زنان ، زایمان و نازایی
افتادگی واژن زمانی رخ می دهد که دیواره باریک بافت جداکننده مقعد از واژن ضعیف شده و باعث برآمدگی دیواره واژن می شود. به افتادگی واژن، رکتوسل یعنی فتق راست روده نیز گفته می شود.زایمان و عمل های دیگری که بافت لگن را تحت فشار قرار می دهند می تواند منجر به افتادگی واژن شوند. افتادگی جزئی ممکن است بدون علائم و نشانه باشد.
اگر افتادگی زیاد باشد ممکن است باعث ایجاد برآمدگی قابل توجهی در بافت دهانه واژن شود. این برآمدگی ممکن است باعث ایجاد ناراحتی شده و گاهی اوقات دردناک شود.در صورت نیاز روش های خود مراقبتی و غیر جراحی مؤثر خواهد بود. درصورتی که افتادگی واژن شدید باشد نیاز به جراحی دارد.
آشنایی با علائم افتادگی واژن
افتادگی جزئی خلفی واژن بدون علامت و نشانه است. در غیر این صورت علائم زیر را خواهید داشت:
- برآمدگی اندک بافت واژن که ممکن است از دهانه رحم بیرون بزند
- مشکل در اجابت مزاج
- احساس فشار به مقعد یا پری
- احساس دفع ناقص پس از اجابت مزاج
- مشکلات جنسی مانند احساس خجالت، شل شدگی و کاهش خاصیت ارتجاعی بافت واژن
بسیاری از زنان مبتلابه افتادگی واژن دچار افتادگی دیگر اعضای لگنی مانند مثانه، رحم یا در زنانی که با جراحی رحم را خارج کرده اند (هیسترکتومی) بخش بالای واژن می شوند.
علت ایجاد افتادگی واژن
افتادگی واژن ناشی از وارد شدن فشار به کف لگن است. علل دخیل در افزایش فشار به کف لگن عبارت اند از:
- یبوست مزمن یا زور زدن هنگام اجابت مزاج
- سرفه یا برونشیت مزمن
- بلند کردن مکرر اجسام سنگین
- اضافه وزن یا چاقی
بارداری و زایمان
عضلات، رباط ها و بافت های پیوندی حمایت کننده واژن در بارداری، وضع حمل و زایمان کشیده و ضعیف می شوند. هرچه تعداد زایمان ها بیشتر باشد، احتمال افتادگی واژن افزایش می یابد.
احتمال افتادگی واژن در زنانی که فقط زایمان سزارین داشته اند کمتر است، بااین حال امکان آن وجود دارد.
عوامل خطرساز افتادگی واژن
عواملی که ممکن است خطر افتادگی واژن را افزایش دهند:
- ژنتیک: بافت پیوندی ناحیه لگن در برخی زنان از زمان تولد ضعیف تر است و در نتیجه به طور طبیعی احتمال افتادگی واژن در آن ها بیشتر است.
- زایمان: اگر چندین زایمان طبیعی داشته اید، احتمال افتادگی واژن در شما بیشتر است. اگر حین زایمان در بافت بین دهانه واژن و مقعد پارگی (پارگی میاندوراه) یا برش برای بزرگ کردن دهانه واژینال (اپیزیوتومی) ایجاد شود، در خطر افتادگی واژن هستید.
- افزایش سن: با افزایش سن حجم عضلات، کشسانی و عملکرد عصبی آن ها کاهش یافته و باعث افتادگی یا ضعیف شدن عضلات می شود.
- چاقی: اضافه وزن فشار بیشتری را به عضلات کف لگن وارد می کند.
پیشگیری از افتادگی واژن
به منظور کاهش خطر تشدید افتادگی واژن اقدامات زیر را انجام دهید:
- انجام منظم ورزش کگل: این ورزش به تقویت عضلات کف لگن کمک می کند و انجام آن بعد از زایمان بسیار مهم است.
- درمان و پیشگیری از یبوست: به مقدار کافی مایعات بنوشید و مواد غذایی فیبردار ازجمله میوه، سبزیجات، لوبیا و غلات کامل مصرف کنید.
- خودداری از بلند کردن اجسام سنگین و بلند کردن اجسام به طور صحیح: هنگام بلند کردن اجسام بجای استفاده از پشت و کمر از پاهایتان استفاده کنید.
- درمان سرفه: سرفه یا برونشیت مزمن را درمان کنید و از سیگار کشیدن خودداری کنید.
- کاهش وزن: با پزشک خود برای ارزیابی وزن ایده آل صحبت کنید و در صورت نیاز روش های کاهش وزن را از او بخواهید.
تشخیص افتادگی واژن
افتادگی واژن معمولاً حین معاینه لگن به وسیله واژن و مقعد تشخیص داده می شود.
احتمالاً پزشک حین معاینه لگن از شما می خواهد:
- مانند زمان اجابت مزاج زور بزنید. این کار باعث برآمدگی افتادگی واژن شده و در نتیجه پزشک اندازه و محل آن را ارزیابی می کند.
- منقبض کردن عضلات لگن مانند وقتی که می خواهید جلوی ادرار کردن را بگیرید. این کار به بررسی قدرت عضلات لگن کمک می کند.
ممکن است پزشک بخواهد پرسشنامه ای را پر کنید تا مقدار گسترش برآمدگی را در واژن و میزان تأثیر آن را بر کیفیت زندگی تان بسنجد. این اطلاعات به انتخاب روش های درمان کمک می کند.
ممکن است پزشک تصویربرداری های زیر را تجویز کند:
- ام آر آی یا رادیولوژی به منظور اندازه گیری برآمدگی بافت
- دفکوگرافی به منظور سنجش میزان توانایی مقعد در دفع
آشنایی با درمان افتادگی واژن
درمان افتادگی واژن به شدت آن وابسته است. احتمالاً پزشک روش های درمانی زیر را به کار می برد:
- مراقبت: اگر افتادگی واژن بدون علائم یا همراه با علائم کمی باشد، روش های خود مراقبتی مانند انجام ورزش کگل به منظور تقویت عضلات لگن در بهبود بیماری موثر است.
- پساری: پساری واژینال یک حلقهٔ پلاستیکی یا لاستیکی است که برای حمایت از بافت دارای برآمدگی در واژن قرار داده می شود. پساری را باید به طور منظم خارج و تمیز کرد.
در موراد زیر جراحی لازم است:
- بیرون زدگی افتادگی خلفی واژینال به خارج از واژن مخصوصاً زمانی که آزاردهنده باشد.
- اگر به جز افتادگی واژن دچار افتادگی اعضای دیگر لگن نیز باشید. جراحی هرکدام از آن ها را می توان به طور هم زمان انجام داد.
جراحی به کمک رویکرد واژینال صورت می گیرد و معمولاً شامل خارج کردن بافت اضافی و شل شده ای است که سبب افتادگی واژن شده است. ممکن است یک شبکه توری برای حمایت و تقویت فاشیا در محل قرار داده شود.
درمان خانگی افتادگی واژن
روش های خود مراقبتی بسته به شدت افتادگی واژن می تواند مؤثر باشد. سعی کنید:
- به منظور تقویت عضلات لگن و حمایت از ضعف فاشیا ورزش کگل را انجام دهید.
- با خوردن غذاهای فیبردار و نوشیدن مایعات کافی از ابتلا به یبوست پیشگیری کنید.
- هنگام اجابت مزاج از زور زدن خودداری کنید.
- از بلند کردن اجسام سنگین خودداری کنید.
- سرفه را درمان کنید.
- در صورت اضافه وزن و چاقی وزنتان را کاهش دهید.
ورزش کگل به تقویت عضلات کف لگن کمک می کند. قوی بودن عضلات کف لگن به حمایت بیشتر اعضای لگنی کمک کرده و مانع از تشدید افتادگی و بهبود علائم مرتبط با افتادگی واژن می شود.
- عضلات کف لگن خود را منقبض کنید، مانند زمانی که می خواهید از دفع گاز روده جلوگیری کنید.
- این وضعیت را به مدت 5 ثانیه حفظ کنید، سپس 10 ثانیه استراحت کنید. اگر برایتان مشکل است 2ثانیه انقباض را نگه دارید و 5 ثانیه استراحت کنید.
- هر بار مدت زمان حفظ انقباض را افزایش دهید تا به 10 ثانیه برسد.
- روزانه حداقل 3 ست با 10 تکرار انجام دهید.
ورزش کگل زمانی نتیجه بخش است که توسط فیزیوتراپ آموزش داده شود و با بازخورد زیستی تقویت شود. بازخورد زیستی شامل استفاده از ابزارهای مانیتورینگ به منظور اطمینان از انقباض صحیح عضلات در بهترین زمان ممکن است.
وقتی روش صحیح را یاد گرفتید می توانید ورزش کگل را با احتیاط و در هر زمانی، چه زمانی که پشت میز یا روی کاناپه نشسته باشید انجام دهید.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
افتادگی واژن حتی در زنانی که زایمان نداشته اند هم رخ می دهد. درواقع حتی ممکن است متوجه آن هم نشوید.
اما گاهی اوقات افتادگی متوسط یا شدید واژن می تواند آزاردهنده یا ناخوشایند باشد. در موارد زیر به پزشک مراجعه کنید:
- بر آمادگی آزاردهنده بافت که از دهانه واژن بیرون زده است
- عدم موفقیت درمان یبوست برای حرکت راحت مدفوع و دفعات اجابت مزاج 3 بار در روز یا 3 بار در هفته
در اینجا راهنمایی هایی برای کمک به آمادگی برای ملاقات با پزشک ارائه شده است:
- علائم و مدت زمان آن ها را یادداشت کنید.
- همه داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید همراه با دوز مصرفی آن¬ها را یادداشت کنید.
- اطلاعات مهم شخصی و پزشکی خود از جمله بیماری های دیگری که دارید، تغییرات اخیر در زندگی و محرک های تنش زا را یادداشت کنید.
- سوالات خود را برای پرسیدن از پزشک آماده کنید.
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
- برای تسکین علائم چه کارهایی را می توانم در منزل انجام دهم؟
- آیا نیازی به محدود کردن فعالیت خاصی وجود دارد؟
- درصورتی که اقدامات درمانی انجام نشود آیا احتمال افزایش برآمدگی وجود دارد؟
- چه روش های درمانی را توصیه می کنید؟
- آیا بعد از عمل جراحی افتادگی واژن احتمال عود مجدد آن وجود دارد؟
- خطرات جراحی کدام است؟
سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد
- چه علائمی دارید؟
- اولین بار چه زمانی متوجه علائم شدید؟ آیا علائم با گذشت زمان تشدید شده است؟
- آیا درد لگنی دارید؟
- آیا نشت ادرار دارید؟
- آیا سرفه شدید یا مداوم دارید؟
- آیا شغل یا کارهای روزانه تان شامل بلند کردن اجسام سنگین می شود؟
- آیا هنگام اجابت مزاج زور می زنید؟
- آیا شخصی در خانواده شما مبتلا به افتادگی واژن یا دیگر مشکلات لگنی بوده است؟
- چند بار زایمان داشته اید؟ آیا زایمان ها طبیعی بوده است؟
- آیا قصد بارداری در آینده را دارید؟
