پوست ، مو و ناخن
3.88
لیکن اسکلروزیس

لیکن اسکلروزیس عارضه‎ ای غیرعادی است که با بروز آن پوست تکه‏ تکه و سفید رنگ می‎شود. چنین پوستی نسبت به پوست طبیعی نازک‎ تر است. این بیماری بر پوست نواحی دستگاه تناسلی و مقعد تأثیر می‎گذارد. 

لیکن اسکلروزیس می‎تواند در تمام افراد ظاهر شود ولی، زنان یائسه بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. 

پزشک می‎تواند کرم یا پمادهای مخصوص تجویز کند که مصرف آنها باعث طبیعی‌تر شدن ظاهر پوست شده و تمایل به زخم شدن پوست نیز کاهش می‎یابد. این بیماری با وجود درمان می‎تواند عود کند. بنابراین، این بیماری نیازمند درمان و مراقبت طولانی ‏مدت است. در موارد نادر لیکن اسکلروزیس بدون هیچ درمانی بهبود می ‏یابد. 

آشنایی با علائم لیکن اسکلروزیس

ممکن است افراد مبتلا به نوع خفیف این بیماری علائم خاصی نداشته باشند. 

معمولاً علائم و نشانه‏های این بیماری در پوست نواحی مقعد و دستگاه تناسلی ظاهر می‎شوند ولی ممکن است در قسمت‎های بالاتر بدن یعنی سینه و قسمت‎های بالایی بازوها نیز بروز کند. علائم و نشانه‎های لیکن اسکلروزیس عبارتند از:

  • قرمزی پوست
  • خارش (pruritus) پوست که می‎تواند شدید باشد.
  • احساس درد و ناراحتی
  • لکه ‏های نرم و سفید روی پوست
  • لکه ‏های چرکین و چروکیده
  • آب‎افتادن یا خونریزی زخم‌ها
  • در موارد شدید خونریزی، تاول یا زخم
  • احساس درد هنگام رابطه‎ی جنسی 

علت ایجاد لیکن اسکلروزیس

علت دقیق لیکن اسکلروزیس مشخص نیست. فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی بدن یا عدم تعادل هورمون‎ها می‎تواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد. آسیب‎های پوستی قبلی در بخش خاصی از پوست می‎تواند احتمال بروز لیکن اسکلروزیس را در آن موضع افزایش دهد. 

لیکن اسکلروزیس یک بیماری مسری نیست و از طریق رابطه‌ی جنسی به فرد دیگری منتقل نمی‎شود. 

این بیماری غالباً در زنانی که در دوران یائسگی (و بعد از آن) قرار دارند اتفاق می‎افتد ولی، می‎تواند در مردان و کودکان نیز ظاهر شود. لیکن اسکلروزیس در زنان معمولاً قسمت فرج (vulva) را در بر می‎گیرد. مردان و پسرانی که ختنه نشده‎اند نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. زیرا این بیماری بیشتر بر پوست ختنه ‏گاه تاثیر می‎گذارد. 

ممکن است در کودکان علائم و نشانه ‏های لیکن اسکلروزیس در سن بلوغ بهبود یابد. با این حال، بیمار باید تحت ‏نظر باشد تا بیماری کنترل شود. 

عوامل خطرساز لیکن اسکلروزیس

گرچه مردان و پسران نیز ممکن است به لیکن اسکلروزیس مبتلا شوند ولی، خطر ابتلا به این بیماری در زنان یائسه بیشتر است. مردان و پسرانی که ختنه نشده‎اند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. زیرا این عارضه بیشتر بر پوست ختنه‏گاه تاثیر می‎گذارد. 

عوارض لیکن اسکلروزیس

عوارض و مشکلات ناشی از این بیماری عبارتند از:

  • رابطه‎ی جنسی دردناک
  • حبس ادرار
  • یبوست
  • عدم توانایی انقباض پوست ختنه‎گاه

افراد مبتلا به لیکن اسکلروزیس در معرض خطر فزاینده‎ی ابتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی (در موضع آسیب‎دیده) قرار دارند. 

تشخیص لیکن اسکلروزیس

پزشک می‎تواند با انجام اقدامات زیر بیماری را تشخیص دهد:

  • معاینه‎ی فیزیکی
  • نمونه ‏برداری (بیوپسی) پوست برای بررسی زیر میکروسکوپ (بخش کوچکی از بافت آسیب ‏دیده برداشته شده و زیر میکروسکوپ بررسی می‎شود)

ممکن است پزشک بیمار را به متخصص بیماری‏های پوستی (درماتولوژیست) یا متخصص بیماری‎های زنان و زایمان ارجاع دهد.

آشنایی با درمان لیکن اسکلروزیس

اگر ناحیه‎ی تناسلی، مقعد یا نواحی اطراف آنها دچار لیکن اسکلروزیس شده باشند یا موارد پیشرفته‏ای از بیماری در سایر قسمت‎های بدن مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید. پزشک اقدامات درمانی لازم را انجام خواهد داد. تجویز داروهای مخصوص لیکن اسکلروزیس به کاهش خارش کمک می‏کند، ظاهر پوست آسیب‏دیده را بهبود می‎بخشد و از بروز اسکارهای پوستی بیشتر جلوگیری کرده یا آنها را کاهش می‎دهد. ممکن است این بیماری عود کند. در موارد نادر لیکن اسکلروزیس به خودی خود بهبود می‎یابد. 

کورتیکواستروئیدها

معمولاً پزشک برای درمان لیکن اسکلروزیس پمادها یا کرم‎های کورتیکواستروئیدی تجویز می‎کند. بیمار در آغاز درمان باید دوبار در روز از پمادها یا کرم‎های کورتیزون روی موضع آسیب ‏دیده استفاده کند. بعد از چند هفته پزشک میزان مصرف را کاهش داده و به ‎منظور پیشگیری از عود بیماری، بیمار فقط دوبار در هفته از پماد یا کرم‎های تجویز شده استفاده می‎کند. 

پزشک عوارض جانبی مربوط به استفاده‎ی طولانی‏مدت از کورتیکواستروئیدهای موضعی را بررسی خواهد کرد. شایع‎ترین عارضه‎ی جانبی کورتیکواستروئید نازک شدن بیش از حد پوست است. 

سایر روش های درمانی

اگر درمان با کورتیکواستروئیدها موثر نباشد یا برای درمان با کورتیکواستروئید مدت زمان بیشتری (چند ماه) نیاز باشد، پزشک می‎تواند پماد تاکرولیموس (پماد پروتوپیک) تجویز کند. 

یکی از درمان‎های رایج برداشتن پوست ختنه‎گاه است که در موارد بسیار پیشرفته یا وقتی‏که مرد یا پسرِ مبتلا به لیکن اسکلروزیس، نسبت به سایر درمان‎ها مقاومت نشان دهد این روش بکار می‎رود. معمولاً برای زنان مبتلا به لیکن اسکلروزیس عمل جراحی نواحی مقعدی و تناسلی توصیه نمی‎شود. زیرا ممکن است بیماری بعد از عمل جراحی نیز عود کند. 

در مورد تاریخ مراجعات بعدی برای معاینه و انجام آزمایش‎های پیگیری با پزشک صحبت کنید. معمولاً برای انجام معاینات و آزمایش‎های مجدد بهتر است هر 12-6 ماه به پزشک مراجعه کنید. 

آشنایی با درمان‎ خانگی

بیمار خواه تحت درمان باشد خواه تحت درمان نباشد، دنبال کردن توصیه‏های خودمراقبتی می‌تواند مؤثر باشد. 

  • برای موضع آسیب ‏دیده از روان‏کننده‎ها (وازلین، پمادهای ویتامین آ، د و کرم ترمیم‏کننده‎ی آکوافور) استفاده کنید. 
  • موضع آسیب ‏دیده را هر روز بشویید و به آرامی خشک کنید. صابون‏ های ملایم استفاده کنید و از استحمام زیاد خودداری کنید. 
  • با استفاده از محلول‎ها، حمام نشین، کیسه‎ی یخ یا کمپرس سرد، درد و سوختگی را تسکین دهید. 
  • در صورتی‎که خارش موضع آسیب‎دیده مانع خوابیدن شما می‎شود هنگام خواب از قرص آنتی‎هیستامین برای کاهش خارش استفاده کنید.

آمادگی برای ملاقات با پزشک

اگر علائم شایع لیکن اسکلروزیس را در خود مشاهده کردید به پزشک عمومی یا پزشک خانواده مراجعه کنید. ممکن است پزشک شما را به متخصص بیماری‎های پوستی ارجاع دهد. 

در اینجا اطلاعاتی در اختیار شما قرار می‎دهیم که به شما کمک می‎کند برای ملاقات با پزشک آماده شوید.

آنچه می‎توانید انجام دهید

قبل از ملاقات با پزشک فهرستی آماده کنید. فهرست می‎تواند شامل موارد زیر باشد:

  • علائم و نشانه‏ های ظاهر شده در شما و مدت زمان آنها
  • اطلاعات مهم پزشکی مانند بیماری‎هایی که از قبل داشته‎اید و داروهای تجویزی و غیر تجویزی، ویتامین‏ها و مکمل‎ها
  • فهرستی از سؤالاتی که می‎خواهید از پزشک بپرسید نیز تهیه کنید.

سوالاتی که باید از پزشک بپرسید

  • دلیل احتمالی این علائم چیست؟
  • آیا درمانی برای این علائم وجود دارد؟ چه درمان‎هایی پیشنهاد می‎کنید؟
  • اگر اولین درمان موثر نبود، چه درمان دیگری توصیه می‎کنید؟
  • با درمان پیشنهادی شما بهبود علائم چه مدت طول می‎کشد و چقدر انتظار دارید که درمان موثر باشد؟
  • آیا برای این مشکل باید همیشه تحت درمان باشم؟
  • برای تخفیف علائم بیماری چه روش‎های خودمراقبتی را دنبال کنم؟
  • چگونه می‎توانم از عود بیماری پیشگیری کنم؟

سوالاتی که پزشک از شما می پرسد

احتمالاً پزشک نیز سوالاتی از شما خواهد پرسید. این سؤالات عبارتند از:

  • شدت و میزان درد و ناراحتی شما چقدر است؟
  • آیا خونریزی داشته‎اید؟
  • آیا هنگام ادرار یا حرکات روده احساس درد دارید؟
  • آیا هنگام رابطه‌ی جنسی احساس درد دارید؟
  • آیا موضع آسیب ‏دیده قبلاً دچار صدمه شده است؟
  • آیا برای درمان این مشکل خودتان اقدامی انجام داده‎اید؟
  • آیا برای درمان این مشکل به پزشک مراجعه کرده‎اید و دارویی برای شما تجویز شده است؟
  • آیا بیماری یا مشکلات پزشکی دیگری نیز دارید؟