زنان ، زایمان و نازایی
3.97
نوشته شده توسط زوپ

سندرم شیهان

سندرم شیهان وضعیتی است که بر زنانی که حجم تهدیدکننده ای از خونشان را هنگام زایمان از دست داده اند یا افرادی که دچار افت شدید فشارخون در طول یا بعد از زایمان شده اند تأثیر می گذارد. این اختلال می تواند بدن را از اکسیژن محروم کند. در سندروم شیهان، کمبود اکسیژن می تواند به غده هیپوفیز آسیب برساند.سندرم شیهان باعث می شود غده هیپوفیز به اندازه کافی هورمون های هیپوفیز ی (کم کاری هیپوفیز) تولید نکند. سندروم شیهان که کم کاری هیپوفیز پس از زایمان نیز نامیده می شود، در کشورهای صنعتی عمدتاً به دلیل بهبود مراقبت های پس از زایمان نادر است. اما برای زنان در کشورهای درحال توسعه تهدیدی بزرگ محسوب می شود.

درمان سندرم شیهان شامل درمان جایگزین با هورمون به صورت مادام العمر است.

آشنایی با علائم سندرم شیهان

علائم و نشانه های سندرم شیهان معمولاً بعد از ماه ها یا حتی سال ها به آرامی ظاهر می شوند. اما گاهی اوقات این علائم، نظیر ناتوانی در شیردهی، بلافاصله بروز می کنند.

علائم و نشانه های این بیماری براثر کمبود هورمون های کنترل شده توسط غدهٔ هیپوفیز بروز می کنند؛ هورمون هایی نظیر تیروئید، آدرنال، هورمون های تولید شیر و هورمون های عملکرد قاعدگی. علائم و نشانه های سندروم شیهان عبارت اند از:

مشکلات شیردهی یا ناتوانی در شیردهی

قطع قاعدگی (آمنوره) یا قاعدگی نامنظم (الیگومنوره)

عدم رشد موهای ناحیه شرمگاهی پس از اصلاح

عملکرد ذهنی کند، افزایش وزن و عدم تحمل سرما به دلیل تیروئید کم کار (کم کاری تیروئید)

فشار خون پایین (هیپوتانسیون)

قند خون پایین (هیپوگلیسمی)

خستگی

ضربان قلب نامنظم

کوچک شدن پستان

علائم سندرم شیهان در بسیاری از زنان غیر اختصاصی است و اغلب گمان می شود به دلایل دیگری است. به عنوان مثال، خستگی مفرط در نومادران دیده می شود. ممکن است تا زمانی که نیاز به درمان نارسایی تیروئید یا آدرنال پیدا نکنید متوجه ابتلا خود به سندرم شیهان نشوید.

این امکان نیز وجود دارد که بسته به شدت آسیب وارده به غده هیپوفیز، فرد مبتلا به سندروم شیهان به طور نسبی فاقد علائم و نشانه باشد. بسیاری از زنان سال ها بدون اطلاع از ناکارایی غده هیپوفیز خود زندگی می کنند. سپس، برخی عوامل استرس زای فیزیکی شدید مانند عفونت شدید یا جراحی محرک بحران آدرنال می شوند.

علت ایجاد سندرم شیهان

سندروم شیهان براثر خونریزی شدید یا افت شدید فشارخون در حین زایمان یا پس ازآن ایجاد می شود. این عوامل می توانند به غده هیپوفیز که در حین بارداری بزرگ شده است آسیب برساند و بافت تولیدکننده هورمون را تخریب کنند طوری که این غده قادر به عملکرد نرمال نباشد.

هورمون های هیپوفیز سایر سیستم های غدد درون ریز بدن را تنظیم می کنند و سیگنال هایی را برای تنظیم سایر غدد و افزایش یا کاهش تولید هورمون های کنترل کننده متابولیسم، باروری، فشارخون، تولید شیر و بسیاری از فرآیندهای حیاتی دیگر ارسال می کنند. فقدان هر یک از این هورمون ها می تواند باعث ایجاد مشکلاتی در سراسر بدن شما شود.

هورمون های بخش جلوی هیپوفیز عبارت اند از:

هورمون رشد (GH). این هورمون رشد بافت و استخوان را کنترل و تعادل درست میان بافت عضله و چربی را حفظ می کند.

هورمون تحریک کننده تیروئید (TSH). این هورمون غده تیروئید را تحریک می کند تا هورمون های مهم تنظیم کننده متابولیسم شما را تولید کنند. کمبود TSH منجر به کم کاری غده تیروئید می شود.

هورمون لوتئال (LH). این هورمون مسئول تنظیم استروژن در زنان است.

هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH). این هورمون به کمک LH و FSH باعث تحریک تخمک و تخمک گذاری در زنان می شود.

هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH). این هورمون غده آدرنال را تحریک می کند تا کورتیزول و هورمون های دیگر تولید کند. کورتیزول به بدن کمک می کند تا با استرس مقابله کند و بسیاری از عملکردهای بدن، از جمله فشار خون، عملکرد قلب و سیستم ایمنی را تحت تأثیر قرار می دهد.

سطح پایین هورمون های آدرنال ناشی از آسیب هیپوفیز را کمبود آدرنال ثانویه می گویند.

پرولاکتین. این هورمون مسئول تنظیم رشد پستان زنان و همچنین تولید شیر است.

عوارض سندرم شیهان

ازآنجایی که هورمون های هیپوفیز بسیاری از جنبه های متابولیسم را کنترل می کنند، سندرم شیهان می تواند مشکلاتی را ایجاد کند، از جمله:

بحران آدرنال، وضعیتی جدی که در آن غده آدرنال شما کورتیزول کمتری تولید می کند.

فشارخون پایین

کاهش وزن ناخواسته

بی نظمی های قاعدگی

بحران آدرنال: وضعیت تهدیدکننده زندگی

جدی ترین عارضه این بیماری بحران آدرنال است، وضعیتی ناگهانی و مهلک که می تواند منجر به کاهش شدید فشارخون، شوک، کما و مرگ شود.

 بحران آدرنال معمولاً زمانی ایجاد می شود که بدن تحت استرس است، مثلا حین عمل جراحی یا بیماری های جدی، و غدد آدرنال مقدار بسیار کمی کورتیزول تولید می کنند. کورتیزول هورمون قدرتمند استرس است.

به دلیل عواقب بالقوه جدی نارسایی آدرنال، پزشک شما احتمالاً توصیه می کند که یک دست بند هشدار پزشکی ببندید.

تشخیص سندرم شیهان

تشخیص سندروم شیهان می تواند سخت باشد. بسیاری از علائم این بیماری با علائم ناشی از اختلالات دیگر همپوشانی دارند. پزشک برای تشخیص سندروم شیهان احتمالاً موارد زیر را انجام می دهد:

جمع آوری شرح حال کامل پزشکی. بیان تمام عوارضی که در زایمان قبلی داشته اید حائز اهمیت است، مهم نیست که چه مدت از زایمان شما گذشته است. همچنین اگر توانایی شیردهی نداشتید یا اگر بعد از زایمان پریود نشدید حتماً به پزشک خود اطلاع دهید، این دو مورد از علائم مهم سندروم شیهان هستند.

آزمایش خون. این آزمایش سطح هورمون هیپوفیز شما را بررسی می کند.

درخواست انجام تست تحریک هورمون هیپوفیز. ممکن است نیاز باشد که تست تحریک هورمون های هیپوفیز را انجام دهید. این تست شامل تزریق هورمون ها و تکرار آزمایش خون است تا نحوه واکنش غدهٔ هیپوفیز مشخص شود. این آزمایش معمولاً پس از مشاوره با پزشک متخصص اختلالات هورمونی (متخصص غدد) انجام می شود.

درخواست تست تصویربرداری. برای بررسی اندازه هیپوفیز و جستجوی سایر دلایل ایجاد کننده علائم، مانند تومور هیپوفیز، ممکن است به آزمایشات تصویربرداری نظیر MRI یا سی تی اسکن نیاز باشد.

آشنایی با درمان سندرم شیهان

درمان سندروم شیهان شامل هورمون درمانی مادام العمر برای جایگزینی هورمون از دست رفته است. پزشک ممکن است یک یا چند تا از داروهای زیر را توصیه کند:

کورتیکواستروئید. این داروها، مانند هیدروکورتیزون یا پردنیزون، جایگزین هورمون های آدرنال می شوند که به علت کمبود هورمون آدرنوکورتیکوتروپیک (ACTH) تولید نمی شوند.

اگر به سختی بیمار شدید یا تحت فشار شدید فیزیکی قرار گرفتید، باید دوز داروی خود را تنظیم کنید. در این زمان، بدن شما به طورمعمول کورتیزول اضافی (هورمون استرس) تولید می کند. در صورت داشتن آنفولانزا، اسهال یا استفراغ، و یا عمل جراحی یا انجام کارهای دندانپزشکی، ممکن است لازم باشد تا دوز دارو را به طور صحیح تنظیم کنید.

تنظیم دوز ممکن است در دوران بارداری یا با افزایش وزن یا کاهش وزن نیز ضروری باشد. اجتناب از مصرف دوزهای بالاتر از حد نیاز، می تواند به جلوگیری از عوارض جانبی دوز بالای کورتیکواستروئیدها کمک کند.

لووتیروکسین (Levoxyl، Synthroid و سایر برندها). این دارو کمبود هورمون تیروئید که ناشی از کاهش یا کمبود تولید هورمون تنظیم کننده تیروئید (TSH) است را جبران می کند.

اگر برند دارو را عوض کردید، با پزشک مشورت کنید تا مطمئن شوید که هنوز دوز مناسب دریافت می کنید. همچنین، اگر احساس بهبودی پیدا کردید، مصرف دارو را متوقف نکنید. در این صورت، علائم و نشانه ها به تدریج باز خواهند گشت.

استروژن. در صورت برداشتن رحم (هیسترکتومی) درمان فقط شامل استروژن می شود و اگر بیمار هنوز دارای رحم است، استروژن به همراه پروژسترون استفاده می شود.

آشنایی با سایر درمان های سندرم شیهان

استفاده از استروژن با افزایش خطر ابتلا به لخته شدن خون و سکته مغزی در زنانی که هنوز استروژن تولید می کنند، همراه است. این خطر در خانم هایی که فقط استروژن جایگزین دریافت می کنند کمتر است.

تهیهٔ ترکیباتی شامل هورمون لوتئین کننده (LH) و هورمون تحریک کننده فولیکول (FSH)، که گنادوتروپین نیز نامیده می شود، ممکن است حاملگی های آینده را امکان پذیر سازد. این محرک ها را می توان برای تحریک تخمک گذاری به صورت تزریقی تجویز کرد.

بعد از 50 سالگی، در دوران یائسگی طبیعی، درباره خطرات و فواید ادامه گرفتن استروژن یا استروژن و پروژسترون با پزشک خود مشورت کنید.

هورمون رشد. برخی مطالعات نشان داده اند که جایگزینی هورمون رشد در زنان مبتلا به سندرم شیهان و همچنین در بزرگ سالان مبتلا به اشکال دیگر کم کاری هیپوفیز می تواند به نرمال سازی نسبت عضله به چربی، حفظ تراکم استخوان، کاهش میزان کلسترول و بهبود کیفیت کلی زندگی کمک کند. عوارض جانبی ممکن است شامل سفتی مفصلی و احتباس مایع باشد.

متخصص غدد احتمالاً خون شما را به طور مرتب آزمایش می کند تا اطمینان حاصل کند که مقدار کافی، نه زیاد از حد، هورمون ها را دریافت می کنید. به طورکلی، سطح هورمون هر چند ماه یک بار در ابتدای درمان و سپس سالی یک بار بررسی می شود.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

اگر پزشک مشکوک به سندروم شیهان شود، ممکن است شما را به پزشک متخصص اختلالات هورمونی (متخصص غدد) ارجاع دهد.

این اطلاعات به شما کمک می کند که برای ملاقات با پزشک آماده باشید:

زمانی که قرار ملاقات خود را با پزشک تعیین می کنید، سؤال کنید که آیا لازم است کاری را از قبل انجام دهید، مثلا برای انجام آزمایشی خاص ناشتا باشید.

لیستی از موارد زیر تهیه کنید:

علائم خود، حتی اگر ظاهراً ربطی به یکدیگر ندارند، و زمان شروع این علائم

اطلاعات شخصی مهم، از جمله عمل های جراحی اخیر، سایر استرس های شدید و سابقه پزشکی اعضا خانواده

تمام داروها، ویتامین ها و سایر مکمل ها، به انضمام دوز مصرفی آن ها

سوالاتی که باید از پزشک بپرسید

سابقه پزشکی زایمان های قبلی خود، به ویژه دوران وضع حمل و زایمان، را همراه داشته باشید. یکی از اعضای خانواده خود را همراه خود ببرید تا، در صورت امکان، در یادآوری مطالب ارائه شده به شما کمک کند.

در مورد سندروم شیهان، برخی از سؤالات اساسی که باید از پزشک خود بپرسید عبارت اند از:

علت احتمالی علائم و نشانه های من چیست؟

به چه آزمایشاتی نیاز دارم؟

آیا سندروم شیهان موقتی است یا دائمی؟

آیا می توانم مجدداً باردار شوم؟

چه درمان هایی در این زمینه وجود دارد و شما کدام یک را توصیه می کنید؟

به بیماری های دیگری نیز مبتلا هستم. چطور می توانم این مشکلات را باهم به بهترین شکل مدیریت کنم؟

 آیا محدودیت هایی در زمینه غذا و فعالیت وجود دارد که باید رعایت کنم؟

آیا بروشور یا منابع چاپی دیگری وجود دارد که بتوانم مطالعه کنم؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟

در پرسیدن سؤالات دیگر تأمل نکنید.

سوالاتی که پزشک ممکن است از شما بپرسد

سؤالاتی که احتمالاً پزشک از شما خواهد پرسید عبارت اند از:

 آیا بعد از زایمان خونریزی شدید داشتید؟

 آیا در حین زایمان با مشکلات دیگری هم روبرو شدید؟

 آیا علائم شما به طور دائم وجود دارد یا به صورت گاه به گاه بروز می کند؟

شدت علائم شما چقدر است؟

چه چیزی، در صورت وجود، علائم شما را بهتر می کند؟

آیا چیزی باعث بدتر شدن علائم شما می شود؟