا رهبر معنوی را ملاقات کنید
- با شماره فوریتهای خودکشی تماس بگیرید
- از پزشک خود، روان درمانگر یا سایر درمانگرها وقت ملاقات بگیرید.
- اگر یکی از عزیزانتان خودکشی کرده و یا تصمیم به این کار دارد، فردی را پیش وی بگذارید. با 115 و یا اورژانس محلی بلافاصله تماس گرفته و اگر فکر میکنید که توان این کار را دارید، او را به اورژانس در نزدیکی محل اقامت خود برسانید.
علل
علت دقیق اختلال دو قطبی مشخص نیست اما برخی عوامل میتواند مؤثر واقع شود مثل:
- تفاوتهای بیولوژیکی. افراد مبتلا به این مشکل ظاهراً دچار تغییرات فیزیکی در مغز خود میشوند. اهمیت این تغییرات هنوز مشخص نیست اما نهایتاً به تشخیص علل منجر خواهد شد.
- انتقالدهندههای عصبی. بیتعادلی در مواد شیمیایی مغزی که به طور طبیعی روی میدهد و به آن انتقالدهندههای عصبی میگویند ظاهراً نقش مهمی در به وجود آمدن اختلال دوقطبی و سایر اختلالات روحی دارد.
- ویژگیهای ارثی. اختلال دو قطبی در افرادی که نزدیکان درجه اول آنها مثل والدین یا برادر خواهر مبتلا به این اختلال دارند رایجتر است. محققان در تلاش برای یافتن ژنهایی هستند که اختلال دوقطبی را پدید میآورد.
عوامل خطر
عواملی که خطر ابتلا به اختلال دو قطبی را افزایش داده یا مرحله اول را تحریک میکند عبارتند از:
- داشتن نزدیکان درجه اول مثل والدین یا برادر خواهر مبتلا به اختلال دو قطبی
- دورههای با فشار زیاد
- مصرف مواد و الکل
- تغییرات عمده در زندگی مثل مرگ یکی از عزیزان و سایر اتفاقات غمناک
شرایطی که معمولاً با اختلال دوقطبی رخ میدهد: اگر اختلال دو قطبی داشته باشید شاید یک بیماری دیگر که قبل و بعد از اختلال کشف میشود هم داشته باشید. این بیماریها باید شناسایی و درمان شوند چرا که ممکن است دو قطبی را تشدید و یا درمان آن را دشوار کند.
این بیماریها عبارتند از
- اختلالات اضطرابی. که نمونههای آن اختلالات اضطرابی اجتماعی و اختلال اضطرابی کلی است.
- اختلال استرسی پس از تروما (PTSD). برخی افراد مبتلا به PTSD (یک اختلال اضطرابی ترومایی) , اختلال دو قطبی نیز دارند
- اختلال کم توجهی/بیشفعالی (ADHD). ADHDعلائمی دارد که مشابه علائم اختلال دوقطبی است و لذا تشخیص آن از اختلال دوقطبی دشوارتر است و گاهی با آن اشتباه گرفته میشود. تحت شرایطی ممکن است شخص هر دو بیماری را داشته باشد.
- اعتیاد و مصرف مواد. بسیاری از افراد مبتلا به اختلال دو قطبی به مواد دخانیات و الکل اعتیاد دارند. شاید ظاهراً الکل یا مواد مخدر علائم را تسکین دهد اما در واقع، آنها میتوانند افسردگی یا جنون را تشدید، تحریک یا طولانیتر کنند.
- مشکلات سلامت جسمی. افراد مبتلا به اختلال دو قطبی، اغلب مشکلات دیگر جسمی نظیر بیماری قلبی، مشکلات تیروییدی یا چاقی دارند.
شرایط دشوار
اگر اختلال دو قطبی درمان نشود میتواند به شرایط حاد ختم شود و کل زندگی شما را تحت تأثیر قرار دهد از جمله:
- مشکلات ناشی از مصرف مواد و الکل
- خودکشی یا اقدام به خودکشی
- مشکلات مالی
- مشکلات با قانون
- مشکلات رابطهای
- تنهایی و انزوا
- عملکرد ضعیف کاری یا تحصیلی
- غیبت مکرر از کار یا مدرسه
آمادگی جهت دیدن پزشک
شاید ابتدا به پزشک عمومی و متخصص تشخیص و درمان بیماریهای ذهنی (روانشناس) مراجعه کنید. آنچه که میتوانید انجام دهید قبل از ملاقات لیستی از موارد زیر را آماده کنید:
- تمام علائمی که دارید از قبیل آنهایی که نامرتبط با بیماری به نظر میرسند
- اطلاعات شخصی مهم از جمله فشارهای شدید یا تغییرات اخیر زندگی
- تمام داروها, مکمل ها و ویتامینهایی که مصرف میکنید و میزان مصرف هر یک
- سؤالاتی که میخواهید از پزشک بپرسید
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
- آیا اختلال دوقطبی دارم؟
- آیا علل احتمالی دیگری هم برای علایم من وجود دارد؟
- به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟
- چه روشهای درمانی وجود داشته و شما کدامیک را توصیه میکنید؟
- این روش چه اثرات جانبی دارد؟
- چه جایگزینهایی برای روش شما وجود دارد؟
- من مبتلا به بیماریهای دیگری نیز هستم. چگونه میتوانم همگی آنها را کنترل کنم؟
- آیا نیاز هست به یک روانشناس یا روان درمانگر مراجعه کنم؟
- آیا یک جایگزین عمومی برای داروی نسخه شما وجود دارد؟
- آیا بروشور یا کاتالوگی که بتوانم با خود ببرم در اختیار دارید؟ چه سایتهایی را توصیه میکنید؟
- اگر حین ملاقات سوالی داشتید حتماً بپرسید.
سوالاتی که پزشک از شما میپرسد
- چه زمانی برای اولین بار شما یا عزیزانتان متوجه علائم افسردگی، جنون خفیف یا شدید شدید؟
- به چه میزان حالت شما تغییر میکند؟
- آیا تا به حال هنگام افسردگی به خودکشی فکر کرده اید؟
- آیا علائم شما زندگی روزمره و روابط شما را مختل کرده است؟
- آیا از نزدیکان نسبی شما کسی افسردگی و اختلال دو قطبی دارد؟
- چه بیماریهای جسمی یا ذهنی دیگری دارید؟
- آیا الکل، دخانیات و مواد خیابانی مصرف میکنید؟
- چقدر در شب میخوابید؟ آیا این میزان متغیر است؟
- آیا زمانی که در زندگی ریسک هایی میکنید که به طور معمول آن را انجام نمیدهید دچار این دورهها میشوید؟ (مثل نزدیکی بدون مراقبت ,تصمیمات آنی مالی)
- آیا چیزی باعث بهبود یا وخامت علائم شما میشود؟
آزمایش و تشخیص
وقتی که پزشکان به اختلال دو قطبی مظنون شوند، تعدادی آزمایش تجویز مینمایند. این آزمایشات که به تشخیص و درمان سایر بیماریها و بررسی شرایط دشوار کمک میکنند عبارتند از:
- آزمایش جسمی. از آزمایش جسمی و آزمایشات آزمایشگاهی استفاده کنید تا سایر اختلالات پزشکی که این علائم را بوجود آورده مشخص شوند.
- ارزیابی روانی. پزشک یا روان درمانگر درباره عواطف، تفکرات و الگوی رفتاریتان با شما صحبت میکند. ممکن است یک پرسشنامه روانشناسی را نیز تکمیل کنید. با رضایت شما، از اعضای خانواده و دوستانتان خواسته میشوند تا اطلاعاتی درباره علائم و مراحل محتمل جنون و یا افسردگی شما ارائه دهند.
- دسته بندی حالات. برای تعیین دقیق بیماری، پزشک از شما میخواهد تا حالات خود، الگوهای خواب یا سایر عواملی که به تشخیص و یافتن درمان مناسب کمک میکند را ثبت نمایید.
- علائم و نشانهها. پزشک و متخصص روانی شما، علائمتان را با معیارهای موجود در دفترچه آماری تشخیص اختلالات ذهنی مرتبط با اختلال دو قطبی مقایسه میکند.
تشخیص در کودکان
اگرچه ممکن است اختلال دو قطبی در کودکان هم به وجود آید، اما معمولاً در نوجوانی و اوایل 20 سالگی کشف میشود. به سختی میتوان گفت که آیا نوسانات احساسی یک کودک به نسبت سنش طبیعی است یا خیر. و اینکه آیا این علائم نتیجه استرس , تروما یا یک مشکل ذهنی است یا که ناشی از اختلال دو قطبی میباشد. علائم اختلالات دو قطبی کودکان و نوجوانان متفاوت از بزرگسالان است و ممکن است دقیقاً در طبقه بندی تشخیصی قرار نگیرند. معمولاً کودکان مبتلا به این اختلالات، به دیگر بیماریهای ذهنی هم دچار هستند مثل ADHD یا مشکلات رفتاری. می توانید از پزشک خود بیاموزید که چگونه علائم اختلال دوقطبی از علائم رشد کودک و رفتار محیطی و فرهنگی وی متفاوت است.
دارو و درمان
برای درمان به بهترین شکل، به یک روانشناس و متخصص در زمینه اختلال دوقطبی و اختلالات مرتبط رجوع کنید. ممکن است یک تیم درمانی شامل روانپزشک، فعال اجتماعی و پرستار روانی داشته باشید. با توجه به نیاز شما درمان شامل موارد زیر میشود:
- درمان اولیه. معمولاً باید بلافاصله کارهایی را برای متعادل کردن حالات خود انجام دهید. وقتی که علایم را تحت کنترل خود درآورید، برای درمان طولانی مدت با پزشک خود همکاری نمایید.
- درمان مستمر. اختلال دو قطبی در طول زندگی و حتی در دورههایی که احساس بهتری پیدا میکنید به درمان نیاز دارد. استمرار درمانی باعث میشود تا اختلال دو قطبی را به شکلی طولانی مدت مدیریت نمایید. افرادی که به درمان مستمر خود نمیپردازند، خطر بالای بازگشت علائم یا مبتلا شدن به نوسانات احساسی خفیف منتهی به جنون شدید یا افسردگی دارند.
- برنامههای درمانی روزانه. شاید پزشک یک برنامه درمانی روزانه ارائه دهد. این برنامهها پشتیبانی و مشاورهای که بیمار در حین کنترل علائم نیاز دارد را در اختیار او قرار میدهد.
- درمان مصرف مواد. اگر مصرف الکل و مواد مخدر دارید درمان آن ضروری است در غیر این صورت کنترل اختلال دو قطبی دشوار است.
- بستریشدن. اگر رفتار خطرناک از خود بروز بدهید مثلاً به خودکشی فکر کرده و از حقیقت جدا شوید (روانپریشی) پزشک شما را بستری میکند. قرار گرفتن تحت روان درمانی در بیمارستان، شما را آرام و ایمن نگه داشته و وضعیت شما را پایدار مینماید، حتی اگر به افسردگی یا جنون دچار باشید.
درمان اولیه اختلال دو قطبی شامل داروها , مشاوره درمانی و روان درمانی شده و ممکن است آموزش و یا عضویت در گروههای حمایتی را نیز به همراه داشته باشد.
داروها
داروهای متعددی برای درمان اختلال دو قطبی به کار میروند. میزان مصرف داروهای نسخهای به علائم خاص شما بستگی دارد.
- پایدار کنندههای حالات. اگر دو قطبی 1 یا 2 داشته باشید، برای کنترل دوره های شدید یا خفیف جنون، به داروهای پایدارکننده حالت نیاز دارید. نمونههای این داروها عبارتند از lithium (Lithobid), valproic acid (Depakene), divalproex sodium (Depakote), carbamazepine (Tegretol, Equetro, others) and lamotrigine (Lamictal).
- داروهای ضد روانپریشی. اگر با وجود مصرف داروها، علائم افسردگی همچنان ادامه داشت، مصرف داروی ضد روانپریشی از قبیل olanzapine (Zyprexa), risperidone (Risperdal), quetiapine (Seroquel), aripiprazole (Abilify), ziprasidone (Geodon), lurasidone (Latuda) or asenapine (Saphris) میتواند مؤثر باشد. پزشک احتمالاً چند مورد از این داروها را همراه با یک پایدار کننده حالت تجویز میکند.
- داروهای ضد افسردگی. شاید پزشک برای کنترل افسردگی شما، یک داروی ضد افسردگی هم تجویز کند. این دارو را معمولاً با یک داروی ضد روانپریشی و پایدار کننده حالت تجویز میکنند زیرا میتواند دوره جنون شدید را تحریک کند.
- داروی ضد افسردگی - ضد روانپریشی. دارای Symbyax ترکیبی از داروی ضدافسردگی فلوکستین و داروی ضد روانپریشی olanzapine است. این دارو علاوه بر درمان افسردگی به ثبات حالت بیمار نیز کمک می کند. این دارو را سازمان غذا و دارو تأیید کرده که به طور خاص برای درمان دوره های افسردگی مرتبط با اختلال دو قطبی 1 مورد استفاده قرار میگیرد.
- داروهای ضد اضطراب. Benzodiazepines باعث میشود اضطراب کاهش و خواب بهبود یابد که البته باید به صورت کوتاه مدت برای تسکین استرس مصرف گردد.
اثرات جانبی
درباره اثرات جانبی با پزشک یا روان درمانگر خود صحبت کنید. اگر اثرات جانبی آن قابل تحمل نباشد ممکن است وسوسه شوید خودتان مصرف آن را متوقف کرده و یا دوز آن را پایین بیاورید . اما این کار را انجام ندهید. زیرا احتمال بازگشت علائم از بین رفته و یا عود علائمتان وجود دارد. وقتی که داروی مناسب و میزان صحیحی از آن را مصرف نمایید، علائمتان کاهش یافته و بدن شما خود را با داروها وفق میدهد.
یافتن داروی مناسب
یافتن دارو یا داروهای مناسب شاید به آزمون و خطا نیاز داشته باشد. اگر یکی موثر نبود دیگری را امتحان کنید. این فرآیند به صبوری زیاد نیاز دارد چرا که برخی داروها هفتهها یا ماهها طول میکشد تا به اثر کامل خود برسند. معمولاً داروها را یکییکی عوض کرده تا پزشک بتواند بهترین آنها را که سبب تسکین علائم میشود و حداقل اثرات جانبی آزاردهنده را دارد تعیین نماید. با تغییر علائمتان دارو ها باید عوض شوند.
داروها و بارداری
برخی از داروهای اختلال دو قطبی ممکن است باعث نواقص مادرزادی شوند. این مسائل را با پزشک خود در میان گذارید:
- روشهای کنترل تولد. اگر داروهای کنترل بارداری را با داروهای اختلال دوقطبی مصرف کنید، اثر آنها را کاهش میدهد
- روشهای درمانی اگر تصمیم به بارداری دارید لازم است از روشهای درمانی مناسب استفاده نمایید
- شیردهی به نوزاد چرا که برخی از داروهای اختلال دوقطبی از راه شیر به نوزاد منتقل میشوند
روان درمانی
روان درمانی از مراحل حیاتی درمان اختلال دو قطبی است که میتواند به شکل فردی، خانوادگی یا گروهی انجام شود. از جمله انواع درمانهایی که میتواند موثر واقع شود عبارت اند از:
- درمان رفتاری شناختی. هدف این درمان شناسایی باورها و رفتارهای منفی و ناسالم و جایگزین کردن آن با رفتارهای مثبت و سالم است. این درمان میتواند به تشخیص محرکهای دورههای دو قطبی هم کمک کند. همچنین راهکارهایی را برای کنترل استرس و سازگاری با شرایط ناراحتکننده خواهید آموخت.
- آموزش روانی. مشاوره برای کسب اطلاع درباره اختلال دوقطبی (آموزش روانی) به شما و عزیزانتان کمک میکند تا اختلال دوقطبی را بهتر درک کنید. اطلاع از بیماری به شما کمک میکند تا بهترین درمان و پشتیبانی را بیابید و علائم هشداردهنده نوسانات رفتاری را تشخیص دهید.
- درمان ریتمی شخصی و اجتماعی (IPSRT). هدف IPSRT ثابت نمودن ریتم زندگی روزمره مثل خواب، بیداری و صرف غذا است. داشتن یک رویه ثابت به شما کمک میکند تا بیشتر حالات خود را کنترل نمایید. افراد مبتلا به اختلال دو قطبی از داشتن یک برنامه منظم برای خواب، تغذیه و ورزش بهره میبرند.
- سایر درمانها. شواهدی مبنی بر موفقیت نسبی سایر روشها وجود دارد. از پزشک خود بپرسید که آیا گزینههای درمانی مناسب دیگری وجود دارد یا خیر.
سایر گزینههای درمانی
با توجه به نیازهای شما، سایر درمانها میتواند برای بهبود افسردگی موثر باشد مانند:
- درمان الکتریکی تشنجی (ECT) . در ECT جریانهای الکتریکی را از مغز عبور میدهند. وقتی سایر روشها مؤثر واقع نشوند، این روش سطح انتقالدهندههای عصبی مغزی را تغییر داده و باعث تسکین سریع افسردگی حاد میگردد. اثرات جانبی جسمی آن سردرد است که قابل تحمل میباشد. البته بعضی از افراد به فراموشی دچار میشوند که موقتی است. افرادی معمولاً از ECT استفاده میکنند که به کمک دارو درمان نشده باشند، به دلیل شرایط جسمی و سلامتیشان نتوانند از داروهای ضد افسردگی استفادهکننده و یا خطر بالای خودکشی در آنها وجود داشته باشد. اگر باردارید و افسردگی و جنون شدید دارید و نمیتوانید از داروهای معمول استفاده کنید، ECT میتواند مفید باشد.
- تحریک مغناطیسی فرا جمجمهای (TMS). در افرادی که داروهای ضد افسردگی کارگر نیست، TMS میتواند کمککننده باشد. در این روش، به یک صندلی تکیه کرده و یک حلقه درمانی بر روی جمجمه شما بسته میشود. این حلقه، پالسهای کوتاه مغناطیسی را برای تحریک سلولهای عصبی مغزی که حالات و افسردگی را کنترل میکنند ارسال میکند. معمولاً این درمان پنج بار در هفته انجام میشود و طول درمان آن اغلب شش هفته است.
درمان کودکان و نوجوانان
درمان کودکان و نوجوانان معمولاً به صورت موردی و با توجه به علائم، اثرات جانبی داروها و سایر عوامل صورت میپذیرد .
- داروها. همان داروهایی را که برای بزرگسالان تجویز میکنند، برای کودکان و نوجوانان مبتلا به اختلال دو قطبی توصیه مینمایند. تحقیقات کمتری درباره ایمنی و تأثیر داروهای دوقطبی در کودکان نسبت به بزرگسالان صورت گرفته است لذا گزینههای درمانی معمولاً بر اساس مطالعه صورت گرفته برای بزرگسالان انتخاب میشوند.
- روان درمانی. بیشتر کودکان مبتلا به اختلال دو قطبی به عنوان یکی از مراحل اولیه درمان، به مشاوره نیاز دارند تا از عودت علائم پیشگیری شود. روان درمانی به کودکان کمک میکند تا مهارتهای سازگاری، یادگیری آدرس، حل مشکلات اجتماعی و تقویت ارتباطات خانوادگی را فرا بگیرند. همچنین اگر لازم باشد، به درمان مشکلات اعتیاد که در نوجوانان مبتلا به اختلال دو قطبی رایج است هم کمک خواهد کرد.
- پشتیبانی. همکاری با دبیران و مشاوران مدرسه و کمک گرفتن از خانواده و دوستان به شناسایی خدمات و دستیابی به موفقیت کمک میکند.
سبک زندگی و درمان خانگی
شاید نیاز باشد تا در سبک زندگی تغییراتی ایجاد شود تا چرخههای رفتاری تشدیدکننده اختلال دوقطبی را متوقف نماید.برخی از این اقدامات عبارتند از:
- مصرف مواد غیرقانونی را کنار بگذارید. یکی از بزرگترین نگرانیهای ناشی از اختلال دوقطبی، عواقب منفی آن, رفتار خطرناک و مصرف مواد مخدر و الکل است. اگر برای ترک این مواد مشکل دارید، درخواست کمک کنید.
- روابط ناسالم را کنار بگذارید. با افرادی رابطه برقرار کنید که تأثیر مثبتی بر شما گذاشته و رفتار ناسالم که باعث تشدید اختلالات دو قطبی میشوند را تحریک نمیکنند.
- حرکات و تمرینات منظم ورزشی داشته باشید. فعالیت جسمی و ورزشی منظم و معتدل به ثبات وضعیت شما کمک میکند. ورزش باعث آزادسازی ماده شیمیایی مغزی (اندروفین) میشود، حال شما را بهتر کرده، خواب شما را بهبود بخشیده و مزایای بسیاری برای فرد به همراه دارد. در شروع هر برنامه ورزشی، با پزشک خود هماهنگ کنید، به ویژه اگر لیتیم مصرف میکنید, تا با داروهای مصرفی تان تداخل نداشته باشد.
- به قدر کافی بخوابید. تمام شب را بیدار نمانید و به قدر کافی استراحت کنید. خواب کافی بخش مهمی از کنترل وضعیت شماست. اگر با خوابیدن مشکل دارید، برای رفع مشکل با پزشک یا روان درمانگر خود مشورت کنید.
داروی جایگزین
داروی جایگزین به معنای استفاده از رویکرد غیر معمول به جای روشهای متداول است. روش مکمل به معنای به کارگیری روش غیر معمول در کنار روش معمول است. تحقیقات زیادی در مورد درمان جایگزین و اختلال دوقطبی صورت نگرفته است. بیشتر مطالعات انجام شده بر روی داروی جایگزین یا مکملهای موجود برای درمان افسردگی حاد صورت گرفته و لذا دقیقا معلوم نیست که تاثیر آنها در درمان اختلال دو قطبی چگونه است.
- اسیدهای چرب امگا سه. این روغنها به بهبود افسردگی ناشی از اختلال دوقطبی کمک میکنند. در نقاطی از دنیا که مردم مرتب مواد سرشار از امگا سه مصرف میکنند، اختلال دو قطبی کمتر وجود دارد. امگا 3 منافع زیادی برای سلامتی دارد اما مطالعات بیشتری برای تعیین اثر آن بر روی اختلال دو قطبی لازم است.
- منیزیم. برخی مطالعات حاکی از این هستند که مکملهای منیزیم باعث کاهش جنون و رشد سریع علائم دوقطبی میشود. برای تأیید این یافتهها، مطالعات بیشتری لازم است.
- مخمر آب جو سنت جان. این گیاه میتواند به درمان افسردگی کمک کند. با این حال، ممکن است با داروهای ضد افسردگی و سایر داروها تداخل داشته باشد و این امکان را دارد تا جنون را در برخی افراد بیشتر کند.
- SAMe. مکمل آمینواسید باعث ارتقای عملکرد مغزی مرتبط با افسردگی میشود. هنوز معلوم نیست که این دارو در درمان اختلال دو قطبی مؤثر است یا خیر. همانند مخمر آبجو سنت جان, SAMe نیز میتواند موجب تحریک افسردگی در برخی از افراد گردد.
- ترکیبات گیاهی . داروهای گیاهی که ترکیبی از گیاهان هستند (مثل داروهای طب سنتی چینی ) به شکلی کامل مورد مطالعه قرار نگرفتهاند و محتوای آنها شاید متغیر باشد. معایب و مزایای آنها هنوز معلوم نیست.
- طب سوزنی. این روش سنتی چینی که در آن سوزن های باریک را وارد پوست میکنند ممکن است افسردگی را تسکین دهد اما مطالعات بیشتری برای تأیید منافع آن لازم است. با این حال، طب سوزنی روشی ایمن بوده و در کنار سایر درمانهای اختلال دو قطبی میتواند به کار گرفته شود.
سازگاری و پشتیبانی
سازگاری با اختلال دوقطبی میتواند دشوار باشد. در ادامه راهکارهایی برای کمک به شما ارائه شده است:
- درباره اختلال دوقطبی کسب اطلاع کنید. یادگیری و آموزش مرتبط با بیماری، به شما نیرو و انگیزه داده تا برنامه درمانی خود را دنبال کنید. درباره بیماری خود به خانواده و دوستان نیز آموزشهای لازم را بدهید.
- بر روی اهداف خود تمرکز کنید. بهبود اختلال دو قطبی زمانبر است. با حفظ اهداف بهبودی در ذهن، به خود یادآوری کنید که میتوانید روابط مشکل دار را بازسازی کرده و سایر مشکلات ناشی از تغییرات رفتاری را رفع نمایید.
- به یک گروه حمایتی ملحق شوید. عضویت در گروههای حمایتی افراد مبتلا به اختلال دو قطبی به شما کمک میکند تا با افرادی که مشکل شما را دارند ارتباط برقرار کرده و تجارب خود را با هم در میان گذارید.
- سرگرمیهای سالمی برای خود انتخاب کنید. راههای سالمی را برای آزاد کردن انرژی خود بیابید. مانند تفریح, ورزش و فعالیتهای لذتبخش
- راههایی برای پایین آوردن و کنترل کردن استرس بیاموزید. یوگا, تایچی، مدیتیشن و سایر روشهای آرام بخش میتوانند مفید باشند.
پیشگیری
راه قطعی برای پیشگیری از اختلال دو قطبی وجود ندارد. با این حال، درمان در مراحل اولیه بروز اختلال ذهنی میتواند از وخامت آن و سایر بیماریهای ذهنی پیشگیری کند. اگر اختلال دوقطبی دارید، برخی اقدامات وجود دارد که میتواند از تبدیل شدن علائم خفیف اختلال به مراحل حاد افسردگی یا جنون پیشگیری کند.
- به علایم هشدار دهنده توجه کنید. توجه سریع به علائم از وخیمتر شدن مراحل, پیشگیری میکند. شما یا مراقبان شاید به یک الگوی اختلال دوقطبی و محرکهای آن پی برده باشید. اگر گمان میکنید در حال ابتلا به یک مرحله افسردگی یا جنون هستید، به پزشک خود اطلاع دهید. از خانواده و دوستان هم بخواهید مراقب علائم هشدار باشند.
- از الکل و مواد اجتناب کنید. مصرف الکل و مواد خیابانی علائم را وخیمتر کرده و عودت آن را محتملتر میکند.
- داروها را همان گونه که توصیه شده مصرف کنید. شاید دچار وسواس شوید تا درمان را متوقف نمایید اما این کار را نکنید زیرا میتواند عواقب فوری در پی داشته باشد. شما را بسیار افسرده میکند و یا افکار خودکشی، مراحل جنون خفیف و شدید را به فکر شما میاندازد. اگر فکر میکنید که به یک تغییر نیاز دارید، به پزشک خود اطلاع دهید.
- قبل از مصرف سایر داروها, بررسی کنید. قبل از مصرف داروهایی که یک پزشک دیگر تجویز کرده و یا هر داروی بدون نسخه ای که مصرف میکنید به پزشک معالج خود اطلاع دهید. گاهی اوقات، دیگر داروها, مراحل اختلال دو قطبی را تحریک کرده و با سایر داروهایی که برای درمان اختلال دو قطبی مصرف میکنید، تداخل میکند .