زنان ، زایمان و نازایی
گالاکتوره (شیرتراوی) به تراوش شیر از نوک پستانها گفته میشود و با شیردهی طبیعی ارتباطی ندارد. این عارضه به خودی خود یک بیماری محسوب نمیشود ولی میتواند علامت یک مشکل زمینهای باشد. این مشکل معمولاً در زنان، حتی زنانی که هرگز بچهدار نشدهاند یا بعد از دوران یائسگی، رخ میدهد. با اینحال، گالاکتوره میتواند در مردان و حتی نوزادان نیز رخ دهد.
عوامل زیادی همچون تحریک بیش از حد پستان، عوارض جانبی داروها یا اختلالات غده هیپوفیز میتوانند در ایجاد گالاکتوره دخیل باشند. در اغلب موارد، این مشکل به دلیل افزایش سطح پرولاکتین یعنی هورمون تحریککننده تولید شیر ایجاد می شود.گاهی نمی توان دلیل مشخصی پیدا کرد و ممکن است این مشکل خود به خود از بین برود.
آشنایی با علائم گالاکتوره
ترشح مداوم یا متناوب شیر از نوک پستان ها
ترشح از مجراهای شیری چندگانه
ترشح خودبخودی یا دستی از نوک پستان
ترشح از یک یا دو پستانِ مبتلا به گالاکتوره
عدم قاعدگی یا قاعدگیهای نامنظم
سردرد یا مشکلات بینایی
علت ایجاد گالاکتوره
گالاکتوره اغلب ناشی از افزایش بیش از حد هورمون پرولاکتین است. پرولاکتین هورمون تحریک کننده تولید شیر بعد از زایمان است. غده هیپوفیز غده ای کوچک و لوبیا شکل است که در پایه مغز قرار دارد. این غده مسئول ترشح و تنظیم چند هورمون است. یکی از این هورمونها، هورمون پرولاکتین است.
داروها: داروهایی همچون مسکن های خاص، داروهای ضد افسردگی، داروهای ضدّ روانپریشی و داروهای فشار خون بالا
مصرف مواد مخدر
مکمل های گیاهی مانند رازیانه، بادیان رومی یا دانه شنبلیله
قرص های ضد بارداری
وجود تومور غیر سرطانی (پروماکتینوما) یا سایر اختلالات غده هیپوفیز
کمکاری غده تیروئید (هیپوتیروئیدیسم)
بیماری های مزمن کلیوی
تحریک بیش از حد پستان که ممکن است به دلیل فعالیت جنسی، دستکاری یا آزمایش مکرر نوک پستان یا اصطکاک طولانیمدت پستان با لباس باشد.
آسیب عصبی دیواره قفسه سینه به دلیل عمل جراحی، سوختگی یا سایر آسیبهای واردشده به قفسه سینه
وجود تومور در طناب نخاعی یا آسیب یا جراحی طناب نخاعی
گاهی پزشکان نمیتوانند دلیل مشخصی برای این مشکل پیدا کنند. این حالت گالاکتوره ایدیوپاتیک نام دارد و ممکن است تنها به این معنا باشد که بافت پستان بطور خاص نسبت به هورمون پرولاکتین (هورمون تولید کننده شیر) خون حساس است. اگر حساسیت به پرولاکتین افزایش یابد، حتی سطح نرمال پرولاکتین خون نیز میتواند منجر به گالاکتوره شود.
در مردان این مشکل میتواند با کمبود تستوسترون (هیپوگنادیسم در مردان) همراه باشد و معمولاً با بزرگشدن یا حساسیت پستان (گاینوکوماستیا) همراه است. کمبود تستوسترون با اختلال نعوظ و عدم تمایل جنسی در ارتباط است.
تشخیص گالاکتوره
بدلیل وجود اختلالات متعدد پیبردن به علت زمینهای گالاکتوره دشوار است.
معاینه فیزیکی: پزشک با معاینه فیزیکی منطقه اطراف نوک پستان، ترشحات خارجشده از پستان را بررسی میکند. همچنین توده های پستانی و مناطق مشکوک سفت بافت پستان را معاینه و بررسی میکند.
آنالیز مایع ترشح شده از نوک پستان: این آزمایش جهت بررسی وجود قطرات چربی در مایع ترشح شده انجام میشود. انجام این آزمایش وجود یا عدم وجود گالاکتوره را تایید یا رد میکند.
آزمایش خون: این آزمایش برای بررسی سطح پرولاکتین موجود در خون انجام می شود. در صورت بالا بودن سطح پرولاکتین، به احتمال زیاد پزشک میزان هورمون تحریککننده تیروئید (TSH) را نیز بررسی خواهد کرد.
تست بارداری: حاملگی میتواند دلیل احتمالی ترشحات پستان باشد.
انجام ماموگرافی، سونوگرافی یا هردو: اگر پزشک در طول معاینه فیزیکی، تودهای در پستان پیدا کند یا به وجود تغییراتی در پستان مشکوک شود سونوگرافی یا ماموگرافی تجویز میکند تا بتواند از طریق تصاویر بدستآمده بافت پستان را بررسی کند.
انجام امآر آی (تصویربرداری رزونانس مغناطیسی) مغز: در صورتی که آزمایش خون نشاندهنده سطح بالای پرولاکتین در خون باشد، پزشک برای بررسی وجود تومور یا سایر اختلالات غیر طبیعی غدۀ هیپوفیز امآر آی تجویز میکند.
اگر پزشک تشخیص دهد که ممکن است داروی مصرفی حال حاضر بیمار علت گالاکتوره باشد میتواند دستور قطع مصرف دارو را (برای مدتی کوتاه) تا دلیل و تاثیر احتمالی دارو بررسی شود.
آشنایی با درمان گالاکتوره
گاهی پزشکان نمی توانند علت دقیق این مشکل را تشخیص دهند. در هر حال در صورت ادامه ترشحات آزاردهنده، پزشک معالجه را آغاز میکند و دارویی تجویز میکند تا بتواند تاثیرات پرولاکتین را مسدود کند یا سطح این هورمون را پایین آورد. کاهش سطح پرولاکتین میتواند به درمان گالاکتوره کمک کند.
علت زمینهای | درمان دارویی |
مصرف دارو | قطع مصرف دارو، تغییر دوز دارو یا جایگزین کردن با دارویی دیگر. تمام تغییرات دارویی باید با نظر پزشک انجام شود. |
کمکاری غدۀ تیروئید (هیپوتیروئیدیسم) | مصرف داروهایی مانند لووتیروکسین (لووتیروئید، سینتیروئید و...) برای مقابله با تولید ناکافی هورمون توسط غدۀ تیروئید (درمان جایگزین هورمون تیروئید) |
تومور هیپوفیز (پرولاکتینوما) | مصرف دارو برای کوچک شدن تومور یا انجام عمل جراحی برای برداشتن تومور |
علل ناشناخته | مصرف داروهایی مانند برموکریپتین (سیکلوست) یا گابرکولین برای کاهش میزان پرولاکتین و کاهش یا توقف ترشحات شیری نوک پستان. عوارض جانبی این داروها عبارتند از: تهوع، سرگیجه و سردرد. |
درمان خانگی گالاکتوره
اغلب اوقات ترشحات شیری گالاکتوره ایدیوپاتیک خودبهخود از بین میروند، به ویژه اگر از تحریک سینه یا مصرف داروهای عامل ترشحات نوک پستان خودداری شود.
برای کاهش تحریک سینه به نکات زیر توجه کنید:
هنگام فعالیت جنسی از لمس زیاد نوک پستانها خودداری کنید.
از فشاردادن، نیشگون گرفتن یا هرگونه دستکاری نوک پستانها خودداری کنید.
لباسهایی بپوشید که باعث اصطکاک بین لباس و نوک پستانها نشود.
زمان مراجعه به پزشک
در صورتی که از نوک یک پستان یا هر دو شیر به صورت مداوم ترشح شود، در حالی که فرد باردار نیست یا در دوران شیردهی قرار ندارد، باید به پزشک مراجعه کرد.
اگر تحریک پستان مانند دستکاری بیش از اندازه نوک پستان در طول فعالیت جنسی باعث ترشح شیر از مجراهای شیری چندگانه شود جای نگرانی نیست. احتمالاً این ترشح علامت وجود یک حالت غیرطبیعی نیست و اغلب به خودی خود از بین می رود. ولی اگر فرد ترشحات شیری داشته باشد که خودبخود از بین نرفتند باید برای معاینه و بررسی علت آن به پزشک مراجعه کرد.
ترشحات غیر شیری، به ویژه ترشح خودبخودی خونی، زرد رنگ یا روشن از یک مجرا یا توده قابل لمس، به توجه پزشکی فوری نیاز دارد زیرا ممکن است علامت زمینهای سرطان سینه باشد.
آمادگی برای ملاقات با پزشک
با مشاهده موارد ذکر شده احتمالاً ابتدا به پزشک عمومی یا متخصص زنان مراجعه خواهید کرد. ولی ممکن است پزشک شما را به متخصص سلامت پستان ارجاع دهد.
قبل از ملاقات با پزشک آماده شوید. به این منظور به موارد زیر توجه کنید:
فهرستی از تمام علائم مشاهده شده تهیه کنید. حتی اگر این علائم ظاهراً ربطی به مشکل حال حاضر شما و مراجعه شما به پزشک نداشته باشد.
اطلاعات شخصی و مهم را مرور کنید. این اطلاعات شامل تنشهای مهم یا تغییراتی هستند که اخیراً در زندگی شما پدید آمدهاند.
فهرستی از تمام داروها، ویتامینها و مکملهای مصرفی خود تهیه کنید.
سؤالاتی را که میخواهید از پزشک بپرسید یادداشت کنید. دقت کنید که سوالات مهمتر را در ابتدای فهرست سؤالات بنویسید.
سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
دلیل احتمالی این علائم چیست؟
آیا دلیل احتمالی دیگری برای این مشکل وجود دارد؟
لازم است چه آزمایشهایی بدهم؟
آیا داروهایی که تجویز کردهاید معادلهای ژنریک نیز دارند؟
آیا درمانهای خانگی برای این عارضه وجود دارد که بتوانم آنها را امتحان کنم؟
سوالاتی که پزشک ممکن است از شما بپرسد
هنگام مراجعه به پزشک ممکن است این سوالات را از شما بپرسد:
ترشحات نوک پستان شما چه رنگی هستند؟
آیا علائم یا نشانههای دیگری همچون (وجود) توده یا منطقه سفت در بافت پستان احساس میکنید؟
آیا در پستان خود احساس درد میکنید؟
هر چند وقت یکبار تحت معاینه پستان قرار میگیرید؟
آیا شاهد تغییراتی در پستان خود بودهاید؟
آیا حامله هستید یا در دوران شیردهی قرار دارید؟
آیا دوران قاعدگی شما منظم است؟
درزمینه حامله شدن دچار مشکل هستید؟
چه داروهایی مصرف میکنید؟
دچار سردرد یا اختلالات بینایی شدهاید؟
تا زمان فرا رسیدن وقت ملاقات با پزشک برای مقابله با ترشحات آزاردهنده میتوانید این توصیهها را بکار گیرید:
برای کاهش یا متوقف ساختن ترشحات نوک پستان از دستکاری آنها خودداری کنید. بهعنوان مثال از تحریک نوک سینهها در هنگام فعالیت جنسی پرهیز کنید.از پوشیدن لباسهایی که باعث اصطکاک با نوک سینه ها میشوند خودداری کنید.برای جذب ترشحات سینه و جلوگیری از تراوش آنها روی لباسها از پدهای مخصوص سینه استفاده کنید.
