زنان ، زایمان و نازایی
4.75
نوشته شده توسط زوپ

اندومتریوز

اندومتریوز نوعی اختلال دردناک است که در آن بافت پوششی داخل رحم یا همان آندومتر در بیرون از رحم رشد می کند. اندومتریوز اغلب شامل تخمدان، لوله های فالوپ و بافت پوشاننده لگن می شود. بافت آندومتر به ندرت ممکن است فراتر از ناحیه لگن گسترش یابد.در اندومتریوز، بافت آندومتر جابه جاشده همچنان به عملکرد عادی ادامه می دهد؛یعنی با هر چرخه قاعدگی ضخیم ترمی شود، تجزیه می شود و خونریزی پیدا می کند. از آنجا که این بافت جابه جاشده هیچ راهی برای خروج از بدن ندارد، به دام می افتد.

هنگامی که شامل تخمدان می شود، کیستی به نام اندومتر تشکیل می شود. بافت پیرامونی می تواند تحریک پذیر شود و در نهایت بافت زخمی و چسبنده ای بروز دهد؛ یعنی بافتی غیرطبیعی که اندام ها را به هم پیوند می زند.اندومتریوز گاهی موجب درد شدید می شود،به خصوص در طول قاعدگی. مشکلات باروری نیز ممکن است ایجاد شود. خوشبختانه، درمان های مؤثر یرای این مشکل وجود دارد.

آشنایی با علائم اندومتریوز

اصلی ترین علامت این بیماری درد لگن است که اغلب مربوط به دوران قاعدگی می شود. اگرچه بسیاری از زنان گرفتگی عضلانی را در طول دوره قاعدگی تجربه می کنند، اما زنان مبتلا به اندومتریوزبه طورمعمول نوعی درد قاعدگی را توصیف می کنند که به مراتب بدتر از وضعیت عادی است. درد نیز ممکن است به مرورزمان افزایش یابد.

علائم و نشانه های رایج این بیماری عبارت اند از:

پریودهای دردناک (دیسمنوره): درد لگن و گرفتگی عضلات ممکن است از قبل شروع شود و تا چند روز پس از پریود ادامه یابد و همچنین ممکن است در ناحیه کمر و شکم نیز درد داشته باشید.

مقاربت دردناک: درد هنگام رابطه جنسی یا پس ازآن به خاطر اندومتریوز امری شایع است.

درد هنگام اجابت مزاج و یا ادرار: به احتمال زیاد در طول پریود با این علائم روبرو خواهید شد.

خونریزی بیش ازحد: ممکن است هرازگاهی با پریودهای سنگین یا خونریزی بین پریودها روبرو شوید.

ناباروری: این بیماری ابتدا در زنانی که به دنبال درمان ناباروری هستند تشخیص داده می شود.

سایر علائم و نشانه ها: همچنین ممکن است با خستگی مفرط، اسهال، یبوست، نفخ و یا حالت تهوع به ویژه در طی دوره قاعدگی روبرو شوید.

شدت درد لزوماً شاخص قابل اطمینانی از میزان گستردگی بیماری نیست. برخی از زنان مبتلا به اندومتریوز خفیف دچار درد شدید می شوند،درحالی که دیگران با اندومتریوز پیشرفته ممکن است درد کمی داشته باشند و یا حتی با هیچ دردی روبرو نشوند.

این بیماری گاهی با بیماری های دیگری که می توانند باعث ایجاد درد لگن شوند، مانند بیماری التهابی لگن (PID) و یا کیست تخمدان اشتباه گرفته می شود. این بیماری همچنین ممکن است با سندروم روده تحریک پذیر (IBS) نیز اشتباه گرفته شود؛ نوعی بیماری که باعث حملات اسهال، یبوست و درد شکمی می شود. سندرم روده تحریک پذیر می تواند همراه این بیماری رخ دهد و روند تشخیص بیماری را پیچیده کند.

علت ایجاد اندومتریوز

قاعدگی بازگشتی (رتروگراد): در قاعدگی رتروگراد، خون قاعدگی حاوی سلول های آندومتربه جای خروج از بدن، از طریق لوله های فالوپ به داخل حفره لگن جریان می یابد. این سلول های آندومتر جابه جاشده به دیوار لگن و سطوح ارگان های لگنی می چسبند و در آنجا رشد می کنند و آن قدرضخیم می شوند که در طول هر دوره از چرخه قاعدگی خونریزی می کنند.

تغییر شکل سلول های پریتوئن: در تئوری ای که با نام «تئوری القا» شناخته می شود، متخصصین بیان می کنند که هورمون ها و فاکتورهای ایمنی باعث تغییر شکل سلول های پریتوئن - سلول هایی که سطح داخلی شکم را می پوشانند- به سلول های آندومتر می شوند.

تغییر شکل سلول های جنینی: در زمان بلوغ،هورمون هایی مانند استروژن می توانند باعث تغییر شکل سلول های جنینی- سلول هایی که در ابتدایی ترین مراحل رشد هستند- به ایمپلنت سلول های آندومتر شوند.

جانشینی روی زخم جراحی: بعد از اعمال جراحی، نظیر هیسترکتومی با سزارین،سلول های آندومتر ممکن است به محل برش جراحی بچسبند.

انتقال سلول های آندومتر: رگ های خونی یا سیستم مایعات بافتی (لنفاتیک) ممکن است سلول های آندومتر را به قسمت های دیگر بدن منتقل کنند.

اختلال سیستم ایمنی: مشکل در سیستم ایمنی بدن ممکن است باعث بروز ناتوانی در تشخیص و تخریب بافت اندومتری که در خارج از رحم رشد می کند گردد.

عوامل خطرساز اندومتریوز

عواملی که فرد را مستعد ابتلا به این بیماری می کنند شامل موارد زیرمی شوند:

نداشتن تجربه زایمان

شروع عادت ماهیانه در سن پایین

یائسگی در سنین بالاتر

چرخه های قاعدگی کوتاه –برای مثال کم تر از 27 روز

دوره های قاعدگی شدید که بیش از هفت روز طول می کشد

سطح بالاتر استروژن در بدن یا قرارگیری بیشتر در معرض استروژن تولیدی بدن

شاخص توده بدنی پایین

مبتلا بودن یک یا چند خویشاوند (مادر، خاله یا خواهر) به اندومتریوز

هرگونه بیماری که مانع از عبور طبیعی خون قاعدگی به خارج از بدن می شود

اختلالات رحم

این بیماری معمولاً چند سال پس از شروع قاعدگی(منارک) ایجاد می شود. علائم و نشانه های این بیماری ممکن است به طور موقت با حاملگی بهبود یابد و ممکن است به طور کامل با یائسگی برطرف شود، مگر اینکه در حال مصرف استروژن باشید.

عوارض اندومتریوز

ناباروری

مهم ترین عارضه آن اختلال در باروری است. حدود یک سوم تا نیمی از زنان مبتلا به این بیماری مشکل بارداری دارند.

برای آنکه بارداری رخ دهد، یکی از تخمک ها باید از تخمدان آزاد شود، از طریق لوله فالوپ کناری منتقل شود، توسط سلول اسپرم بارور گردد و خودش را به دیواره رحم متصل کند تا روند رشد آغاز گردد. اندومتریوز ممکن است لوله فالوپ را مسدود کند و از پیوند میان تخم و اسپرم جلوگیری کند؛ اما این شرایط به نظر می رسد به طرزی نه چندان مستقیم بر باروری تاثیر می گذارد، مانند آسیب به اسپرم یا تخمک.

بااین حال، بسیاری از زنان مبتلا به اندومتریوز خفیف تا متوسط باز هم می توانند باردار شوند و حاملگی را به سرانجام برسانند. پزشکان گاهی به زنان مبتلا به این بیماری توصیه می کنند که بارداری را به تأخیرنیندازند، زیرا این بیماری ممکن است با گذشت زمان وخیم تر شود.

سرطان تخمدان

سرطان تخمدان در زنان مبتلا به این بیماری بیشتر از حد انتظار است؛ اما در مقابل، خطر کلی سرطان تخمدان در طول زندگی بسیار پایین است. برخی مطالعات نشان می دهند که این بیماری خطر سرطان تخمدان را افزایش می دهد اما میزان آن بازهم نسبتاً کم است. نوع دیگری از سرطان آدنوکارسینومای مرتبط با اندومتریوز اگرچه نادر است اما در مراحل بعدی زندگی زنان مبتلا به اندومتریوز بروز می کند.

تشخیص اندومتریوز

آزمایش ها برای بررسی نشانه های فیزیکی اندومتریوز عبارت اند از:

معاینه لگنی: در طول معاینه لگنی، دکتر به صورت دستی نواحی خاصی از لگن شما را لمس می کند تا به اختلالاتی مانند کیست در ارگان تولیدمثل و یا زخم در پشت رحم پی ببرد. اغلب اوقات لمس کردن قسمت های کوچک اندومتریوز امکان پذیر نیست، مگر اینکه باعث تشکیل کیست شده باشند.

سونوگرافی: این تست از امواج صوتی با فرکانس بالا برای ایجاد تصاویری از داخل بدن شما استفاده می کند. برای ثبت تصاویر، دستگاهی به نام مبدل برروی پوست شکم فشار داده می شود یا وارد واژن شما می شود (سونوگرافی ترانس واژینال). هر دو نوع تصویربرداری برای به دست آوردن بهترین نما از اندام های تولید مثل انجام می شود. تست تصویربرداری سونوگرافی استاندارد به طور قطعی به پزشک شما نمی گوید که آیا شما اندومتریوز دارید یا خیر، اما می تواند کیست های مرتبط با این بیماری (اندومتریوماها) را شناسایی کند.

تصویربرداری تشدید مغناطیسی MRI نوعی معاینه است که از یک میدان مغناطیسی و امواج رادیویی به منظور ایجاد تصاویر دقیق از اندام ها و بافت های بدن استفاده می کند. برای برخی،MRI با دادن اطلاعات دقیق در مورد محل و اندازه ایمپلنت های اندومتری به جراح، به برنامه ریزی جراحی کمک می کند

لاپاراسکوپی: در برخی موارد، پزشک ممکن است شما را به جراح ارجاع دهد تا با روش لاپاراسکوپی داخل شکم شما را نگاه کند. درحالی که شما در بی هوشی عمومی قرار می گیرید، جراح برشی کوچک نزدیک ناف شما ایجاد می کند و ابزار مشاهده دقیق و ظریف (لاپاراسکوپ) را به دنبال یافتن نشانه هایی از بافت اندومتری خارج از رحم وارد می کند.

شیوه لاپاراسکوپی می تواند اطلاعات مربوط به محل، وسعت و اندازه ایمپلنت های اندومتری را ارائه کند. جراح ممکن است برای آزمایش بیشتر نمونه بافت (بیوپسی) بگیرد. جراح شما با برنامه ریزی جراحی مناسب می تواندبه طور کامل اندومتریوز را در طول لاپاراسکوپی درمان کند طوری که تنها به یک جراحی نیاز باشد.

آشنایی با درمان اندومتریوز

درمان اندومتریوزمعمولاً شامل دارو یا جراحی است. روشی که شما و پزشک انتخاب می کنید بستگی به شدت علائم و نشانه های بیماری دارد و اینکه آیا امیدوارید باردار شوید یا نه.به طورکلی، پزشکان توصیه می کنند که ابتدا رویکردهای درمانی محافظه کارانه امتحان شوند و اگر درمان اولیه موفق نبود، جراحی را انتخاب می نمایند.

پزشک شما ممکن است توصیه کند تا از مسکن های بدون نسخه، مانند داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs)، ایبوپروفن (Advil, Motrin IB, …) یا ناپروکسن سدیم (Aleve)، استفاده کنید تا گرفتگی های عضلانی در قاعدگی دردناک کاهش یابد.

اگر قصد بارداری ندارید، پزشک ممکن است هورمون درمانی را به همراه داروهای ضد درد تجویز کند.

هورمون درمانی

هورمون های مکمل گاهی اوقات در کاهش یا حذف درد اندومتریوز موثرند. افت وخیز هورمون ها در طول چرخه قاعدگی باعث می شود تا ایمپلنت های آندومتر ضخیم شوند، بشکنند و خونریزی کنند. داروهای هورمونی ممکن است رشد بافت آندومتر را کند کرده و از شکل گیری ایمپلنت های جدیدبافت آندومتری جلوگیری کنند.

هورمون درمانی، راه حلی دائمی برای این بیماری نیست. ممکن است بعد از قطع درمان علائم بیماری را مجدداً تجربه کنید.

درمان های مورد استفاده برای درمان اندومتریوزعبارت اند از:

داروهای ضدبارداری هورمونی. قرص های ضد بارداری،پچ ها و حلقه های واژینال، به کنترل هورمون های مسئولِ انباشته شدن بافت اندومتری در هر ماه کمک می کنند. بسیاری از افرادی که از داروهای ضدبارداری هورمونی استفاده می کنند دوره قاعدگی سبک تر و کوتاه تری دارند. استفاده از داروهای ضدبارداری هورمونی ممکن است در بعضی موارد باعث کاهش یا حذف درد شوند

هورمون آزادکننده گنادوتروپین (Gn-RH) آگونیست ها و آنتاگونیست ها. این داروها تولید هورمون های محرک تخمدان را مسدود کرده، سطح استروژن را کاهش داده و از قاعدگی جلوگیری می کنند. این امر باعث می شود که بافت اندومتری کوچک شود. به دلیل اینکه این داروها یک یائسگی مصنوعی ایجاد می کنند، مصرف دوز پایین استروژن یا پروژستین همراه با آگونیست هایGN-RH و آنتاگونیست ها ممکن است عوارض جانبی یائسگی مانند گرگرفتگی، خشکی واژن و از دست رفتن بافت استخوان را کاهش دهد. هنگامی که مصرف دارو را قطع می کنید، دوره های قاعدگی و توانایی بارداری برمی گردند.

پروژستین درمانی. انواع پروژستین درمانی ها، شامل آی یودی (IUD)به همراه لِوونورژسترول (Mirena, Skyla)، ایمپلنت ضد بارداری(Nexplanon)، ضد بارداری تزریقی (Depo-Provera) یا قرص پروژستین (Camila) که می توانند دوره های قاعدگی و رشد ایمپلنت های اندومتری را متوقف سازند، ممکن است علائم و نشانه های اندومتریوز را نیز کاهش دهند.

مهارکننده های آروماتاز. مهارکننده های آروماتاز دسته ای از داروها هستند که میزان استروژن را در بدن شما کاهش می دهند. پزشک شما ممکن است یک مهارکننده آروماتاز را به همراه یک پروژستینی با ترکیبی از ضدبارداری هورمونی به منظور درمان اندومتریوز تجویز کند.

جراحی محافظه کارانه

اگر مبتلا به این بیماری هستید و سعی دارید باردار شوید، جراحی برای برداشتن ایمپلنت های اندومتریوز در عین حفظ رحم و تخمدان (جراحی محتاطانه) ممکن است شانس موفقیت شما را افزایش دهد. اگر دچار درد شدید ناشی از این بیماری هستید، ممکن است عمل جراحی برای شما مفید باشد، اما اندومتریوز و درد ممکن است دوباره برگردد.

پزشک ممکن است این کار را به صورت لاپاراسکوپی یا در موارد گسترده تر به روش سنتی از طریق عمل جراحی شکم انجام دهد. حتی در موارد شدید اندومتریوز، این بیماری اغلب با جراحی لاپاروسکوپی درمان می شود

در جراحی لاپاروسکوپی، جراح ابزار مشاهده گر بلند و باریکی (لاپاراسکوپ) را از طریق برشی کوچک نزدیک ناف می فرستد و سپس ابزارهای لازم برای برداشتن بافت آندومتر را از طریق برش کوچک دیگری وارد می کند.بعد از جراحی، پزشک ممکن است به منظور کمک به بهبود درد، مصرف داروهای هورمونی را تجویز نماید.

این بیماری می تواند منجر به مشکل در آبستنی شود. اگر در باردارشدن مشکل دارید، پزشک شما ممکن است درمان باروری تحت نظر متخصص نازایی را توصیه نماید. درمان باروری از تحریک تخمدان شما تا ایجاد تخمک های بیشتر و همچنین بارورسازی آزمایشگاهی متغیر است. اینکه کدام روش درمانی برای شما مناسب است، بستگی به وضعیت شخصی شما دارد.

هیسترکتومی به همراه برداشتن تخمدان ها

جراحی برای برداشتن رحم (هیسترکتومی) و تخمدان (اوفورکتومی) موثرترین درمان برای آن محسوب می شد؛ اما متخصصان در حال دور شدن از این شیوه هستند و در عوض تمام تمرکز خود را معطوف برداشتن دقیق و کامل بافت اندومتریوزکرده اند.

برداشتن تخمدان باعث یائسگی می شود. فقدان هورمون تولید شده توسط تخمدان ممکن است باعث بهبود درد اندومتریوز برای برخی از افراد شود، اما برای دیگران، اندومتریوزی که پس از جراحی باقی می ماند، علائم بیماری را همچنان به دنبال دارد. یائسگی زودرس همچنین خطر ابتلا به بیماری های مربوط به قلب و عروق (قلبی- عروقی)، بیماری های متابولیک خاص و مرگ زودرس را به همراه دارد.

برای رفع علائم و نشانه های مرتبط با اندومتریوز، مانند خونریزی شدید قاعدگی و قاعدگی های دردناک ناشی از گرفتگی رحم، در کسانی که نمی خواهند باردار شوند، گاهی می توان رحم را برداشت (هیسترکتومی). حتی وقتی تخمدان ها برجای بمانند، هیسترکتومی ممکن است هنوز تأثیرات بلندمدتی بر روی سلامتی شما داشته باشد، به خصوص اگر قبل از 35 سالگی این عمل را انجام دهید..

درمان خانگی اندومتریوز

حمام آب گرم و تشک برقی می تواند به شل کردن عضلات لگن، کاهش گرفتگی و درد کمک کند.

داروهای ضدالتهابی غیراستروئیدی (NSAIDs) بدون نسخه، مانند ایبوپروفن (Advil،Motrin IB، ...) یا ناپروکسن سدیم (Aleve)، می تواند به کاهش گرفتگی های عضلانی در قاعدگی دردناک کمک نماید.

بر اساس گزارش برخی افراد، درد اندومتریوز پس از درمان با طب سوزنی کاهش یافته است. اگر با امید به اینکه این درمان بتواند به شما کمک کند علاقه مند به پیگیری آن هستید، از پزشک خود بخواهید که یک متخصص طب سوزنی قابل اطمینان را به شما معرفی نماید.از شرکت بیمه خود نیز بپرسید که آیا هزینه های این درمان تحت پوشش بیمه هست یا خیر.اگر درد شما همچنان ادامه دارد یا اگر یافتن درمانی که مفید باشد مدتی طول می کشد، می توانید برای رفع ناراحتی خود در خانه

چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم

در صورتی به دکتر مراجعه کنید که علائم و نشانه های احتمالی ناشی از اندومتریوز را دارید.کنترل این بیماری می تواند بسیار سخت باشد؛ اما تشخیص زودهنگام، یک تیم پزشکی چند تخصصی و درک نسبت به تشخیص شما ممکن است منجر به کنترل بهتر علائم شما شود.

اولین قرار ملاقات شما احتمالاً با پزشک مراقبت های اولیه و یا پزشک متخصص زنان خواهد بود. اگر به دنبال درمان نازایی هستید، ممکن است به پزشک متخصص هورمون های باروری و بهینه سازی باروری (متخصص غدد جنسی) ارجاع داده شوید.

ازآنجایی که قرار ملاقات هاممکن است کوتاه باشند و همین امر سبب می شود که شما همه چیزی را که می خواهید بحث کنید به یاد نیاورید، ایده خوبی است که قبل از قرار ملاقات خود آماده شوید.

لیستی از علائم خود تهیه کنید. تمام علائم خود را، حتی اگر فکر نمی کنید که مرتبط باشند، یادداشت کنید.

لیستی از تمام داروها، داروهای گیاهی یا مکمل های مصرفی خود تهیه کنید.همچنین کنار هرکدام اشاره کنیدهرچند وقت یک بار و با چه دوزی مصرف شده اند.

در صورت امکان یک عضو خانواده یا یکی از دوستان  خود را همراه خود ببرید. ممکن است اطلاعات زیادی را در ملاقات خود دریافت کنید و یادآوری این حجم از اطلاعات به تنهایی مشکل است.

یک دفترچه یادداشت با دستگاه الکترونیکی همراه خود ببرید. از این ابزارها برای یادداشت برداری از اطلاعات مهم در طول ملاقات پزشکی استفاده کنید.

سوالاتی که باید از پزشک بپرسید

اندومتریوز چگونه تشخیص داده می شود؟

چه داروهایی برای درمان اندومتریوز وجود دارد؟ آیا دارویی وجود دارد که علائم مرا بهبود بخشد؟

چه عوارض جانبی را می توان از مصرف دارو انتظار داشت؟

تحت چه شرایطی جراحی را توصیه می کنید؟

آیا قبل یا بعد از جراحی باید دارویی مصرف کنم؟

آیا اندومتریوز بر توانایی باردار شدن من تاثیر خواهد گذاشت؟

آیا درمان این بیماری می تواند باروری من را بهبود بخشد؟

آیا امکان دارد درمان های جایگزینی را پیشنهاد دهید تا امتحان کنم؟

مطمئن شوید که تمام مطالب پزشک را به طور کامل درک می کنید. چنانچه می خواهید دکتر مطلبی را تکرار کند و یا سوالات بیشتری دارید هرگز مردد نباشید.

سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد

برخی از سؤال های احتمالی که دکتر می پرسدعبارت اند از:

هرچند وقت یک بار این علائم را دارید؟

برای چه مدتی این علائم را داشته اید؟

شدت علائم شما چقدر است؟

آیا علائم به نظر می رسد به چرخه قاعدگی مربوط باشند؟

آیا چیزی باعث بهبود علائم شما می شود؟

آیا چیزی باعث بدتر شدن علائم شما می شود؟

مقابله با بیماری و دریافت پشتیبانی

اگر با این بیماری و عوارض آن سروکار دارید،به پیوستن به گروه حمایت کننده از زنان مبتلا به اندومتریوز و مشکلات باروری فکر کنید. گاهی اوقات این امر به سادگی کمک می کند تا با دیگر زنان صحبت کنید، کسانی که می توانند با احساسات و تجربیات شما ارتباط داشته باشند. اگر نمی توانید چنین گروهی را در جامعه خود پیدا کنید، به دنبال نمونه آنلاین از آن ها بگردید.