سرخجه که سرخجه آلمانی یا سرخک سه روزه نیز نامیده میشود، یک عفونت ویروسی واگیردار است که با دانههای برجسته قرمز رنگش شناخته میشود.این بیماری مانند سرخک نیست، بااینحال این دو بیماری دارای ویژگیهای مشترکی ازجمله دانههای قرمز هستند. این بیماری در اثر ویروسی متفاوت از سرخک ایجاد میشود و بهاندازه سرخک واگیردار و شدید نیست.
در ایالاتمتحده معمولاً واکسن سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) 2 بار و پیش از رسیدن کودکان به سن مدرسه به آنها تزریق میشود؛ که در پیشگیری از این بیماری بسیار موثر است.
به دلیل گسترش استفاده از واکسنها، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC) اعلام کرده است که سرخجه در ایالاتمتحده ریشهکن شده است، اما به والدین هشدار داده برای پیشگیری از شیوع مجدد آن کودک خود را واکسیناسیون کنند.
علائم و نشانههای سرخجه مخصوصاً در کودکان بهقدری خفیف است که متوجه آن نمیشویم. علائم و نشانههای بیماری معمولاً بین 2 و 3 هفته بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس بروز میکند؛ و معمولاً به مدت 1 الی 5 روز ادامه دارند و شامل موارد زیر است:
عامل این بیماری یک ویروس است که از شخصی به شخص دیگر منتقل میشود. این ویروس زمانی منتقل میشود که فرد آلوده سرفه یا عطسه میکند یا وقتی در تماس مستقیم با ترشحات تنفسی فرد آلوده مانند خلط قرار می گیرد. این ویروس همچنین از طریق جریان خون زنان باردار به جنین منتقل میشود.
فرد مبتلا به سرخجه 1 الی 2 هفته قبل از بروز دانههای قرمزرنگ تا حدوداً 1 یا 2 هفته بعد از ناپدید شدن آنها میتواند بیماری را به دیگران انتقال دهد. فرد آلوده به این بیماری ممکن است بیماری را حتی پیش از آنکه از ابتلا به آن مطلع شود به دیگران منتقل کند.
این بیماری در ایالاتمتحده بیماری نادری است؛ چون بیشتر کودکان در نوزادی در برابر آن واکسینه میشوند. بااینحال موارد ابتلا به سرخجه غالباً مربوط به بزرگسالان خارجی است که واکسینه نشدهاند.
این بیماری هنوز هم در بخشهایی از جهان شایع است. پیش از سفر به خارج از کشور باید شیوع سرخجه در کشورهای دیگر را بررسی کنید، مخصوصاً اگر باردار هستید.
دانههای این بیماری شبیه بسیاری از دانههای ویروسی دیگر است؛ بنابراین پزشکان معمولاً با استفاده از تست آزمایشگاهی آن را تأیید میکنند. از طریق کشت ویروس یا تست خون می توان وجود انواع مختلف آنتیبادیهای سرخجه را در خون مشخص کرد. این آنتیبادیها نشان میدهند اخیراً یا در گذشته به آن مبتلا شدهاید یا واکسن آن را دریافت کردهاید.
این بیماری عفونتی خفیف است که با ابتلا به آن ایمنی دائمی به دست میآورید. برخی از زنان مبتلا به سرخجه دچار آرتریت در انگشتان، کمر و زانو میشوند که تا یک ماه ادامه دارد. در موارد نادر، این بیماری میتواند باعث عفونت گوش (عفونت گوش میانی) یا التهاب مغز (انسفالیت) شود.
با این حال، اگر در بارداری به این بیماری مبتلا شوید عواقب شدیدی برای جنین به دنبال دارد که در برخی موارد کشنده است. بیش از 80 درصد نوزادان متولدشده از مادران مبتلا به این بیماری در 12 هفته نخست بارداری دچار سندرم سرخجه مادرزادی شدهاند. این سندرم میتواند یک یا چندین مشکل زیر را به دنبال داشته باشد:
بالاترین خطر سرخجه برای جنین در سه ماهه نخست بارداری است، هرچند در اواخر بارداری نیز خطرناک است.
هیچ درمانی برای کوتاه کردن دورهٔ عفونت سرخجه وجود ندارد. علائم غالباً به حدی خفیف است که نیازی به درمان نیست. بااینحال پزشکان اغلب ایزولاسیون از دیگران را در دورهٔ قابلسرایت خصوصاً از زنان باردار توصیه میکنند.
اگر دچار این بیماری شدهاید و باردار هستید با پزشک خود در مورد خطرات آن برای فرزندتان صحبت کنید. اگر قصد ادامه یافتن بارداریتان را دارید باید آنتیبادی ایمونوگلوبولین را دریافت کنید که با این عفونت مبارزه میکند. این آنتیبادی به کاهش علائم کمک میکند؛ اما احتمال ابتلای نوزاد به سندرم سرخجه مادرزادی وجود دارد.
مراقبت از نوزاد متولدشده با سندرم سرخجه مادرزادی بسته به میزان مشکل نوزاد متفاوت است. نوزادان با عوارض متعدد نیازمند درمان زودهنگام از سوی تیم متخصص هستند.
واکسن این بیماری معمولاً بهصورت واکسن ترکیبی سرخک، اوریون، سرخجه به کار میرود که ایمنترین و مؤثرترین شکل هر واکسن را در بر دارد. پزشکان توصیه میکنند کودکان واکسن MMR را بین 12 و 15 ماهگی و دوباره بین 4 و 6 سالگی، قبل از رفتن به مدرسه دریافت کنند. بسیار مهم است که دختران برای جلوگیری از ابتلا به سرخجه برای بارداری در آینده واکسینه شوند.
نوزادان معمولاً به دلیل کسب ایمنی از مادر به مدت 6 الی 8 ماه پس از تولد در برابر سرخجه ایمنی دارند. اگر نوزادی پیش از سن 12 ماهگی و مثلاً به دلیل مسافرت خارج از کشور در خطر باشد، میتوان واکسن را اوایل 6 ماهگی نیز تزریق کرد؛ اما کودکانی که در سنین پایین واکسینه شدهاند نیز باید مجدداً در سنین توصیهشده واکسینه شوند.
شما به واکسن MMR نیاز ندارید اگر:
معمولاً درصورتیکه موارد بالا شامل حال شما نشود، در موارد زیر باید واکسینه شوید:
تزریق این واکسن در موارد زیر توصیه نمیشود:
اگر به سرطان، بیماری های خونی یا دیگر بیماریها مبتلا هستید یا دارویی مصرف میکنید که بر سیستم ایمنی تاثیر دارد، پیش از دریافت واکسن MMR با پزشک مشورت کنید.
تزریق این واکسن در بیشتر افراد بدون هیچگونه عوارض جانبی است. حدود 15 درصد از افراد بین 7 و 12 روز بعد از واکسیناسیون دچار تب و حدود 5 درصد افراد دچار دانههای خفیف پوستی میشوند. برخی از نوجوانان و زنان مسن پس از واکسیناسیون دچار گرفتگی و درد مفاصل میشوند. کمتر از 1 دوز از 1 میلیون دوز تزریقی واکسن سرخجه باعث واکنش آلرژیک خطرناک میشود.
در سالهای اخیر با افزایش بی دلیل شمار کودکان مبتلا به اوتیسم، نگرانیها در مورد ارتباط احتمالی بین واکسن MMR و اوتیسم افزایشیافته است. بااینحال گزارشهای بسیاری از دانشگاه بیماریهای کودکان آمریکا، دانشگاه پزشکی ملی و مرکز مبارزه با بیماریها (CDC) حاکی از آن است که از نظر علمی رابطه اثباتشدهای میان واکسن MMR و اوتیسم وجود ندارد. بهعلاوه از لحاظ علمی جدا کردن این واکسنها مزیتی ندارد.
این سازمانها بیان کردهاند که اوتیسم غالباً در کودکان نوپای بین 18 و 30 ماه تشخیص داده میشود که حدوداً در زمانی است که آنها اولین واکسن MMR خود را دریافت میکنند؛ اما این همزمانی نباید با رابطهٔ علت و معلولی اشتباه گرفته شود.
در موارد نادر، زمانی که کودک یا بزرگسال به سرخجه مبتلا میشود اقدامات خود مراقبتی ساده مورد نیاز است:
اگر فکر میکنید فرزندتان یا خودتان در معرض ابتلا به سرخجه قرار دارید یا اگر علائم و نشانههای بالا را دارید به پزشک مراجعه کنید.
اگر قصد بارداری دارید، سابقهٔ واکسیناسیون خود را چک کنید تا مطمئن شوید واکسن MMR را دریافت کردهاید. اگر باردار هستید و دچار سرخجه شدهاید، مخصوصاً در 3 ماههٔ اول، ممکن است ویروس باعث مرگ یا عیوب مادرزادی در جنین شود. سرخجه در بارداری از رایجترین علل ناشنوایی مادرزادی است؛ بنابراین بهتر است پیش از بارداری خود را در برابر این بیماری واکسینه کنید.
اگر باردار هستید، احتمالاً برای ایمنی در برابر سرخجه تحت غربالگری قرار میگیرید؛ اما اگر تاکنون برای این بیماری واکسیناسیون نشدهاید و احتمال میدهید در معرض آن قرار دارید، فوراً با پزشک خود تماس حاصل کنید. انجام آزمایش خون ایمنی شما در برابر این ویروس را تأیید میکند.
زمانی که آماده ملاقات با پزشک میشوید بهتر است سؤالات خود را یادداشت کنید. احتمالاً پزشک نیز سوالاتی از شما میپرسد. با آمادگی برای پاسخ به آنها وقتتان را به موضوعاتی اختصاص دهید که به زمان بیشتری نیاز دارند. احتمالاً پزشک سؤالات زیر را از شما میپرسد:
هنگامی که وارد مطب پزشک میشوید، مسئول پذیرش را از بیماری مسری خود آگاه کنید. او احتمالاً به شما ماسک خواهد داد یا فوراً شما را به اتاقتان راهنمایی میکند.