مغز و اعصاب
تومور عصبی صوتی : تومور عصبی صوتی یک تومور غیر سرطانی(خوش خیم) غیرمعمول و کم رشد است که بر روی عصب اصلی در فاصله بین گوش داخلی و میانی رشد می‌کند. شاخه‌های این عصب مستقیما بر تعادل و شنوایی اثر میگذارند بنابراین فشار ناشی از تومور عصبی صوتی باعث ناشنوایی, صدای زنگ مانند در گوش و بی‌تعادلی می‌شود. به این تومور شوانوم دهلیزی نیز گویند و معمولاً رشد آن یا کند بود و یا اصلاً رشدی ندارد. در موارد نادری ممکن است به سرعت بزرگ شود و بر روی مغز فشار آورده و کارکردهای حیاتی را مختل نماید. درمان تومور عصبی صوتی از راه نظارت منظم, پرتودرمانی و عمل جراحی می‌باشد.
علائم تومور عصبی صوتی
علایم و نشانه‌های تومور عصبی صوتی ناشی از اثرات مستقیم برروی عصب اصلی یا توموری است که بر اعصاب مجاور, مویرگ های خونی یا ساخت‌های مغزی فشار وارد می‌آورد. وقتی که تومور رشد می‌کند احتمال ایجاد علائم و نشانه‌ها بیشتر می‌شود. اگر چه اندازه تومور, میزان تأثیرات را تعیین می‌کند ولی این امکان وجود دارد که تومور کوچکی علائم و نشانه‌های شدیدی را ایجاد کند. ممکن است این علائم و نشانه‌ها را تجربه کنید:
- ناشنوایی که اغلب به کندی پدید آمده اگرچه در بعضی موارد فقط یک گوش ناشنوا شده و یا ناشنوایی یکی بیشتر است.
- صدای زنگ زدن در یک گوش
- بی‌تعادلی و ناپایداری
- سرگیجه
- بیحسی صورت و در موارد نادری ضعف
در مواردی هم تومور عصبی صوتی آنقدر بزرگ شده که بر ریشه مغزی فشار می‌آورد و زندگی‌تان را تهدید می‌کند.
علل تومور عصبی صوتی
علت تومور عصبی صوتی (تومورهای روی عصب های اصلی تعادلی واسط بین گوش میانی و مغز (عصب جمجمه هشتم) ظاهراً عملکرد نادرست ژن کروموزوم 22 است. به طور طبیعی این ژن, پروتئینی تولید می‌کند که باعث کنترل رشد سلول‌های شوان (schwann ) پوشاننده اعصاب می‌شود. علت این عملکرد نادرست مشخص نیست و در حال حاضر عوامل خطری در ابتلا به تومور عصبی صوتی شناخته نشده است. دانشمندان می‌دانند که ژن ناقص در نوروفیبروماتوس نوع دوم ارثی است که در واقع یک اختلال نادر است و رشد تومورها بر روی اعصاب تعادلی در دو طرف سر را در بر می‌گیرد.( شوان دهلیزی دو طرفه)
عوامل خطر
تنها عامل خطر شناخته شده در تومور عصبی صوتی, یک اختلال نادر ژنتیکی نوروفیبروماتوس است اما این اختلال فقط موارد کمی را در بر می‌گیرد. یک ویژگی بارز این مشکل رشد تومورهای خوش‌خیم روی اعصاب تعادلی در دو طرف سر و بر روی سایر اعصاب است. و NF2 اختلال برتر اتوزومی می‌گویند که به این معنیست که وراثت توسط یکی از والدین (ژن برتر) نیز ممکن است رخ بدهد. هر کودک متولد از والدین مبتلا به این بیماری احتمال مبتلا شدنش به این اختلال 50% است. عامل خطر دیگر که با تومور عصبی صوتی ممکن است مرتبط باشد قرار گرفتن سر و گردن در دوران کودکی در معرض پرتو کم است.
شرایط دشوار تومور عصبی صوتی
یک تومور عصبی صوتی انواعی از شرایط دشوار را در پی خواهد داشت مثل:
- ناشنوایی
- بی حسی صورت
- ضعف
- مشکل تعادلی
- صدای زنگ در گوش
تومورهای بزرگ بر ریشه مغزی فشار وارد آورده و مانع جریان عادی مایع بین مغز و ستون فقرات می‌شود (مایع مغزی فقراتی). در این شرایط, مایع در سر انباشته شده (هیدروسفال) و فشار درون جمجمه را بالا می‌برد.
آمادگی جهت دیدن پزشک
شاید ابتدا به پزشک خانواده خود یا یک پزشک عمومی مراجعه کنید. پزشک شما شاید توصیه کند تا به یک متخصص گوش و حلق و بینی (متخصص و جراح عصبی) رجوع کنید.
برای ملاقات آماده باشید چرا که زمان ملاقات کوتاه و مباحث صحبت زیاد است. در اینجا اطلاعاتی برای آمادگی بهتر و انتظار درست از پزشک ارائه شده است.
آنچه که می‌توانید انجام دهید
- تمام علایمی که دارید را یادداشت کنید حتی آنهایی که نامرتبط با بیماری به نظر می‌رسد.
- یکی از اعضای خانواده و دوستان را همراه خود ببرید گاهی اوقات به خاطر آوردن تمام اطلاعاتی که در این ملاقات در اختیار شما قرار داده می‌شود دشوار است. کسی که با شماست به شما کمک می‌کند تا همه چیز را به خاطر آورید.
- لیستی از تمام داروها، ویتامین‌ها و مکمل‌های که مصرف می‌کنید تهیه نمایید.
- سوالاتی که میخواهید از پزشک بپرسید را یادداشت کنید.
زمان مراجعه به پزشک
اگر دچار ناشنوایی, صدای زنگ در گوش و مشکل تعادل شدید به ملاقات پزشک بروید. تشخیص سریع تومور عصبی صوتی , مانع بزرگ شدن زیاد تومور و ایجاد اثرات جدی مثل ناشنوایی کامل و انباشتگی خطرناک مایع در جمجمه می‌شود.
آماده کردن لیستی از سوالات به شما کمک می کند تا در وقت صرفه جویی کنید.
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
- علت محتمل علائم من چیست؟
- آیا علل دیگری هم برای علائم من وجود دارد؟
- به چه نوع آزمایشاتی نیاز دارم؟
- چه گزینه های درمانی وجود دارد؟
- کدام روش را برای من توصیه می کنید؟
- هر روش درمانی چه اثرات جانبی به دنبال دارد؟
- اگر کاری نکنم چه اتفاقی می افتد؟
- آیا بروشور و کاتالوگی که بتوانم با خود ببرم در اختیار دارید؟ چه سایت‌هایی را برای کسب اطلاعات بیشتر توصیه می‌کنید؟
در کنار سؤالاتی که برای پرسیدن از پزشک آماده کرده‌اید اگر مجدداً مطلبی را حین توضیح پزشک متوجه نشدید حتما سؤال کنید.
آنچه که از پزشک باید انتظار داشت
احتمالاً پزشک سؤالات متعددی را از شما می پرسد و هرچه قدر بیشتر برای پاسخ دادن آماده باشید وقت بیشتری دارید تا در مورد مطالبی که بیشتر زمان می‌برد صحبت کنید. ممکن است پزشک این سوالات را بپرسد:
- چه زمانی برای نخستین بار متوجه علائم شدید؟
- آیا علائم شما موقتی اند یا دائم؟
- علائم شما چقدر جدی هستند؟
- آیا این بیماری در خانواده شما وجود دارد؟
- در حال حاضر آیا گوش آسیب دیده قدرت شنوایی دارند؟ مثلاً می‌توانید برای پاسخ دهی به تلفن از این گوش استفاده کرده و یا می‌توانید از گوش خود کمک بگیرید و منبع صوتی را تشخیص دهید؟
- آیا در حال حاضر سردردهای منظم دارید و یا آنها را فقط در گذشته تجربه می‌کردید؟
آزمایش و تشخیص
تشخیص تومور در مراحل اولیه برای پزشک کاری دشوار است چرا که علائم آن به آرامی ظهور کرده و نشانه‌هایی نظیر ناشنوایی می‌تواند ناشی از مشکلات گوش داخلی و میانی باشد. پس از پرسیدن سؤالاتی درباره علائم, پزشک شما یک آزمایش گوش را ترتیب خواهد داد. پزشک این آزمایشات را ممکن است توصیه کند:
- آزمایش شنوایی (آدیومتری). در این آزمایش که توسط یک متخصص گوش انجام شود، شما صداهایی که به سمت یک گوش هدایت می‌شود را خواهید شنید. متخصص، صداهای متنوع با شدت‌های مختلف را پخش می‌نماید و از شما می‌خواهد تا هر زمان که صدا را شنیدید اعلام کنید. هر صدا را با شدت کم نیز پخش می‌شود تا ببیند شما چه موقع به سختی صدا را تشخیص میدهید. ممکن است متخصص گوش کلمات متنوعی را پخش کرده تا توان شنوایی شما را مشخص نماید.
- اسکن. MRI یا سی‌تی‌اسکن سر تصاویری ارائه داده که می‌تواند وجود یک تومور عصبی صوتی را تأیید نماید.
دارو و درمان تومور عصبی صوتی
درمان تومور عصبی صوتی متنوع بوده و به عواملی نظیر اندازه و رشد آن و وجود یا عدم وجود علایم بستگی دارد. برای درمان تومور پزشک راهکارهای مختلفی را می‌تواند پیشنهاد دهد.
اگر توموری دارید که به کندی رشد کرده یا اصلا رشدی ندارد و علائم بسیار اندکی به وجود آورده شما یا پزشک شما ممکن است فقط آن را تحت کنترل قرار دهد به خصوص اگر بزرگسال هستید و یا درمان دیگری برای شما موثر نبوده. پزشک باید آزمایشات صوتی و تصویری منظم را توصیه کند تا رشد و سرعت رشد تومور را تعیین نماید (هر شش تا 12 ماه). اگر اسکن ها نشان دهنده رشد تومور بوده یا نشان می‌دهد که تومور علائم رو به رشد و سایر اختلالات را بوجود آورده نیاز به درمان خواهید داشت.
رادیو جراحی (استریو تاکتیک)
پزشک شما ممکن است پیشنهاد یک رادیو جراحی( استریو تاکتیک) را بدهد اما بعضی تومورهای خیلی بزرگ را نمی‌توان با این روش درمان کرد. هدف این نوع جراحی, متوقف کردن رشد تومور, حفظ عملکرد عصب صورت, و احتمالا حفظ حس شنوایی است. با این حال, یک مطالعه انجام شده حاکی از اینست که بسیاری از افراد, 10 سال پس از جراحی قدرت شنوایی خود را از دست می‌دهند. در این جراحی مثل رادیو جراحی چاقوی گاما(Gamma Knife), پزشکان پرتو را دقیقا بر روی تومور متمرکز می‌کنند بدون اینکه برشی ایجاد شود. آنها پس از بی حس کردن جمجمه, یک قالب سبک را بر روی سر قرار داده تا حین عمل آن را ثابت نگه دارند.
با استفاده از اسکن‌های تصویری, پزشک محل تومور را مشخص کرده سپس اشعات را به سمت آن هدایت می کند. قبل از آشکار شدن اثرات, این جراحی ممکن است هفته‌ها, ماهها و یا سالها طول بکشد. پزشک با انجام آزمایشات تصویری و شنوایی بهبود بیمار را تحت نظر قرار خواهد داد. خطرات رادیو جراحی, ناشنوایی, صدای زنگ در گوش، ضعف صورت, بی حسی صورت, مشکلات تعادلی و عدم کارکرد این روش درمانی (تداوم رشد تومور) می‌باشد. احتمال آن خیلی کم است که پرتو در محل درمان باعث بوجود آمدن سرطان در آینده شود.
برداشتن با عمل جراحی
شاید برای برداشت تومور عصبی صوتی به جراحی نیاز داشته باشید. با توجه به عواملی نظیر اندازه تومور, وضعیت شنوایی قبل از عمل و هدف جراحی پزشک ممکن است روش‌های متنوعی را برای برداشت تومور برگزیند. هدف جراحی, برداشت تومور, حفظ عصب صورت برای پیشگیری از بی حسی صورت, و حفظ حس شنوایی در صورت امکان است. در این جراحی که معمولاً تحت بیهوشی عمومی انجام می‌شود, تومور را از راه گوش داخلی و یا برشی در جمجمه خارج می‌کنند. در بعضی موارد, برداشت کامل تومور ممکن نیست. مثلاً مواردی که در آنها تومور در نزدیکی قسمت‌های مهم و اعصاب صورت قرار گرفته است. اگر عصبی خاص و یا مغزی حین عمل آسیب بیند, این جراحی دشواریهایی نظیر تشدید علائم در پی خواهد داشت. این خطر معمولاً به اندازه تومور و روش جراحی، مورد استفاده قرار می‌گیرد.
دشواری‌ها شامل این مواردند
- بیرون آمدن مایع مغزی فقراتی از زخم
- ناشنوایی
- ضعف صورت
- بیحسی صورت
- صدای زنگ در گوش
- مشکلات تعادلی
- سردرد مداوم
- عفونت مایع مغزی فقراتی (مننژیت)
- سکته یا خونریزی مغزی
سازگاری و پشتیبانی
مقابله با خطر ناشنوایی و بی حس شدن صورت و تصمیم‌گیری در مورد اینکه کدام روش درمانی بهترین راه برای بهبود است همگی بسیار استرسآور هستند. در اینجا پیشنهاداتی ارائه شده که ممکن است مفید باشد:
- در مورد خطر تومور عصبی صوتی کسب اطلاع کنید. هرچقدر بیشتر بدانید بهتر می‌توانید برای اتخاذ تصمیم آماده شوید. علاوه بر صحبت با پزشک متخصص گوش, شاید نیاز باشد تا با یک مشاور یا فعال اجتماعی هم گفتگو کنید. شاید مفید باشد تا با سایر افرادی که به این مشکلات دچار شده‌اند قبل و بعد درمان صحبت نمایید.
- از یک گروه قوی پشتیبانی تبعیت کنید. خانواده و دوستان می‌توانند در این اوقات تحت فشار به شما کمک کنند. نگرانی و درک دیگران از بیماری شما ممکن است برای شما آرامش بخش باشد. پزشک شما یا یک فعال اجتماعی می‌تواند شما را به یک گروه پشتیبانی معرفی کرده تا شاید بتوانید از طریق انجمن تومور عصبی صوتی به صورت آنلاین و حضوری به گروه پشتیبانی دسترسی پیدا کنید.