لیکن اسکلروزیس عارضه ای غیرعادی است که با بروز آن پوست تکه تکه و سفید رنگ میشود. چنین پوستی نسبت به پوست طبیعی نازک تر است. این بیماری بر پوست نواحی دستگاه تناسلی و مقعد تأثیر میگذارد.
لیکن اسکلروزیس میتواند در تمام افراد ظاهر شود ولی، زنان یائسه بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند.
پزشک میتواند کرم یا پمادهای مخصوص تجویز کند که مصرف آنها باعث طبیعیتر شدن ظاهر پوست شده و تمایل به زخم شدن پوست نیز کاهش مییابد. این بیماری با وجود درمان میتواند عود کند. بنابراین، این بیماری نیازمند درمان و مراقبت طولانی مدت است. در موارد نادر لیکن اسکلروزیس بدون هیچ درمانی بهبود می یابد.
ممکن است افراد مبتلا به نوع خفیف این بیماری علائم خاصی نداشته باشند.
معمولاً علائم و نشانههای این بیماری در پوست نواحی مقعد و دستگاه تناسلی ظاهر میشوند ولی ممکن است در قسمتهای بالاتر بدن یعنی سینه و قسمتهای بالایی بازوها نیز بروز کند. علائم و نشانههای لیکن اسکلروزیس عبارتند از:
علت دقیق لیکن اسکلروزیس مشخص نیست. فعالیت بیش از حد سیستم ایمنی بدن یا عدم تعادل هورمونها میتواند در بروز این بیماری نقش داشته باشد. آسیبهای پوستی قبلی در بخش خاصی از پوست میتواند احتمال بروز لیکن اسکلروزیس را در آن موضع افزایش دهد.
لیکن اسکلروزیس یک بیماری مسری نیست و از طریق رابطهی جنسی به فرد دیگری منتقل نمیشود.
این بیماری غالباً در زنانی که در دوران یائسگی (و بعد از آن) قرار دارند اتفاق میافتد ولی، میتواند در مردان و کودکان نیز ظاهر شود. لیکن اسکلروزیس در زنان معمولاً قسمت فرج (vulva) را در بر میگیرد. مردان و پسرانی که ختنه نشدهاند نیز بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. زیرا این بیماری بیشتر بر پوست ختنه گاه تاثیر میگذارد.
ممکن است در کودکان علائم و نشانه های لیکن اسکلروزیس در سن بلوغ بهبود یابد. با این حال، بیمار باید تحت نظر باشد تا بیماری کنترل شود.
گرچه مردان و پسران نیز ممکن است به لیکن اسکلروزیس مبتلا شوند ولی، خطر ابتلا به این بیماری در زنان یائسه بیشتر است. مردان و پسرانی که ختنه نشدهاند بیشتر در معرض خطر ابتلا به این بیماری قرار دارند. زیرا این عارضه بیشتر بر پوست ختنهگاه تاثیر میگذارد.
عوارض و مشکلات ناشی از این بیماری عبارتند از:
افراد مبتلا به لیکن اسکلروزیس در معرض خطر فزایندهی ابتلا به کارسینوم سلول سنگفرشی (در موضع آسیبدیده) قرار دارند.
پزشک میتواند با انجام اقدامات زیر بیماری را تشخیص دهد:
ممکن است پزشک بیمار را به متخصص بیماریهای پوستی (درماتولوژیست) یا متخصص بیماریهای زنان و زایمان ارجاع دهد.
اگر ناحیهی تناسلی، مقعد یا نواحی اطراف آنها دچار لیکن اسکلروزیس شده باشند یا موارد پیشرفتهای از بیماری در سایر قسمتهای بدن مشاهده کردید به پزشک مراجعه کنید. پزشک اقدامات درمانی لازم را انجام خواهد داد. تجویز داروهای مخصوص لیکن اسکلروزیس به کاهش خارش کمک میکند، ظاهر پوست آسیبدیده را بهبود میبخشد و از بروز اسکارهای پوستی بیشتر جلوگیری کرده یا آنها را کاهش میدهد. ممکن است این بیماری عود کند. در موارد نادر لیکن اسکلروزیس به خودی خود بهبود مییابد.
کورتیکواستروئیدها
معمولاً پزشک برای درمان لیکن اسکلروزیس پمادها یا کرمهای کورتیکواستروئیدی تجویز میکند. بیمار در آغاز درمان باید دوبار در روز از پمادها یا کرمهای کورتیزون روی موضع آسیب دیده استفاده کند. بعد از چند هفته پزشک میزان مصرف را کاهش داده و به منظور پیشگیری از عود بیماری، بیمار فقط دوبار در هفته از پماد یا کرمهای تجویز شده استفاده میکند.
پزشک عوارض جانبی مربوط به استفادهی طولانیمدت از کورتیکواستروئیدهای موضعی را بررسی خواهد کرد. شایعترین عارضهی جانبی کورتیکواستروئید نازک شدن بیش از حد پوست است.
اگر درمان با کورتیکواستروئیدها موثر نباشد یا برای درمان با کورتیکواستروئید مدت زمان بیشتری (چند ماه) نیاز باشد، پزشک میتواند پماد تاکرولیموس (پماد پروتوپیک) تجویز کند.
یکی از درمانهای رایج برداشتن پوست ختنهگاه است که در موارد بسیار پیشرفته یا وقتیکه مرد یا پسرِ مبتلا به لیکن اسکلروزیس، نسبت به سایر درمانها مقاومت نشان دهد این روش بکار میرود. معمولاً برای زنان مبتلا به لیکن اسکلروزیس عمل جراحی نواحی مقعدی و تناسلی توصیه نمیشود. زیرا ممکن است بیماری بعد از عمل جراحی نیز عود کند.
در مورد تاریخ مراجعات بعدی برای معاینه و انجام آزمایشهای پیگیری با پزشک صحبت کنید. معمولاً برای انجام معاینات و آزمایشهای مجدد بهتر است هر 12-6 ماه به پزشک مراجعه کنید.
بیمار خواه تحت درمان باشد خواه تحت درمان نباشد، دنبال کردن توصیههای خودمراقبتی میتواند مؤثر باشد.
اگر علائم شایع لیکن اسکلروزیس را در خود مشاهده کردید به پزشک عمومی یا پزشک خانواده مراجعه کنید. ممکن است پزشک شما را به متخصص بیماریهای پوستی ارجاع دهد.
در اینجا اطلاعاتی در اختیار شما قرار میدهیم که به شما کمک میکند برای ملاقات با پزشک آماده شوید.
آنچه میتوانید انجام دهید
قبل از ملاقات با پزشک فهرستی آماده کنید. فهرست میتواند شامل موارد زیر باشد:
احتمالاً پزشک نیز سوالاتی از شما خواهد پرسید. این سؤالات عبارتند از: