زنان ، زایمان و نازایی
4.67
نوشته شده توسط زوپ

نارسایی زودرس تخمدان

نارسایی زودرس تخمدان که نارسایی اولیه تخمدان نیز نام دارد از بین رفتن عملکرد طبیعی تخمدان ها قبل از 40 سالگی است. تخمدان های نارسا مقادیر طبیعی از هورمون استروژن را تولید، یا تخمک ها را به طور منظم آزاد نمی کنند. ناباروری نتیجه شایع این وضعیت است.این بیماری گاهی یائسگی زودرس نیز خوانده می شود، اما این دو وضعیت یکسان نیستند. زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان ممکن است سال ها پریودهای نامنظم یا گاه به گاه داشته باشند و حتی ممکن است باردار شوند. زنان مبتلا به یائسگی زودرس دیگر پریود نمی شوند و نمی توانند باردار شوند.احیا سطح استروژن در زنان مبتلا به نارسایی اولیه تخمدان به پیشگیری از برخی عوارض مانند پوکی استخوان کمک می کند؛ عوارضی که در نتیجه استروژن کم ایجاد می شود.

آشنایی با علائم نارسایی زودرس تخمدان 

علائم و نشانه های نارسایی زودرس تخمدان شبیه علائم یائسگی است و همان علائم معمولِ کمبود استروژن است، که عبارتند از:

پریودهای نامنظم یا ازدست رفته (آمنوره)، که ممکن است سال ها به این صورت باشد یا بعد از بارداری یا بعد از قطع مصرف قرص های پیشگیری این وضعیت ایجاد شود.

مشکل در لقاح

 گرگرفتگی

 تعریق شبانه

خشکی واژن

تحریک پذیری یا مشکل در تمرکز

کاهش میل جنسی 

علت ایجاد نارسایی زودرس تخمدان

در زنان مبتلا به عملکرد طبیعی تخمدان، غده هیپوفیز در دوران قاعدگی هورمون های خاصی را آزاد می کند، که سبب بلوغ تعداد کمی از فولیکول های حاوی تخمک در تخمدان ها می شود. یک یا دو فولیکول کیسه های ریز پر از مایعات معمولاً هر ماه به بلوغ می رسد.فولیکول، پس از بلوغ، باز می شود و یک تخمک آزاد می کند. تخمک وارد لوله رحمی می شود که در آن سلول اسپرم ممکن است آن را بارور کند و بارداری اتفاق بیفتد.نارسایی زودرس تخمدان در نتیجه از بین رفتن تخمک ها (ائوسیت ها) ایجاد می شود، که ممکن است به دلایل زیر باشد:

نقص کروموزومی. برخی از اختلالات ژنتیکی با نارسایی زودرس تخمدان مرتبط هستند، که عبارتند از: سندرم موزائیک ترنر که در آن زن فقط یک کروموزوم معمولی X دارد و کروموزوم X دیگرش تغییر کرده است و سندرم X شکننده که در آن کروموزوم های X شکننده و شکسته است.

سموم. شیمی درمانی و پرتودرمانی شایع ترین دلایل نارسایی تخمدان ناشی از سموم هستند. این روش های درمانی ممکن است به مواد ژنتیکی سلول ها آسیب برسانند. سایر سموم مانند دود سیگار، مواد شیمیایی، سموم دفع آفات و ویروس ها ممکن است نارسایی تخمدان را تسریع کنند.

 پاسخ سیستم ایمنی به بافت تخمدان (بیماری خودایمنی). در این شکل نادر، سیستم ایمنی علیه بافت تخمدان آنتی بادی تولید می کند، و به فولیکول های حاوی تخمک و به تخمک آسیب می رساند. عامل ایجاد پاسخ ایمنی نامشخص است، اما مواجهه با ویروس یکی از علل محتمل است.

عوامل ناشناخته. ممکن است بدون هیچ نقص کروموزومی شناخته شده، مواجهه با سموم یا بیماری خودایمنی، نارسایی اولیه تخمدان ایجاد شود. پزشک ممکن است آزمایش های بیشتری را برای یافتن علت توصیه کند، اما در بیشتر موارد، علت همچنان ناشناخته می ماند (ایدیوپاتیک).

عوامل خطرساز نارسایی زودرس تخمدان

عواملی که خطر ابتلا به این بیماری را افزایش می دهند عبارتند از:

سن: خطر بین 35 تا 40 سالگی افزایش می یابد، اگرچه زنان جوان تر و نوجوانان نیز ممکن است به این بیماری مبتلا شوند.

سابقه خانوادگی: داشتن سابقه خانوادگی نارسایی زودرس تخمدان خطر ابتلا به این اختلال را افزایش می دهد.

جراحی های متعدد تخمدان: آندومتریوز تخمدان یا سایر بیماری هایی که به جراحی های مکرر در تخمدان ها نیاز دارد خطر ابتلا به نارسایی زودرس تخمدان را افزایش می دهند.

عوارض نارسایی زودرس تخمدان

 ناباروری: ناتوانی در باردار شدن ممکن است آزاردهنده ترین عارضه نارسایی زودرس تخمدان باشد، اگرچه در موارد نادر، بارداری تا زمان تخلیه تخمک ها امکان پذیر است.

پوکی استخوان: هورمون استروژن به حفظ استخوان های قدرتمند کمک می کند. در زنانی که سطح استروژن کمی دارند، خطر ضعیف و شکننده شدن استخوان ها (پوکی استخوان) افزایش می یابد، که در این استخوان ها احتمال شکستگی از استخوان های سالم بیشتر است.

افسردگی یا اضطراب: خطر ناباروری و سایر عوارض ناشی از سطح پایین استروژن باعث افسردگی یا اضطراب برخی از زنان می شود.

بیماری قلبی: از بین رفتن زودرس استروژن ممکن است ریسک ابتلا به بیماری های قلبی را افزایش دهد.

 زوال عقل: کمبود استروژن ممکن است در برخی از افراد سبب این وضعیت شود. 

تشخیص نارسایی زودرس تخمدان

بیشتر زنان علائم اندکی از نارسایی زودرس تخمدان دارند. تشخیص معمولاً شامل معاینه جسمی، از جمله معاینه لگن، است. پزشک ممکن است درباره چرخه قاعدگی، مواجهه با سمومی مانند شیمی درمانی یا پرتودرمانی، و جراحی قبلی تخمدان بپرسد.

پزشک ممکن است یک یا چند مورد از این آزمایش ها را توصیه کند:

آزمایش حاملگی: این آزمایش بارداری غیرمنتظره در زنی در سنین باروری را بررسی می کند که یک پریودش اتفاق نیفتاده است.

آزمایش هورمون محرکه فولیکول (FSH).  FSHهورمونی است که غده هیپوفیز آزاد می کند و سبب تحریک رشد فولیکول ها در تخمدان ها می شود. زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان اغلب سطح FSH در خونشان بالا و غیرطبیعی است.

آزمایش استرادیول:سطح استرادیول خون، نوعی استروژن که از تخمدان ها آزاد می شود، معمولاً در زنان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان پایین است.

آزمایش پرولاکتین: سطح بالای پرولاکتین هورمونی که تولید شیر مادر را تحریک می کند ممکن است سبب بروز مشکلات تخمک گذاری از جمله پریودهای قاعدگی نامنظم یا فقدان آنها شود.

 کاریوتایپ: این آزمایش 46 کروموزوم بیمار را از حیث ناهنجاری بررسی می کند. ممکن است به جای دو کروموزوم X یا سایر نقص های کروموزومی، فقط یک کروموزوم X داشته باشید.

آزمایش ژن FMR1. ژن FMR1 ژن مرتبط با سندرم ایکس شکننده است. این سندرم نوعی اختلال ارثی است که ممکن است سبب بروز مشکلات فکری شود. آزمایش FMR1 هر دو کروموزوم ایکس را از لحاظ ظاهر طبیعی بررسی می کند.

آشنایی با درمان نارسایی اولیه تخمدان

درمان نارسایی اولیه تخمدان معمولاً بر مشکلات ناشی از کمبود استروژن تمرکز می کند. پزشک ممکن است توصیه کند:

 استروژن درمانی: استروژن درمانی ممکن است به پیشگیری از پوکی استخوان و تسکین گرگرفتگی و سایر علائم کمبود استروژن کمک کند. پزشک معمولاً استروژن را با هورمون پروژسترون تجویز می کند، به ویژه اگر هنوز رحم دارید. افزودن پروژسترون از پوشش رحم (آندومتر) در برابر تغییرات پیش سرطانی ناشی از فقط مصرف استروژن محافظت می کند.

ترکیبی از هورمون ها ممکن است دوباره باعث خونریزی واژن شود، اما عملکرد تخمدان را احیا نمی کند. بر اساس سلامتی و ترجیحات بیمار، ممکن است تا حدود 50 یا 51 سالگی - میانگین سنی یائسگی طبیعیهورمون درمانی شوید.

در زنان مسن تر، درمان درازمدت استروژن به همراه پروژسترون با افزایش خطر ابتلا به بیماری های قلبی و عروقی و سرطان پستان مرتبط است. با این حال، در زنان جوان مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان، فواید هورمون درمانی از خطرات بالقوه بیشتر است.

 مکمل های کلسیم و ویتامین دی: هر دو برای پیشگیری از پوکی استخوان مهم هستند، و ممکن است در رژیم غذایی یا مواجهه با آفتاب به اندازه کافی آنها را دریافت نکنید. پزشک ممکن است قبل از شروع مصرف مکمل برای پی بردن به میزان پایۀ تراکم استخوانی، آزمایش تراکم استخوان را درخواست کند.

برای زنان 19 تا 50 ساله، موسسه پزشکی آمریکا روزانه 1000 میلی گرم کلسیم در روز از طریق مواد غذایی یا مکمل ها را توصیه می کند، که برای زنان 51 ساله و بالاتر به 1200 میلی گرم در روز افزایش می یابد.

دانشمندان هنوز دوز بهینه روزانه ویتامین دی را نمی دانند. نقطۀ شروع خوب برای بزرگسالان 600 تا 800 واحد بین المللی (IU) در روز، از طریق مواد غذایی یا مکمل، است. اگر میزان ویتامین دی خون پایین باشد، پزشک ممکن است دوز بیشتری را پیشنهاد کند. 

درمان خانگی نارسایی زودرس تخمدان

اینکه از نارسایی اولیه تخمدان خود مطلع شوید ممکن است از لحاظ احساسی دشوار باشد، اما با درمان مناسب و خودمراقبتی، می توانید انتظار زندگی سالمی را داشته باشید.

درباره سایر راه های فرزندآوری با پزشک صحبت کنید. اگر می خواهید بچه دار شوید، درباره راه هایی مانند لقاح مصنوعی با استفاده از تخمک های اهداکننده یا فرزندپذیری با پزشک خود صحبت کنید.

 درباره بهترین راه های پیشگیری از بارداری با پزشک خود صحبت کنید. درصد کمی از زنان مبتلا به نارسایی اولیه تخمدان به طور خودبه خود باردار می شوند. اگر نمی خواهید باردار شوید، استفاده از راه های پیشگیری را در نظر بگیرید.

 قدرت استخوان های خود را حفظ کنید. رژیم غذایی سرشار از کلسیم داشته باشید، تمرینات تحمل وزن مانند تمرینات پیاده روی و مقاومتی را برای قسمت فوقانی بدن خود انجام دهید، و سیگار نکشید. در صورت نیاز به مکمل های کلسیم و ویتامین دی، از پزشک خود آنها را بخواهید.

 وقایع چرخه قاعدگی خود را یادداشت کنید. اگر حین هورمون درمانی که باعث شده است چرخه ماهانه داشته باشید یک پریود خود را از دست دادید، آزمایش بارداری را انجام دهید.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد

اگر حداقل سه ماه پریود نداشته اید، برای تعیین علت این وضعیت به پزشک مراجعه کنید. به دلایل متعددی نظیر بارداری، استرس یا تغییر رژیم غذایی یا عادات ورزشی ممکن است پریود نشوید - اما بهتر است هر زمان که چرخه قاعدگی شما تغییر می کند ارزیابی شوید.

حتی اگر پریود نشدن برای شما مهم نیست، بهتر است برای درک علت این تغییر به پزشک مراجعه کنید. سطح پایین استروژن ممکن است سبب تحلیل استخوان شود.

ویزیت نخست احتمالاً با پزشک مراقبت های اولیه یا متخصص زنان خواهد بود. اگر به دنبال درمان نازایی هستید، ممکن است به پزشک متخصص در زمینه هورمون های باروری و بهینه سازی باروری (متخصص غدد درون ریز باروری) ارجاع داده شوید.

وقتی نوبت می گیرید، بپرسید آیا باید از قبل کاری انجام دهید، مثلاً ناشتا بودن قبل از آزمایش خاصی. موارد زیر را یادداشت کنید:

علائم، از جمله پریودهای ازدست رفته و اینکه از چه زمانی دچار این وضعیت شده اید.

 اطلاعات شخصی کلیدی، مانند استرس های عمده، تغییرات اخیر زندگی، و سابقه پزشکی خانوادگی.

سابقه پزشکی خود، به ویژه سابقه باروری، هرگونه جراحی قبلی روی تخمدان ها، و مواجهه احتمالی با مواد شیمیایی یا پرتودرمانی.

 تمام داروها، ویتامین ها یا سایر مکمل های مصرفی از جمله دوز آنها.

 سوالاتی که باید از پزشک بپرسید

در صورت امکان، یکی از اعضای خانواده خود را همراه خود ببرید تا به شما در به خاطر سپردن تمام اطلاعات پزشک کمک کند.

برای نارسایی زودرس تخمدان، موارد زیر را از پزشک بپرسید:

 محتمل ترین علت پریودهای نامنظم من چیست؟

 علل محتمل دیگر چیست؟

 به چه آزمایش هایی نیاز دارم؟

 چه درمان هایی دردسترس است؟ عوارض مورد انتظار چیست؟

 تأثیر این درمان ها بر میل جنسی من چیست؟

 به نظر شما بهترین اقدام برای من چیست؟

 بیماری های دیگری نیز دارم. چگونه می توانم به بهترین وجه آنها را مدیریت کنم؟

 آیا باید به متخصص مراجعه کنم؟

آیا محصولات چاپی برای من دارید؟ چه وب سایت هایی را پیشنهاد می کنید؟

از مطرح کردن هر گونه سوال دیگری که در طول مراجعه برای شما پیش می آید دریغ نکنید.

سوالاتی که پزشک ممکن است از شما بپرسد 

چه زمانی از دست دادن پریودهای شما شروع شد؟

آیا مبتلا به گرگرفتگی، خشکی واژن یا سایر علائم یائسگی هستید؟ برای چه مدت؟

آیا جراحی تخمدان داشته اید؟

آیا برای سرطان تحت درمان قرار گرفته اید؟

آیا شما یا هر یک از اعضای خانواده شما بیماری های سیستمیک یا خود ایمنی مانند کم کاری تیروئید یا لوپوس دارید؟

آیا اعضای خانواده شما مبتلا به نارسایی زودرس تخمدان تشخیص داده شده اند؟

علائم شما چقدر ناراحت کننده است؟

احساس افسردگی می کنید؟

آیا در بارداری های قبلی مشکل داشته اید؟

مقابله و پشتیبانی

اگر به بارداری های آینده امیدوار بودید، تشخیص نارسایی زودرس تخمدان ممکن است در شما احساس فقدان پرفشاری را ایجاد کند حتی اگر قبلاً زایمان کرده باشید. احساس سوگ طبیعی است.

 با همسر خود راحت صحبت کنید. با همسر خود درباره این تغییر غیرمنتظره در برنامه های خود برای بچه دار شدن صحبت کنید و به گفته های وی گوش دهید.

راه های دیگر را بررسی کنید. اگر فرزندی ندارید و می خواهید بچه دار شوید یا بچه های بیشتری داشته باشید، به دنبال راه های دیگری برای بچه دار شدن، مانند تخمک اهداکننده در لقاح مصنوعی یا فرزندپذیری، بگردید.

 به دنبال پشتیبانی باشید. گفتگو با افراد دیگری که همان وضعیت شما را دارند ممکن است در زمان سردرگمی و ابهامات اطلاعات ارزشمندی را برای شما فراهم کند و درک شوید. مشاوره ممکن است به شما در اصلاح شرایط شما و پیامدهای آن برای آینده شما کمک کند. از پزشک خود درباره گروه های ملی یا محلی پشتیبانی بپرسید یا به دنبال یک انجمن آنلاین برای بروز احساسات خود و کسب یک منبع اطلاعاتی باشید.

 به خود فرصت بدهید. تطبیق یافتن با این بیماری فرایندی تدریجی است. در این مدت، از طریق تغذیه خوب، ورزش کردن و استراحت کافی، از خود مراقبت کنید.