زنان ، زایمان و نازایی
ناخوشی صبحگاهی حالت تهوع و استفراغی است که در طول دوره بارداری اتفاق می افتد. بر خلاف نامش، این حالت می تواند در هر زمان در طول روز یا شب اتفاق افتد.بسیاری از زنان باردار دچار این حالت می شوند، بخصوص در سه ماهه اول حاملگی. با این وجود برخی از زنان هم در کل دوره بارداری دچار این حالت می شوند. راه های مدیریت شامل درمان های خانگی مانند مصرف میان وعده ها در طول روز و نوشیدن لیموناد زنجبیلی بدون الکل و یا مصرف دارو های بدون نسخه برای کاهش تهوع است.
در موارد نادر ناخوشی صبحگاهی می تواند تبدیل به مسئله ای حاد شود؛ تا حدی که استفراغ شدید حاملگی (hyperemesis gravidarum) را ایجاد کند. این حالت زمانی اتفاق می افتد که شخص مبتلا به تهوع و استفراغ حاملگی دچار علایم شدیدی می شود که با از دست دادن زیاد آب بدن یا کاهش بیش از 5 درصد وزن بدن قبل از حاملگی همراه است. در استفراغ شدید حاملگی شخص ممکن است نیازمند بستری و درمان با مایعات درون رگی (IV)، دارو، و به ندرت لوله تغذیه باشد.
آشنایی با علائم ناخوشی صبحگاهی
علائم و نشانه های رایج این حالت شامل تهوع و استفراغ است که توسط بوهای خاص، غذاهای ادویه دار، گرما، ترشح بیش از حد بزاق و گاهی بدون هیچ عاملی ایجاد می شود. ناخوشی صبحگاهی در سه ماهه اول حاملگی بسیار شایع است و معمولا از هفته نهم حاملگی آغاز می شود. با رسیدن به اواسط تا اواخر سه ماهه دوم، در بیشتر زنان باردار علایم کاهش می یابد.
عامل ایجاد کننده ناخوشی صبحگاهی دقیقا معلوم نیست، با این وجود تغییرات هورمونی ممکن است در ایجاد آن نقش داشته باشد. به ندرت تهوع و استفراغ شدید ممکن است توسط بیماری های غیرمرتبط با حاملگی مانند تیروئید یا بیماری کبد ایجاد شود.
عوامل خطرساز ناخوشی صبحگاهی
ناخوشی صبحگاهی می تواند در هر زن باردار ایجاد شود، اما در صورت وجود موارد زیر احتمال وقوع آن بیشتر است:
قبل از حاملگی، دچار تهوع و استفراغ ناشی از سرگیجه حرکتی، میگرن، بو یا طعم های خاص، یا مصرف استروژن (برای نمونه استروژن موجود در قرص های ضدبارداری) بودید.
در حاملگی قبلی دچار ناخوشی صبحگاهی شدید.
دوقلو یا چندقلو باردار هستید.
در صورت وجود موارد زیر احتمالا دچار استفراغ شدید می شوید:
جنسیت جنین دختر است.
سابقه خانوادگی استفراغ شدید حاملگی (hyperemesis gravidarum) دارید.
در بارداری قبلی دچار استفراغ شدید حاملگی شدید.
عوارض ناخوشی صبحگاهی
تهوع و استفراغ خفیف در طول حاملگی معمولا عوارض حادی برای شما و جنین ایجاد نمی کند. با این وجود در صورت عدم درمان تهوع و استفراغ شدید مشکلاتی مانند از دست دادن آب بدن، عدم توازن مایع الکترولیت، کاهش دفع ادرار و در نهایت بستری شدن می تواند رخ دهد. در مورد تاثیر منفی استفراغ شدید بر افزایش وزن جنین در طول حاملگی اتفاق نظری در بین پژوهشگران وجود ندارد.
برای پیشگیری کامل از ناخوشی صبحگاهی هیچ راهی وجود ندارد. با این وجود اجتناب از بو های قوی، خستگی مفرط، غذاهای ادویه دار و حاوی مقدار بالای شکر می تواند به پیشگیری کمک کند.
این حالت عموماً براساس علائم و نشانه ها تشخیص داده می شود. اگر پزشک شما به استفراغ شدید حاملگی مشکوک باشد، ممکن است نیازمند معاینه بالینی و آزمایش های متعدد ادرار و خون باشید.
آشنایی با درمان ناخوشی صبحگاهی
اگر علائم ناخوشی صبحگاهی شما تداوم داشته باشد، پزشک ممکن است برای مدیریت آن مصرف مکمل های حاوی ویتامین B6 (pyridoxine) ، زنجبیل و داروهای بدون نسخه مانند دوکسیلامین (Unisom) را توصیه کند. اگر باز هم علایم ادامه یافت پزشک می تواند داروهای ضد تهوع را تجویز کند.
تهوع و استفراغ خفیف تا حاد دوران بارداری می تواند باعث از دست دادن آب بدن و عدم تعادل مایع الکترولیت و موادی مانند سدیم یا پتاسیم شود. مصرف مایعات و داروهای تجویزی در موارد ملایم تا حاد ناخوشی صبحگاهی توصیه می شود.
پزشک از شما سوالاتی را در مورد دفعات و تعدد تهوع و استفراغ، توانایی عدم بالا آوردن مایعات و داروهای مصرفی خواهد پرسید. داروهای خاصی برای تهوع و استفراغ وجود دارد که مصرف آنها در طول دوره بارداری بی خطر است. پزشک بر اساس شدت علایم، بی خطرترین گزینه درمانی را توصیه می کند.
با این وجود قبل از مصرف هرگونه دارو یا مکمل در دوره بارداری با پزشک خود مشورت کنید.
اگر دچار استفراغ شَدید (hyperemesis gravidarum) شُدید، باید با مایعات درون رگی (IV) و داروهای ضد تهوع در بیمارستان درمان شوید.
درمان خانگی ناخوشی صبحگاهی
در انتخاب غذاها دقت کنید: غذاهایی با پروتئین بالا، چربی کم و زود هضم را انتخاب کنید و از مصرف غذاهای روغنی، پر ادویه و چرب اجتناب کنید. از غذاهای ملایم و زودهضم مانند موز، برنج، سس سیب و نان تست استفاده کنید. گاهی غذاهای شور، و غذاهای حاوی زنجبیل مانند آب نبات زنجبیلی می تواند مفید باشد.
میان وعده ها: قبل از خارج شدن از تخت چند تکه بیسکویت ترد یا چند تکه نان تست خشک بخورید. بجای خوردن سه وعده بزرگ در طول روز کم کم غذا بخورید تا از پر شدن بیش از حد معده جلوگیری کنید. بخاطر داشته باشید که معده خالی هم می تواند باعث تهوع شود.
مقدار زیادی مایعات مصرف کنید: آب یا لیموناد زنجبیلی (بدون الکل) را کم کم بنوشید. روزانه 6 تا 8 فنجان مایعات بدون کافئین مصرف کنید.
مراقب عوامل تهوع آور باشید: از غذاها و بوهایی که تهوع را بدتر می کنند اجتناب کنید.
هوای تازه استشمام کنید: در صورت مساعد بودن هوا، پنجره های خانه یا محل کار را باز کنید. روزانه در فضای خارج پیاده روی کنید.
در مصرف ویتامین های پیش از زایمان (prenatal) دقت کنید: اگر پس از مصرف ویتامین های پیش از زایمان دچار تهوع شدید، آنها را با یک میان وعده یا قبل از خواب مصرف کنید. اگر این راه ها کمکی نکرد، از پزشک خود در مورد گزینه های دیگر برای دریافت آهن و ویتامین های مورد نیاز در طول بارداری سوال کنید.
بعد از استفراغ دهان خود را بشویید: اسید معده می تواند به مینای دندان آسیب برساند. در صورت امکان دهان خود را با یک فنجان آب حاوی یک قاشق چای خوری جوش شیرین بشورید. این کار باعث خنثی شدن اسید و محافظت دندان ها می شود.
سایر درمان ها
درمان های جایگزین متعددی برای این حالت پیشنهاد شده که شامل موارد زیر می شود:
دستبندهای فشار درمانی در بیشتر داروخانه ها بدون نسخه قابل تهیه هستند. تحقیقات انجام شده روی تاثیر دستبند های فشاردرمانی نتایج متفاوتی را نشان داده اند با این وجود استفاده از آنها در برخی زنان موثر بوده است.
در طب سوزنی یک شخص آموزش دیده در این حوزه سوزن هایی به نازکی مو را وارد پوست می کند. هر چند که طب سوزنی یک شیوه اثبات شده برای درمان ناخوشی صبحگاهی نیست، با این وجود در برخی زنان موثر بوده است.
مکمل های گیاهی حاوی زنجبیل ظاهرا در برخی زنان ناخوشی صبحگاهی را کاهش می دهد. بر طبق بیشتر پژوهش ها، مصرف زنجبیل در طول دوره بارداری خطری ندارد، با این وجود برخی معتقدند که زنجبیل می تواند بر هورمان های جنسی جنینی تاثیر منفی داشته باشد.
با وجود تحقیقات محدود در این زمینه، برخی رایحه ها که عمدتا با استفاده از روغن های طبیعی ساخته می شوند، می توانند به درمان ناخوشی صبحگاهی کمک کنند.
در ایالت هایی که مصرف ماری جوانا قانونی است برخی از زنان ممکن است برای کاهش تهوع از آن استفاده کنند. با این وجود بر طبق هشدار کالج مامایی و بیمارهای زنان آمریکا، زنان باردار بخاطر نبود پژوهش های دقیق در مورد تاثیرات این ماده بر مادر و جنین، نباید از این ماده استفاده کنند. گذشته از این مصرف بلند مدت ماری جوانا می تواند منجر به ایجاد سندرم تهوع و استفراغ شود که به سندرم استفراغ کانابینوئید (cannabinoid hyperemesis) معروف است.
قبل از استفاده درمان های گیاهی یا جایگزین برای بهبود این حالت با پزشک خود مشورت کنید.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد
تهوع و استفراغ شدید
کاهش و تیرگی رنگ ادرار
بالا آوردن مایعات
ضعف و سرگیجه در هنگام ایستادن
تپش قلب
معمولا در صورت ابتلا به ناخوشی صبحگاهی می توانید تا زمان یک معاینه روتین پیش از زایمان برای مشورت با پزشک منتظر بمانید.
هر گونه علائم خود را یادداشت کنید. تمامی علائم را حتی آنهایی که فکر می کنید ربطی به شرایط شما ندارند، یادداشت کنید.
فهرستی از داروها، ویتامین ها و مکمل هایی که مصرف می کنید، تهیه نمایید. دوز ها و دفعات مصرف را یادداشت کنید.
در صورت امکان یکی از اعضای خانواده یا یکی از دوستان نزدیک را همراه خود ببرید. ممکن است در اولین معاینه اطلاعات زیادی به شما داده شود که بخاطر داشتن تمامی آنها کار دشواری باشد.
برای همین یک دفترچه یادداشت همراه خود ببرید. اطلاعات مهم در طول معاینه را در آن یادداشت کنید.
در مورد سوالاتی که می توانید بپرسید فکر کنید. سوالات خود را یادداشت کنید و مهمترین موارد را در بالای فهرست بنویسید.
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
آیا بارداری باعث ایجاد علائم در من شده یا چیز دیگر؟
آیا به آزمایش نیاز دارم؟
آیا در کل دوره بارداری دچار تهوع و استفراغ خواهم شد؟
آیا دارویی برای بهبود علائم من وجود دارد؟
آیا ناخوشی صبحگاهی خطری برای جنین ایجاد می کنند؟
برای از بین بردن تهوع از چه غذاها و نوشیدنی هایی می توانم استفاده کنم؟
از پرسیدن در مورد مسائل احتمالی دیگر که ممکن است در طول بارداری اتفاق افتد اجتناب نکنید.
سوالاتی که پزشک ممکن است از شما بپرسد
برخی از سوالات احتمالی که پزشک ممکن است از شما بپرسد:
چه مدت است که علائم را دارید؟
چند وقت یکبار تهوع و استفراغ اتفاق می افتد؟
شدت علایم شما چقدر است؟
آیا می توانید از بالا آوردن غذا جلوگیری کنید؟
آیا متوجه عوامل خاصی که باعث تهوع و استفراغ در شما می شوند، شده اید؟
آیا علایم در زمان های خاصی در طول روز اتفاق می افتند یا همه زمان آنها را تجربه می کنید؟
آیا هرگونه ویتامین پیش از زایمان مصرف می کنید؟
آیا بطور منظم هرگونه داروی دیگری مصرف می کنید؟
آیا چیزی هست که حال شما را بهتر می کند؟
در صورت وجود چه چیزی حال شما را بدتر می کند؟
