پوست ، مو و ناخن
ریزش مو ممکن است تنها موهای سر یا کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد. عامل آن ممکن است وراثت، تغییرات هورمونی، برخی بیماری‌ها یا مصرف برخی داروها باشد. همه افراد دچار این مشکل می‌شوند، اما شیوع آن در مردان بیشتر است.
معمولاً به ریزش بیش‌ازحد موهای سر کچلی گفته می‌شود. ریزش موی ارثی که به دنبال افزایش سن رخ می‌دهد علت اصلی کچلی است. برخی افراد ترجیح می‌دهند این مشکل مراحل خود را طی کند و به دنبال درمان آن یا پوشاندن سر نیستند. درحالی‌که برخی با آرایش مو، گریم، کلاه یا روسری آن را پنهان می کنند. با این حال برخی افراد یکی از درمان های موجود را برای جلوگیری از ریزش بیشتر و رشد مجدد موها استفاده می‌کنند.
پیش از شروع درمان با یک متخصص پوست و مو در مورد علت ریزش مو و روش‌های درمانی مشورت کنید.
آشنایی با علائم ریزش مو
ریزش مو بسته به علت آن اشکال مختلفی دارد. ممکن است به طور ناگهانی یا تدریجی باشد و فقط موهای سر یا کل بدن را تحت تاثیر قرار دهد. این مشکل می تواند موقت یا دائمی باشد.
علائم و نشانه ها شامل موارد زیر است:
- کم پشت شدن موهای فرق سر: این‌یکی از رایج‌ترین انواع ریزش مو است که با افزایش سن در زنان و مردان ایجاد می‌شود. این امر در مردان معمولاً با ریزش مو از پیشانی به شکل حرف M شروع می‌شود. در زنان معمولاً این قسمت بدون تغییر است؛ اما قسمت وسیع تری از موها دچار ریزش می شود.
- کچلی به شکل منطقه‌ای گرد یا تکه ای: کچلی در برخی افراد به شکل نقاط تراشیده شده و به‌اندازه سکه است. معمولاً این نوع ریزش مو فقط موهای سر را دچار می‌کند، اما گاهی اوقات ریش یا ابروها را هم درگیر می کند. در برخی موارد پوست قبل از بروز این مشکل دچار خارش یا درد می‌شود.
- ریزش موی ناگهانی: شوک جسمی یا روحی ممکن است باعث سست شدن مو شود. ممکن است هنگام شانه زدن، شستن موها یا حتی کشیدن آن به آرامی مشت شما پر از مو شود. این نوع ریزش معمولاً باعث کم پشت شدن موهای کل سر می‌شود، نه طاسی سکه‌ای.
- ریزش موی کل بدن: در برخی از بیماری‌ها و معالجات دارویی مانند شیمی‌درمانی برای سرطان موهای کل بدن دچار ریزش می‌شود. البته موها مجدداً رشد خواهند کرد.
- لکه های پوسته پوسته که در همه جای سر پخش می‌شوند: این حالت نشان‌دهنده عفونت قارچی پوست است که ممکن است با شکستگی مو، قرمزی، تورم و گاهی اوقات ترشح همراه باشد.
علت ایجاد ریزش مو
افراد معمولاً روزانه حدود 100 عدد موی خود را از دست می‌دهند که کم پشتی قابل توجهی را در موی سر ایجاد نمی‌کند، چون در همان زمان موهای جدید در حال رشد هستند. این مشکل زمانی رخ می‌دهد که در چرخه رشد و از دست دادن مو اختلالی ایجاد شده یا فولیکول‌های مو آسیب دیده و بافت اسکار جایگزین آن‌ها شده باشد.
ریزش مو معمولاً با یک یا تعدادی از عوامل زیر در ارتباط است:
- سابقه خانوادگی (وراثت): رایج ترین علت ریزش مو یک بیماری ارثی است که طاسی با الگوی مردانه یا طاسی با الگوی زنانه نام دارد. این بیماری معمولاً به صورت تدریجی و با افزایش سن و با الگویی قابل پیش‌بینی (کاهش خط رویش مو، نقاط طاسی و کم‌پشت شدن موی زنان) رخ می‌دهد.
- تغییرات هورمونی و برخی بیماری‌ها: بیماری‌های مختلفی می‌توانند باعث ریزش موی دائمی یا موقتی شوند که شامل تغییرات هورمونی به دلیل بارداری، زایمان، یائسگی و مشکلات تیروئید، بیماری‌هایی مانند آلوپشیا آرتا که باعث ریزش موی تکه‌ای می‌شود و عفونت‌های پوست سر مانند عفونت قارچی و بیماری اختلال مو کندن یا تریکوتیلومانیا .
- داروها و مکمل‌ها: ریزش مو ممکن است عوارض جانبی برخی داروها مانند داروهای مورد استفاده در سرطان، آرتریت، افسردگی، مشکلات قلبی، نقرس و فشار خون بالا باشد.
- پرتودرمانی سر: در پرتودرمانی سر رشد موها دیگر همانند قبل نخواهد بود.
- حادثه پرتنش: بسیاری از افراد چندین ماه پس از شوک جسمانی یا عاطفی دچار کم‌پشتی سراسری موها می‌شوند. این نوع ریزش مو موقتی است.
- برخی از مدل‌های مو و روش‌های درمانی: تغییر بیش از اندازه مدل مو یا مدل‌هایی که باعث کشیدگی زیاد موها می‌شوند مانند دم‌اسبی یا بافت ردیفی (کورن رو) ممکن است باعث ریزش موی کششی شود.
عوامل خطرساز ریزش مو
افزایش خطر با عوامل بسیاری در ارتباط است:
- سابقه ریزش مو فامیلی، در خانواده هر دو والدین
- سن
- کاهش وزن قابل توجه
- برخی بیماری‌ها مانند دیابت و لوپوس
- استرس
پیشگیری از ریزش مو
علت بسیاری از طاسی‌ها (طاسی با الگوی مردانه و زنانه) ارثی است. این نوع از ریزش مو غیر قابل پیشگیری است.
نکات زیر در جلوگیری از بروز این مشکل موثر است:
- خودداری از بکار بردن مدل موهای محکم مانند بافتن مو، گوجه‌ای یا دم‌اسبی.
- خودداری از پیچاندن، مالش یا کشیدن وسواسی موها
- شستشو و شانه زدن موها را با ملایمت و آرامی انجام دهید. استفاده از شانه دندانه درشت به جلوگیری از کشیده شدن موها کمک می‌کند.
- روش‌های خشن مانند بیگودی یا بابلیس، روغن داغ و فر شش‌ماهه را کنار بگذارید.
- از مصرف داروها و مکمل‌هایی که باعث بروز این مشکل می‌شوند خودداری کنید.
- موهای خود را از نور خورشید و دیگر منابع نور ماوراء بنفش محافظت کنید.
- سیگار نکشید. تحقیقات حاکی از ارتباط میان استعمال دخانیات و کچلی مردان است.
- اگر تحت شیمی‌درمانی هستید از پزشک بخواهید از کلاه سیستم سرمایش استفاده کند. این کلاه می‌تواند خطر ریزش مو در شیمی‌درمانی را کاهش دهد.
تشخیص ریزش مو
پیش از تشخیص، پزشک بیمار را معاینه کرده و سوالاتی در مورد سابقه پزشکی و خانوادگی می‌پرسد. همچنین ممکن است آزمایش‌های زیر را تجویز کند:
- تست خون: تست خون به مشخص شدن بیماری‌های مرتبط با ریزش مو کمک می‌کند.
- تست کشیدن مو: پزشک به آرامی چندین مو را می‌کشد تا بفهمد چه تعداد از آن‌ها کنده می‌شوند. این کار مشخص می‌کند ریزش مو در چه مرحله‌ای است.
- بیوپسی مو و پوست سر: پزشک نمونه‌ای از پوست سر را خراشیده یا تعدادی از موهای سر را برای آزمایش ریشه مو می‌کند تا مشخص شود آیا علت ریزش مو عفونت است یا خیر.
- میکروسکوپ نوری: پزشک با استفاده از ابزار مخصوص ریشه مو را بررسی می‌کند. در بررسی با میکروسکوپ بیماری‌های احتمالی ساقه مو مشخص می‌شود.
آشنایی با درمان ریزش مو
روش‌های درمانی مؤثری برای برخی از انواع ریزش مو وجود دارد. می‌توانید آن را درمان کرده یا حداقل از کم‌پشت شدن بیشتر موها جلوگیری کنید. در برخی از انواع آن مانند ریزش موی تکه‌ای (آلوپشیا آرتا) ممکن است موها بدون نیاز به درمان در مدت یک سال دوباره رشد کنند.
درمان شامل دارو، جراحی به منظور افزایش رشد و کاهش ریزش مو باشد.
آشنایی با درمان دارویی ریزش مو
اگر علت این مشکل بیماری‌های زمینه‌ای باشد، معالجه آن بیماری ضروری است که شامل دارو مثلاً داروی پردنیزون برای کاهش التهاب و سرکوب سیستم ایمنی است. اگر مصرف داروی خاصی باعث ریزش مو شده است، احتمالاً پزشک از شما می‌خواهد مصرف آن را حداقل برای 3 ماه متوقف کنید.
داروهایی که برای درمان الگوهای طاسی (ارثی) وجود دارد:
ماینوکسیدیل (روگین): یک داروی بدون نسخه و قابل‌استفاده برای زنان و مردان؛ که به صورت مایع یا فوم موجود است و می‌توانید روزانه آن را به سر خود بمالید. پس از مصرف دست‌ها را بشویید. ممکن است ابتدا سبب ریزش مو شود. موهای جدید احتمالاً کوتاه‌تر و نازک‌تر از قبل خواهند بود. حداقل به 6 ماه درمان برای جلوگیری از ریزش موی بیشتر و شروع رشد مجدد موها نیاز است. به منظور حفظ تأثیرات دارو باید مصرف آن را ادامه دهید.
عوارض جانبی احتمالی این دارو شامل حساسیت پوست سر، رشد ناخواسته مو روی پوست مجاور صورت و دست‌ها و تند شدن ضربان قلب (تپش قلب) است.
- فیناستراید (پروپشیا): یک داروی نسخه‌ای برای مردان. این دارو که به شکل قرص است را باید روزانه مصرف کرد. در بسیاری از مردانی که این دارو را مصرف می‌کنند ریزش مو کاهش یافته و موهای جدید شروع به رشد می‌کنند. برای حفظ تاثیرات این دارو باید مصرف آن را ادامه دهید. البته ممکن است در مردان بالای 60 سال بی‌تأثیر باشد.
از عوارض جانبی نادر آن می‌توان کاهش میل و عملکرد جنسی و افزایش خطر سرطان پروستات را نام برد. زنان باردار باید از لمس کردن تکه‌های خرد شده این قرص خودداری کنند.
- سایر داروها: یکی از درمان‌های این مشکل برای مردان مصرف داروی دهانی دوتاستراید و برای زنان قرص‌های ضدبارداری و اسپیرونولاکتون است.
جراحی پیوند مو
در رایج ترین نوع ریزش دائمی موها تنها فرق سر دچار ریزش می‌شود. کاشت مو یا جراحی ترمیمی موی ازدست‌رفته شما را بازمی‌گرداند.
در پروسه ترمیم مو، متخصص پوست یا جراح زیبایی تکه‌های نازکی از پوست را که دارای یک یا چندین مو هستند از پشت یا طرفین سر برمی‌دارد. گاهی اوقات باریکه بزرگی از پوست که شامل چندین دسته مو است برداشته می‌شود. سپس پزشک موها را در فولیکول‌های قسمت‌های کچل شده می‌کارد. برخی از پزشکان پس از کاشت مو مصرف مینوکسیدیل را به منظور کاهش ریزش مو تجویز می‌کنند. احتمالاً برای دستیابی به نتیجه مورد نظر باید چندین بار جراحی را انجام دهید. ریزش موی ارثی حتی با جراحی نیز درمان نخواهد شد.
جراحی‌های درمان ریزش مو پرهزینه و دردناک هستند. از خطرات احتمالی آن‌ها می‌توان خون‌ریزی و اسکار را نام برد.
لیزر درمانی
سازمان غذا و دارو استفاده از دستگاه لیزر سطح پایین را به‌عنوان درمان ریزش موی ارثی در زنان و مردان تایید کرده است. برخی از پژوهش‌ها حاکی از بهبود تراکم موها با این روش هستند. تأیید تاثیرات بلندمدت این روش نیازمند تحقیقات بیشتری است.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر دچار ریزش مو شده‌اید و به دنبال درمان هستید باید به پزشک مراجعه کنید. همچنین اگر هنگام شانه زدن یا شستن موها متوجه ریزش ناگهانی، تکه‌ای یا غیر معمول مو شدید به پزشک مراجعه کنید. ریزش ناگهانی مو می‌تواند نشانه بیماری زمینه‌ای باشد که نیازمند درمان است.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اقداماتی که باید انجام دهید
- تهیه فهرست اطلاعات شخصی از جمله نگرانی‌های اساسی یا تغییرات اخیر در زندگی
- تهیه فهرست داروهای مصرفی، ویتامین‌ها و مکمل‌ها
- تهیه فهرست سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
زمان ملاقات با پزشک محدود است، بنابراین تهیه لیست سؤالات کمک می‌کند تا بهترین استفاده را از زمان خود داشته باشید. در صورت کمبود وقت سؤالات خود را از مهم‌ترین به کم‌اهمیت‌ترین طبقه‌بندی کنید.
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
- علت احتمالی ریزش موی من چیست؟
- آیا علت احتمالی دیگری وجود دارد؟
- انجام چه آزمایش‌هایی نیاز است؟
- آیا مشکل من دائمی است یا موها دوباره رشد می‌کنند؟
- بهترین راه کارها کدامند؟
- آیا محدودیت‌هایی وجود دارد که از آن‌ها پیروی کنم؟
- آیا برای دارویی که تجویز کرده‌اید داروی جایگزینی وجود دارد؟
سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد
با داشتن آمادگی برای پاسخ به سوالات پزشک می‌توانید زمان را به موضوعات دیگری که می‌خواهید اختصاص دهید. پزشک احتمالاً سؤالات زیر را از شما می‌پرسد:
- چه زمانی برای اولین بار دچار این مشکل شدید؟
- ریزش موی شما مداوم است؟
- آیا رشد موهایتان کم است؟
- آیا ریزش موی شما تکه‌ای است یا سراسری؟
- آیا در گذشته مشکل مشابهی داشته‌اید؟
- آیا فردی در خانواده درجه یک شما دچار ریزش مو شده است؟
- چه داروها یا مکمل‌هایی را به طور منظم مصرف می‌کنید؟
- آیا چیزی وجود دارد که سبب تشدید یا بهبود آن شود؟
