پوست ، مو و ناخن
سرخجه که سرخجه آلمانی یا سرخک سه روزه نیز نامیده می‌شود، یک عفونت ویروسی واگیردار است که با دانه‌های برجسته قرمز رنگش شناخته می‌شود.این بیماری مانند سرخک نیست، بااین‌حال این دو بیماری دارای ویژگی‌های مشترکی ازجمله دانه‌های قرمز هستند. این بیماری در اثر ویروسی متفاوت از سرخک ایجاد می‌شود و به‌اندازه سرخک واگیردار و شدید نیست.
در ایالات‌متحده معمولاً واکسن سرخک، اوریون، سرخجه (MMR) 2 بار و پیش از رسیدن کودکان به سن مدرسه به آن‌ها تزریق می‌شود؛ که در پیشگیری از این بیماری بسیار موثر است.
به دلیل گسترش استفاده از واکسن‌ها، مرکز کنترل و پیشگیری از بیماری‌ها (CDC) اعلام کرده است که سرخجه در ایالات‌متحده ریشه‌کن شده است، اما به والدین هشدار داده برای پیشگیری از شیوع مجدد آن کودک خود را واکسیناسیون کنند.
آشنایی با علائم سرخجه
علائم و نشانه‌های سرخجه مخصوصاً در کودکان به‌قدری خفیف است که متوجه آن نمی‌شویم. علائم و نشانه‌های بیماری معمولاً بین 2 و 3 هفته بعد از قرار گرفتن در معرض ویروس بروز می‌کند؛ و معمولاً به مدت 1 الی 5 روز ادامه دارند و شامل موارد زیر است:
- تب خفیف 102 درجه فارنهایت (38.9 درجه سانتی‌گراد) یا پایین‌تر
- سردرد
- سوزش یا آبریزش بینی
- ورم و سرخ شدن چشم‌ها
- بزرگ و دردناک شدن غدد لنفاوی در قاعده جمجمه، پشت گردن و گوش‌ها
- دانه‌های صورتی ریز که ابتدا در صورت نمایان شده و قبل از آنکه در همان سلسله مراتب ناپدید شوند به‌سرعت در تنه و سپس دست‌وپا گسترش می‌یابند.
- درد مفاصل، به‌خصوص در زنان جوان
علت ایجاد سرخجه
عامل این بیماری یک ویروس است که از شخصی به شخص دیگر منتقل می‌شود. این ویروس زمانی منتقل می‌شود که فرد آلوده سرفه یا عطسه می‌کند یا وقتی در تماس مستقیم با ترشحات تنفسی فرد آلوده مانند خلط قرار می گیرد. این ویروس همچنین از طریق جریان خون زنان باردار به جنین منتقل می‌شود.
فرد مبتلا به سرخجه 1 الی 2 هفته قبل از بروز دانه‌های قرمزرنگ تا حدوداً 1 یا 2 هفته بعد از ناپدید شدن آن‌ها می‌تواند بیماری را به دیگران انتقال دهد. فرد آلوده به این بیماری ممکن است بیماری را حتی پیش از آنکه از ابتلا به آن مطلع شود به دیگران منتقل کند.
این بیماری در ایالات‌متحده بیماری نادری است؛ چون بیشتر کودکان در نوزادی در برابر آن واکسینه می‌شوند. بااین‌حال موارد ابتلا به سرخجه غالباً مربوط به بزرگ‌سالان خارجی است که واکسینه نشده‌اند.
این بیماری هنوز هم در بخش‌هایی از جهان شایع است. پیش از سفر به خارج از کشور باید شیوع سرخجه در کشورهای دیگر را بررسی کنید، مخصوصاً اگر باردار هستید.
تشخیص سرخجه
دانه‌های این بیماری شبیه بسیاری از دانه‌های ویروسی دیگر است؛ بنابراین پزشکان معمولاً با استفاده از تست آزمایشگاهی آن را تأیید می‌کنند. از طریق کشت ویروس یا تست خون می توان وجود انواع مختلف آنتی‌بادی‌های سرخجه را در خون مشخص کرد. این آنتی‌بادی‌ها نشان می‌دهند اخیراً یا در گذشته به آن مبتلا شده‌اید یا واکسن آن را دریافت کرده‌اید.
عوارض سرخجه
این بیماری عفونتی خفیف است که با ابتلا به آن ایمنی دائمی به دست می‌آورید. برخی از زنان مبتلا به سرخجه دچار آرتریت در انگشتان، کمر و زانو می‌شوند که تا یک ماه ادامه دارد. در موارد نادر، این بیماری می‌تواند باعث عفونت گوش (عفونت گوش میانی) یا التهاب مغز (انسفالیت) شود.
با این حال، اگر در بارداری به این بیماری مبتلا شوید عواقب شدیدی برای جنین به دنبال دارد که در برخی موارد کشنده است. بیش از 80 درصد نوزادان متولدشده از مادران مبتلا به این بیماری در 12 هفته نخست بارداری دچار سندرم سرخجه مادرزادی شده‌اند. این سندرم می‌تواند یک یا چندین مشکل زیر را به دنبال داشته باشد:
- محدودیت رشد
- آب مروارید
- ناشنوایی
- عیوب مادرزادی قلب
- نقص دیگر اعضای بدن
- معلولیت ذهنی
بالاترین خطر سرخجه برای جنین در سه ماهه نخست بارداری است، هرچند در اواخر بارداری نیز خطرناک است.
آشنایی با درمان سرخجه
هیچ درمانی برای کوتاه کردن دورهٔ عفونت سرخجه وجود ندارد. علائم غالباً به حدی خفیف است که نیازی به درمان نیست. بااین‌حال پزشکان اغلب ایزولاسیون از دیگران را در دورهٔ قابل‌سرایت خصوصاً از زنان باردار توصیه می‌کنند.
اگر دچار این بیماری شده‌اید و باردار هستید با پزشک خود در مورد خطرات آن برای فرزندتان صحبت کنید. اگر قصد ادامه یافتن بارداری‌تان را دارید باید آنتی‌بادی ایمونوگلوبولین را دریافت کنید که با این عفونت مبارزه می‌کند. این آنتی‌بادی به کاهش علائم کمک می‌کند؛ اما احتمال ابتلای نوزاد به سندرم سرخجه مادرزادی وجود دارد.
مراقبت از نوزاد متولدشده با سندرم سرخجه مادرزادی بسته به میزان مشکل نوزاد متفاوت است. نوزادان با عوارض متعدد نیازمند درمان زودهنگام از سوی تیم متخصص هستند.
پیشگیری از سرخجه
واکسن این بیماری معمولاً به‌صورت واکسن ترکیبی سرخک، اوریون، سرخجه به کار می‌رود که ایمن‌ترین و مؤثرترین شکل هر واکسن را در بر دارد. پزشکان توصیه می‌کنند کودکان واکسن MMR را بین 12 و 15 ماهگی و دوباره بین 4 و 6 سالگی، قبل از رفتن به مدرسه دریافت کنند. بسیار مهم است که دختران برای جلوگیری از ابتلا به سرخجه برای بارداری در آینده واکسینه شوند.
نوزادان معمولاً به دلیل کسب ایمنی از مادر به مدت 6 الی 8 ماه پس از تولد در برابر سرخجه ایمنی دارند. اگر نوزادی پیش از سن 12 ماهگی و مثلاً به دلیل مسافرت خارج از کشور در خطر باشد، می‌توان واکسن را اوایل 6 ماهگی نیز تزریق کرد؛ اما کودکانی که در سنین پایین واکسینه شده‌اند نیز باید مجدداً در سنین توصیه‌شده واکسینه شوند.
آیا به واکسن MMR نیاز دارید؟
شما به واکسن MMR نیاز ندارید اگر:
- پس از 12 ماهگی 2 دوز از آن را دریافت کرده باشید.
- آزمایش خون ایمنی شما در برابر سرخک، اوریون و سرخجه را تایید کرده باشد.
- جزو مردانی باشید که قبل از 1957 متولدشده‌اند.
- جزو زنانی باشید که قبل از 1957 متولدشده و در برابر این بیماری واکسینه شده‌اند یا در آزمایش خون ایمنی شما برای سرخجه مثبت است.
معمولاً درصورتی‌که موارد بالا شامل حال شما نشود، در موارد زیر باید واکسینه شوید:
- باردار نیستید و در سن باروری قرار دارید.
- به دانشگاه، مدرسهٔ حرفه‌ای یا راهنمایی می‌روید.
- در بیمارستان، مراکز پزشکی، مدارس یا مراکز مراقبت از کودکان شاغل هستید
- قصد مسافرت خارج از کشور یا سفر دریایی دارید.
تزریق این واکسن در موارد زیر توصیه نمی‌شود:
- زنان باردار و زنانی که در 4 هفتهٔ آینده قصد باردارشدن دارند.
- افرادی که نسبت به ژلاتین، آنتی‌بیوتیک نئومایسین یا دوز پیشین واکسن MMR واکنش آلرژیک کشنده دارند.
اگر به سرطان، بیماری های خونی یا دیگر بیماری‌ها مبتلا هستید یا دارویی مصرف می‌کنید که بر سیستم ایمنی تاثیر دارد، پیش از دریافت واکسن MMR با پزشک مشورت کنید.
عوارض جانبی واکسن
تزریق این واکسن در بیشتر افراد بدون هیچ‌گونه عوارض جانبی است. حدود 15 درصد از افراد بین 7 و 12 روز بعد از واکسیناسیون دچار تب و حدود 5 درصد افراد دچار دانه‌های خفیف پوستی می‌شوند. برخی از نوجوانان و زنان مسن پس از واکسیناسیون دچار گرفتگی و درد مفاصل می‌شوند. کمتر از 1 دوز از 1 میلیون دوز تزریقی واکسن سرخجه باعث واکنش آلرژیک خطرناک می‌شود.
در سال‌های اخیر با افزایش بی دلیل شمار کودکان مبتلا به اوتیسم، نگرانی‌ها در مورد ارتباط احتمالی بین واکسن MMR و اوتیسم افزایش‌یافته است. بااین‌حال گزارش‌های بسیاری از دانشگاه بیماری‌های کودکان آمریکا، دانشگاه پزشکی ملی و مرکز مبارزه با بیماری‌ها (CDC) حاکی از آن است که از نظر علمی رابطه اثبات‌شده‌ای میان واکسن MMR و اوتیسم وجود ندارد. به‌علاوه از لحاظ علمی جدا کردن این واکسن‌ها مزیتی ندارد.
این سازمان‌ها بیان کرده‌اند که اوتیسم غالباً در کودکان نوپای بین 18 و 30 ماه تشخیص داده می‌شود که حدوداً در زمانی است که آن‌ها اولین واکسن MMR خود را دریافت می‌کنند؛ اما این هم‌زمانی نباید با رابطهٔ علت و معلولی اشتباه گرفته شود.
درمان خانگی سرخجه
در موارد نادر، زمانی که کودک یا بزرگ‌سال به سرخجه مبتلا می‌شود اقدامات خود مراقبتی ساده مورد نیاز است:
- استراحت در رختخواب
- مصرف استامینوفن (تیلنول و غیره) به‌منظور تسکین ناراحتی ناشی از تب و سردرد
- اطلاع بیماری خود به دوستان، خانواده و همکاران، مخصوصاً زنان باردار درصورتی‌که در معرض این بیماری قرار دارند.
- دوری از افراد مبتلا به بیماری‌هایی که سیستم ایمنی‌شان ضعیف یا سرکوب‌شده است.
- مطلع کردن مدرسه یا پرستار از ابتلای کودک به سرخجه
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
اگر فکر می‌کنید فرزندتان یا خودتان در معرض ابتلا به سرخجه قرار دارید یا اگر علائم و نشانه‌های بالا را دارید به پزشک مراجعه کنید.
اگر قصد بارداری دارید، سابقهٔ واکسیناسیون خود را چک کنید تا مطمئن شوید واکسن MMR را دریافت کرده‌اید. اگر باردار هستید و دچار سرخجه شده‌اید، مخصوصاً در 3 ماههٔ اول، ممکن است ویروس باعث مرگ یا عیوب مادرزادی در جنین شود. سرخجه در بارداری از رایج‌ترین علل ناشنوایی مادرزادی است؛ بنابراین بهتر است پیش از بارداری خود را در برابر این بیماری واکسینه کنید.
اگر باردار هستید، احتمالاً برای ایمنی در برابر سرخجه تحت غربالگری قرار می‌گیرید؛ اما اگر تاکنون برای این بیماری واکسیناسیون نشده‌اید و احتمال می‌دهید در معرض آن قرار دارید، فوراً با پزشک خود تماس حاصل کنید. انجام آزمایش خون ایمنی شما در برابر این ویروس را تأیید می‌کند.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
زمانی که آماده ملاقات با پزشک می‌شوید بهتر است سؤالات خود را یادداشت کنید. احتمالاً پزشک نیز سوالاتی از شما می‌پرسد. با آمادگی برای پاسخ به آن‌ها وقتتان را به موضوعاتی اختصاص دهید که به زمان بیشتری نیاز دارند. احتمالاً پزشک سؤالات زیر را از شما می‌پرسد:
- آیا در برابر سرخجه واکسینه شده‌اید؟
- مدت‌زمان علائمی مانند ظاهر شدن دانه‌ها یا درد مفاصل چقدر بوده است؟
- آیا با فرد مبتلا به سرخجه در تماس بوده‌اید؟
- آیا در چند هفته اخیر به کشورهای دیگر سفر کرده‌اید؟ کدام کشور؟
- آیا چیزی هست که باعث بهبود علائم شما شده باشد؟
- آیا چیزی هست که باعث بدتر شدن علائم شما شده باشد؟
هنگامی که وارد مطب پزشک می‌شوید، مسئول پذیرش را از بیماری مسری خود آگاه کنید. او احتمالاً به شما ماسک خواهد داد یا فوراً شما را به اتاقتان راهنمایی می‌کند.
