پوست ، مو و ناخن
آبله مرغان یک بیماری عفونی است که از طریق ویروس واریسلا زوستر ایجاد میشود. این بیماری باعث بروز دانههای خارشدار کوچک و تاول های آبدار روی پوست می شود. آبله مرغان برای افرادی که تاکنون به این بیماری مبتلا نشده یا تحت واکسیناسیون قرار نگرفته اند یک بیماری به شدت مسری است. امروزه با استفاده از واکسن آبله مرغان کودکان علیه این بیماری واکسینه میشوند. مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها (CDC) بر واکسیناسیون دائمی تأکید میکند.
آشنایی علائم آبله مرغان
10 تا 21 روز بعد از مواجه شدن با ویروس آبله مرغان، جوش ها و دانههای خارشدار و تاول مانند ظاهر میشوند و حدود 10 تا 15 روز طول میکشند. سایر علائم و نشانههایی که ممکن است یک تا دو روز قبل از دانههای پوستی ظاهر شوند عبارتند از:
- تب
- بیاشتهایی
- سردرد
- خستگی و احساس کسالت (بیقراری)
با ظهور دانهها و جوشهای پوستی بیماری وارد سه مرحله میشود:
- ظهور پاپولهای قرمز یا صورتی برجسته (جوشهای نوکتیز) که در طول چند روز پاره میشوند.
- تاولهای (وزیکولها) کوچک پر از مایع که در یک روز تشکیل میشوند و سپس پاره شده و مایع درون آنها به بیرون نشت میکند.
- پوستهها و جرب که روی تاولهای پاره شده را میپوشانند و بهبودی آنها چند روز طول میکشد.
تا چند روز برآمدگیهای جدیدی ظاهر میشوند. بنابراین، ممکن است بیماران هر سه مرحله ی ظهور دانههای پوستی یعنی برآمدگیها، تاولها و ضایعات دلمهمانند را بطور همزمان داشته باشند. فرد مبتلا به ویروس میتواند تا 48 ساعت قبل از ظهور دانه های پوستی ویروس را به سایر افراد منتقل کند و تا زمانیکه روی تاولهای پارهشده پوسته وجود داشتهباشد ویروس میتواند از بیمار به افراد سالم منتقل شود.
این بیماری در کودکان سالم خفیف است. در موارد حاد دانههای پوستی در تمام بدن ظاهر میشوند و ممکن است در گلو، چشمها، غشای مخاطی مجرای خروجی ادرار، مقعد و واژن ضایعاتی ظاهر شود.
علت ایجاد آبله مرغان
یک نوع ویروس عامل عفونت آبله مرغان است. این بیماری میتواند از طریق تماس مستقیم با دانههای پوستی از بیمار به فرد سالم منتقل شود. همچنین از طریق سرفهها یا عطسههای بیمار قطرات ریز بزاق در هوا منتشر میشوند و فرد سالم با استنشاق هوای آلوده به این بیماری مبتلا میشود.
عوامل خطرساز آبله مرغان
اگر قبلاً به این بیماری مبتلا نشدهاید یا درصورتی که واکسیناسیون آبله مرغان انجام ندادهاید در معرض خطر ابتلا به ویروس واریسلا زوستر (عامل ایجاد این بیماری) قرار دارید. افرادی که در مهد کودکها یا مدارس کار میکنند باید حتماً علیه این بیماری واکسینه شوند.
اغلب افرادی که قبلاً به این بیماری مبتلا شده یا تحت واکسیناسیون قرار گرفتهاند در برابر این بیماری مصونیت دارند. درصورتی که فردی قبلاً واکسینه شده باشد ولی به آبله مرغان مبتلا شود علائم بیماری در او خفیفتر است و تاولهای کمتری روی بدن او ظاهر میشود. همچنین تب خفیف است یا ممکن است اصلاً تب نداشته باشد. افراد کمی وجود دارند که ممکن است بیش از یک بار به این بیماری مبتلا شوند ولی این مورد بسیار نادر است.
عوارض بیماری آبله مرغان
معمولاً آبله مرغان یک بیماری خفیف است ولی میتواند به یک بیماری جدی تبدیل شود و عوارضی به دنبال داشته باشد. عوارض آن عبارتند از:
- عفونت باکتریایی پوست، بافتهای نرم، استخوانها، مفاصل یا عفونت جریان خون (سپسیس)
- کم آبی بدن (دهیدراسیون)
- پنومونی (ذاتالریه)
- التهاب مغز (انسفالیت)
- سندرم شوک سمی
- سندرم ری در کودکان و نوجوانانی که در طول بیماری آبله مرغان آسپرین مصرف میکنند.
- مرگ
افراد در معرض خطر
افرادی که بیشتر از دیگران در معرض خطر ابتلا به این بیماری هستند عبارتند از:
- نوزادان و اطفالی که مادرانشان هرگز به آبله مرغان مبتلا نشده یا تحت واکسیناسیون قرار نگرفته اند.
- جوانان و بزرگسالان
- زنان بارداری که قبلاً به این بیماری مبتلا نشدهاند.
- افراد سیگاری
- افرادی که سیستم ایمنی آنها بوسیله داروهای شیمیدرمانی یا بیماریهایی همچون سرطان و اچآیوی ضعیف شده است.
- افرادی که برای بیماریها یا مشکلاتی همچون آسم، داروهای استروئیدی مصرف میکنند.
رابطه آبله مرغان و حاملگی
احتمال دارد زنانی که در اوایل دوران بارداری به ویروس آبله مرغان آلوده شدهاند کودکانی کم وزن یا دارای ناهنجاریهای اندامی به دنیا آورند. زمانی که مادر در ه فته ی آخر بارداری یا دو روز قبل از زایمان به ویروس آبله مرغان آلوده شود احتمال ابتلای نوزاد به عفونتهای کشنده و خطرناک وجود دارد. اگر زن باردار در برابر این بیماری مصون نباشد باید در مورد خطراتی که در کمین مادر و جنین است با پزشک صحبت کند.
رابطه آبله مرغان و زونا
اگر به آبله مرغان مبتلا شدهاید در معرض خطر ابتلا به یکی از عوارض آن یعنی زونا قرار دارید. بعد از بهبود عفونت پوستی ویروس واریسیلا زوستر در سلولهای عصبی بیمار باقی میماند. سالها بعد ویروس میتواند مجدداً فعال شده و به صورت زونا ظاهر شود. زونا عبارت است از ظهور گروهی از تاولها با عمر کوتاه که بهصورت خوشهای پدیدار میشوند. بهاحتمال زیاد این ویروس در بزرگسالان و افراد سالخورده ای که سیستم ایمنی ضعیفی دارند دوباره ظاهر میشود.
درد ناشی از زونا میتواند مدتی بعد از بهبود تاولها نیز ادامه داشته باشد. این دردهای عصبی، نورالژی بعد از زونا (PHN) نام دارند و میتوانند شدید باشند.
دو واکسن زونا برای بزرگسالانی که قبلاً به آبله مرغان مبتلا شدهاند عبارتند از: Zostavax و Shingrix. تزریق واکسن shinrix برای افراد 50 سال و بالاتر تأیید و تجویز میشود. همچنین این واکسن برای افرادی است که قبلاً واکسن zostavax تزریق کرده اند نیز تجویز میشود.
پیشگیری از آبله مرغان
بهترین راه برای پیشگیری از ابتلا به این بیماری تزریق واکسن آن (واریسلا) است. متخصصان مرکز کنترل و پیشگیری از بیماریها معتقدند که 98% از افراد واکسینهشده که هردو دوز تجویز شده را دریافت کردهاند کاملاً در برابر ویروس آبله مرغان مصون میشوند. حتی اگر واکسن نتواند مصونیت کامل ایجاد کند ولی میتواند شدت بیماری را کاهش دهد. واکسن varivax برای این گروه از افراد تجویز میشود:
- کودکان کم سن و سال: در ایالات متحده بهعنوان بخشی از برنامه ی زمانبندی شدهی واکسیناسیون کودکان دو دوز واکسن واریسلا دریافت میکنند. اولین دوز بین 15-12 ماهگی و دومین دوز بین 4 و 6 سالگی است.
این واکسن میتواند همزمان با واکسن سرخک، اوریون و سرخجه باشد. ولی، در برخی کودکان بین سنین 12 و 23 ماهگی تزریق میشود. همزمان بودن واکسنها میتواند خطر تب و تشنج ناشی از تزریق واکسن را افزایش دهد. درباره جنبههای مثبت و منفی همزمانی واکسنها با متخصص کودکان مشورت کنید.
- کودکان بزرگتر واکسینه نشده: کودکان 7 تا 12 سال که تاکنون واکسینه نشدهاند باید با فاصله ی 3 ماهه دو دوز واکسن جبرانی واریسلا دریافت کنند. کودکان 13 سال یا بالاتر که تاکنون واکسینه نشدهاند نیز باید دو دوز واکسن جبرانی واریسلا با فاصله ی حداقل 4 هفته دریافت کنند.
- بزرگسالان واکسینه نشدهای که هرگز به آبله مرغان مبتلا نشدهاند و در خطر مواجهه با آن قرار دارند: این مورد شامل این افراد می شود:
- کارکنان مراقبت بهداشت و سلامت
- کارمندان مهدکودک
- مسافران بین المللی
- پرسنل نیروهای نظامی و انتظامی
- بزرگسالانی که با کودکان زندگی میکنند.
- همه زنانی که در سن فرزندآوری قرار دارند.
معمولاً بزرگسالانی که هرگز به این بیماری مبتلا نشده یا واکسینه نشدهاند دو دوز واکسن با فاصله ی 8-4 هفتهای دریافت میکنند. اگر نمیدانید چه زمانی به آبله مرغان مبتلا شدهاید یا چه تاریخی واکسن زدهاید انجام آزمایش خون میتواند ایمنی شما نسبت به بیماری را مشخص کند.
آشنایی با درمان آبله مرغان
معمولاً کودکان سالمی که بیماری خاصی ندارند برای آبله مرغان نیازی به درمان پزشکی ندارند. ممکن است پزشک برای تسکین خارشهای پوستی آنتیهیستامین تجویز کند. ولی در اغلب موارد بیماری دوره ی خود را طی میکند.
اگر در معرض خطر عوارض آبله مرغان هستید
در اغلب موارد پزشکان برای افرادی که در معرض خطر عوارض شدید آبله مرغان قرار دارند داروهایی تجویز میکنند که طول دوره ی عفونت را کوتاه کرده و خطرات ناشی از عوارض بیماری را کاهش میدهند. اگر شما یا فرزندتان در معرض خطر عوارض ناشی از آبله مرغان قرار دارید پزشک میتواند داروهای ضد ویروسی مانند آسیکلوویر (zovirax, sitavig) یا سایر داروهای گلوبولین وریدی (پریویژن privigen) تجویز کند. این داروها میتوانند در 24 ساعت بعد از ظهور اولین دانههای پوستی شدت بیماری را کاهش دهند.
سایر داروهای ضد ویروسی مانند والاسیکلوویر (والترکس) و فامسیکلوویر نیز میتوانند شدت بیماری را کم کنند ولی، ممکن است برای همهی افراد مناسب نبوده و تجویز نشوند. در برخی موارد پزشک بعد از مواجهه شما با ویروس، واکسن این بیماری را تجویز میکند. این کار میتواند مانع بروز بیماری یا کاهش شدت آن شود.
در صورت ایجاد عوارض بیماری، پزشک درمان مناسبی برای آنها تجویز میکند. پزشک میتواند برای عفونتهای پوستی و پنومونی آنتیبیوتیک تجویز کند. التهاب مغزی نیز معمولاً با داروهای ضد ویروسی درمان میشود. ممکن است بستری شدن در بیمارستان نیز لازم باشد.
آشنایی با درمانهای خانگی
برای کاهش علائم آبله مرغان خفیف این درمانهای خود مراقبتی را انجام دهید:
- پوست خود را نخارانید
خاراندن پوست می تواند باعث زخم شدن، بروز اسکارهای پوستی و کند شدن روند بهبودی شود. درنتیجه خطر عفونیشدن زخمها افزایش مییابد. اگر کودک شما نمیتواند از خاراندن پوست خودداری کند توصیههای زیر را بکار بگیرید:
- به کودک خود، مخصوصاً هنگام شب، دستکش بپوشانید.
- ناخنهای او را بطور مرتب کوتاه کنید.
کاهش شدت خارش و سایر علائم آبله مرغان
دانههای پوستی ناشی از این بیماری میتوانند بشدت خارشدار باشند و غالباً پارهشدن وزیکولها باعث سوزش پوست میشود. خارش و سوزش وزیکولها همراه با تب، سردرد و کوفتگی باعث ناراحتی و عذاب بیمار میشود. برای کاهش درد ناشی از بیماری میتوانید موارد زیر را امتحان کنید:
- افزودن جوش شیرین، استات آلومینیوم (دومبرو)، آرد جو دوسر خام یا آرد کلوئیدی جو دوسر یا جو دوسر آسیاب شده مخصوص خیساندن به حمام آب سرد
- مصرف لوسیون روی موضع درد
- اگر دهان بیمار در اثر آبله مرغان زخم شده باشد از یک رژیم غذایی ملایم پیروی کند.
- مصرف آنتیهیستامینهایی مانند دیفنهیدرامین (بنادریل) برای خارش پوست. درباره ی بیخطر بودن مصرف آنتیهیستامینها برای کودک با پزشک خود مشورت کنید.
- مصرف استامینوفن (تایلنول) برای رفع تب خفیف
اگر تب بیشتر از 4 روز طول بکشد و دمای آن بیشتر از 9/38 درجه ی سانتیگراد (102فارنهایت) باشد با پزشک تماس بگیرید. هرگز به کودکان و نوجوانان مبتلا به آبله مرغان آسپرین ندهید. زیرا مصرف آسپرین میتواند منجر به بروز یک مشکل جدی بهنام سندرم رای شود.
قبل از دادن هرگونه داروی غیراستروئیدی ضد التهابی (NSAID) مانند ایبوپروفن (ادویل، موترین IB) به بیمار با پزشک خود صحبت کنید. براساس برخی مطالعات این داروها میتوانند منجر به بروز عفونتهای پوستی یا آسیب بافتی شوند.
واکسن آبله مرغان برای چه کسانی توصی نمیشود
- زنان باردار
- افراد با سیستم ایمنی ضعیف مانند مبتلایان به ویروس اچآیوی یا افرادی که داروهای سرکوب سیستم ایمنی مصرف میکنند.
- افرادی که به ژلاتین یا داروی آنتیبیوتیک نئومایسین حساسیت دارند.
اگر شک دارید که آیا به واکسن نیاز دارید یا خیر با پزشک خود مشورت کنید. اگر قصد باردارشدن دارید قبل از بارداری با پزشک خود درباره ی تجدید واکسیناسیونهای خود صحبت کنید.
آیا انجام واکسیناسیون ایمن و موثر است؟
معمولاً والدین نگران این موضوع هستند که آیا واکسیناسیون ایمن است یا خیر. از زمانی که واکسن آبله مرغان در دسترس همگان قرار گرفت مطالعات منسجم درباره ایمنی و کارایی این واکسن انجام و ایمنی آن تایید شد. بطور کلی واکسن دارای عوارض جانبی خفیفی است که عبارتند از: قرمزی، درد، تورم و بهندرت بروز برآمدگیهای کوچک در محل تزریق.
معمولاً پزشکان آبله مرغان را با توجه به دانه های پوستی ظاهر شده تشخیص میدهند.
اگر در مورد تشخیص بیماری شک دارید انجام آزمایش میتواند وجود بیماری را تایید کند. این آزمایشها عبارتند از: آزمایش خون یا کشت نمونههای ضایعات پوستی
زمان مراجعه به پزشک
اگر فکر میکنید شما یا کودکتان به این بیماری مبتلا شدهاید با پزشک خود صحبت کنید. معمولاً پزشک با معاینه دانههای پوستی و با توجه به سایر علائم موجود آبله مرغان را تشخیص میدهد. همچنین در صورت لزوم پزشک میتواند داروهایی برای کاهش شدت بیماری و درمان عوارض ناشی از آن تجویز کند. برای پرهیز از آلوده شدن سایر افراد حاضر در اتاق انتظار به ویروس آبله مرغان، قبل از مراجعه به پزشک تماس بگیرید و منشی را از احتمال ابتلای خود یا فرزندتان به این بیماری مطلع کنید. اگر موارد زیر برای شما نیز اتفاق افتاده باشد باید پزشک را آگاه کنید:
- دانهها در یک یا هر دو چشم شما ظاهر شدهاند.
- دانه ها قرمز، گرم یا حساس هستند. این مورد علامت عفونت باکتریایی ثانویه است.
- ظهور دانه ها همراه با سرگیجه، سردرگمی، ضربان سریع قلب، تنگی نفس، لرزش، کاهش هماهنگی ماهیچهای، سرفههای شدید، استفراغ، سفت شدن گردن یا تب بالای 9/38 درجه ی سانتیگراد (102 فارنهایت).
- کودکان کمتر از 6 ماه و افراد دارای مشکلات سیستم ایمنی
آمادگی برای ملاقات با پزشک
اگر در خود یا فرزندتان علائم و نشانههای معمول آبله مرغان را مشاهده کردید با پزشک خانواده تماس بگیرید. در اینجا اطلاعاتی در اختیار شما قرار میدهیم که به شما کمک میکنند برای ملاقات با پزشک آماده شوید.
- محدودیتهای قبل از ملاقات با پزشک: قبل از ملاقات با پزشک باید بپرسید که آیا شما یا فرزندتان ملزم به رعایت محدودیت هایی ازقبیل قرنطینه شدن هستید تا از انتشار عفونت جلوگیری کنید یا خیر.
- سابقه ی علائم: هرگونه علائم و نشانههایی که خود یا فرزندتان دارید را به همراه طول مدت آنها یادداشت کنید.
- آخرین مواجهه با منابع احتمالی عفونت: سعی کنید بهخاطر بیاورید که آیا شما یا فرزندتان در چند هفتهی اخیر با فرد آلوده به آبله مرغان مواجه شدهاید یا خیر.
- اطلاعات پزشکی اصلی: هرگونه اطلاعات دیگر شامل مشکلات سلامتی، بیماری ها و نام داروهای مصرفی خود یا فرزندتان را یادداشت کنید.
- سوالاتی که باید از پزشک بپرسید
فهرستی از سوالاتی که می خواهید از پزشک بپرسید تهیه کنید. با این روش می توانید از زمان خود بیشترین بهره را ببرید.
سوالاتی که میتوانید از پزشک بپرسید عبارتند از:
- بیشترین دلیل احتمالی بروز این علائم و نشانه ها چیست؟
- آیا دلایل احتمالی دیگری نیز وجود دارد؟
- چه درمانهایی برای این بیماری تجویز میکنید؟
- چه مدت طول میکشد تا علائم بهبود یابند؟
- آیا درمانهای خانگی یا مراحل خودمراقبتی خاصی وجود دارد که علائم بیماری را تخفیف دهند؟
- آیا من یا فرزندم ناقل بیماری هستیم؟ تا چه مدت؟
- چگونه خطر ابتلای افراد دیگر (به عفونت) را کاهش دهیم؟ هر سوال دیگری که به ذهنتان میرسد تردید نکنید و بپرسید.
سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد
ممکن است پزشک این سوالات را از شما بپرسد:
- چه علائم و نشانه هایی در شما ظاهر شدند؟ و اولین بار چه زمانی ظاهر شدند؟
- آیا در چند هفته اخیر با افراد دیگری با علائم معمول آبله مرغان مواجه شدهاید؟
- آیا شما یا فرزندتان واکسیناسیون این بیماری را انجام دادهاید؟ چند دوز؟
- آیا شما یا فرزندتان درمان شدهاید یا اخیراً برای مشکلات پزشکی دیگری تحت درمان بودهاید؟
- اخیراً شما یا فرزندتان چه داروهایی اعم از تجویزی، غیر تجویزی، ویتامینها و مکملها مصرف کردهاید؟
- آیا فرزند شما به مهدکودک یا مدرسه میرود؟ آیا باردار هستید یا در دوره شیردهی قرار دارید؟
تا حد امکان استراحت کنید و از تماس با دیگران خودداری کنید. بیماری آبله مرغان تا زمان خشک شدن کامل ضایعات پوستی بهشدت مسری است.
