پوست ، مو و ناخن
فولیکولیت یک وضعیت پوستی شایع است که در آن فولیکولهای مو دچار التهاب می شوند. معمولاً این شرایط توسط عفونت‌های باکتریایی و قارچی ایجاد می‌شود در ابتدا ممکن است ظاهر ضایعات برجستگی های قرمز رنگ یا دانه های چرکی سر سفید اطراف فولیکول های مو باشد. عفونت می‌تواند گسترش پیدا کند و به سمت زخمهای دلمه دار و غیرقابل ترمیم پیش برود. این شرایط تهدید کننده حیات نیست,اما می تواند باعث خارش التهاب اذیت و حتی خجالت و کاهش کیفیت زندگی فرد شود.عفونت‌های شدید می توانند باعث ریزش موی دائمی و به اصطلاح ریزش موی اسکارینگ شوند (غیرقابل برگشت). اگر شما جزو افراد با ابتلا خفیف فولیکولیت هستید ممکن است بعد از رعایت اقدامات خانگی اولیه بعد از چند روز بهبود پیدا کنید. برای موارد شدیدتر راجعه فولیکولیت که عود مکرر دارند بهتر است حتما به پزشک متخصص پوست مراجعه کنید و نسخه و داروی لازم را دریافت نمایید. برخی انواع خاص فولیکولیت به عنوان راش ناشی از حمام داغ توصیف می‌شوند یا انواعی که ناشی از ریش تراش و استفاده از ژیلت و سایر وسایل شیو کردن می باشند.
علائم فولیکولیت
علائم و نشانه‌ها شامل موارد زیر است :
- خوشه هایی ازبرجستگی های کوچکی که سر سفید هستند واطراف فولیکول های موبروز میکند.
- تاول های چرکی که سرباز می کنند و سپس روی آنها دلمه می‌بندند.
- پوست خارش دار یا دچار سوزش.
- پوست دردناک و تحریک‌پذیر.
- یک توده یا برجستگی بزرگ متورم.
انواع فولیکولیت
دو نوع اصلی فولیکولیت به دو دسته سطحی و عمقی تقسیم می‌شود نوع سطحی فولیکولیت شامل التهاب فقط بخشی از فولیکول می‌شود در حالی که در نوع عمقی کل ساختار فولیکول درگیر می‌شود و معمولاً شدیدتر است. انواع سطحی فولیکولیت شامل موارد زیر است:
- باکتریایی این شکل شایع فولیکولی با برجستگی های سفید خارش دار گاهاً چرکی تظاهر میکند و معمولاً زمانی که فولیکول ها با باکتری آلوده می‌شوند به ویژه باکتری استافیلوکوکوس اورئوس (استاف) وجود می آید.
- ناشی از آب داغ (جکوزی داغ)(وان آب داغ) {سودومونایی}. در این نوع ممکن است راش های خارش دار قرمز رنگ و برجسته ای راتجربه کنید که معمولاً یک تا دو روز بعد از تماس با باکتری ایجاد می‌شود.
- برجستگی های ناشی از ریش تراش یا شیو کردن موهای (سودوفولیکولیت بار به)(فولیکولیت کاذب ریش). دراین شرایط التهاب و حالت تحریک پوست ناشی از به داخل رشد کردن موها می باشد که معمولا در آقایانی که موهای زبر و مجعد دارندو مکرراً موهای خود را شیر می کنند و بیشتر در ناحیه صورت و گردن دیده می‌شود.
- پیتیروس پروم فولیکولایتیس . این نوع فولیکولیت باعث بروز جوش‌های چرکی قرمز خارش دار مزمن در قسمت‌های جلو و خلف تنه یعنی ناحیه کتفها و قفسه سینه و گاهی گردن شانه ها بالای بازو ها و حتی صورت می‌شود که این نوع فولیکولیت معمولاً ناشی از عفونت یک نوع مخمر قارچی می باشد.
فولیکولیت عمقی
- سیکوزیس باربه این نوع معمولا آقایان را تحت تاثیر قرار می دهد که به تازگی شیو کردن ریش های خود را شروع کرده‌اند.
- فولیکولیت گرم منفی این نوع در افرادی که به مدت طولانی برای درمان آکنه یا مشکلات دیگری آنتی‌بیوتیک مصرف نموده اند.
- دومل و کورک های چرکی این نوع زمانی اتفاق می‌افتد که فولیکول به طور کاملاً عمقی با باکتری استاف آلوده می‌شود کورک معمولاً به صورت ناگهانی و بسیار دردناک و به شکل یک برجستگی قرمز یا صورتی بروز می کند .
- ائوزینوفیلیک . این نوع معمولا در افراد مبتلا به ایدز دیده می‌شود علائم و نشانه‌های این فولیکولیت شامل خارش بسیار شدید و ضایعات راجعه و تکرار شونده به صورت برجستگی ها و دانه های قرمز و چرکی از نزدیک فولیکولهای موی صورت است که می تواند بدن را نیز درگیر کند زمانی که این ضایعات بهبود پیدا میکند رنگ پوست درگیر تیره می‌شود (قهوه ای رنگ)(هایپرپیگمنته) هنوزعلت ائوزینوفیلیک مشخص نمی‌باشد.
علت ایجاد فولیکولیت
اغلب فولیکولیت ها ناشی از عفونت فولیکول مو با باکتری استافیلوکوک اورئوس (استاف) می باشند ، ممکن است همچنین با ویروسها عفونت‌های قارچی و یا عوامل التهابی نظیر رشد مو به داخل بروز کند. فولیکول های مو بیشترین تراکم را در سر دارند ولی درهمه نقاط بدن به جزکف دست و پا و لبها و نواحی مخاطی وجود دارند.
فاکتورهای خطر فولیکولیت
هر کسی ممکن است دچار فولیکولیت شود اما برخی از عوامل ممکن است برخی افراد رانسبت به این موضوع مستعد تر کند شامل موارد زیر:
- داشتن شرایط پزشکی خاص که مقاومت بدن شما را نسبت به عفونت کاهش می‌دهد مانند دیابت لوسمی مزمن (سرطان خون) و اچ‌آی‌وی یا ایدز.
- داشتن جوش و التهاب های پوستی.
- مصرف برخی داروها مانند کرم های حاوی کورتون یا همان استروئید و یا مصرف طولانی مدت آنتی بیوتیک ها برای آکنه.
- افراد با جنس مذکر که دارای موهای مجعد و زبر بوده و مدام موهای خود را شیو میکند.
- پوشیدن لباس های تنگ و تعریق و حرارت بالا و پوشیدن بوت های بلند و دستکش های پلاستیکی.
- خوابیدن در جکوزی داغی که به خوبی تمیز و نگهداری نمی شود.
- آسیب به فولیکولهای مو به واسطه شیو اپیلاسیون یا و کس و پوشیدن لباس های تنگ.
عوارض جانبی
عوارض احتمالی فولیکولیت شامل موارد زیر می باشد:
- عفونت وسیع یا راجعه
- تاول زیر پوستی و بروز دملهای چرکی (کورک)
- آسیب پوستی دائمی مانند اسکار یا لکه‌های قهوه‌ای و تیره
- نابود شدن فولیکولهای مو و از دست رفتن موها به صورت دائمی
پیشگیری از ایحاد فولیکولیت
شما می توانید از بازگشت فولیکولیت با موارد زیر جلوگیری نمایید:
- پرهیز از پوشیدن لباس های تنگ
- خشک کردن دستکش های پلاستیکی در فواصل استفاده
- پرهیز از شیو کردن در صورت امکان
- شیو کردن با احتیاط و مراقبت ها و نکات خاص
- به دفعات کمتری شیو را انجام دهید.
- پوست خود را با آب گرم (ولرم)و صابون آنتی باکتریال قبل از شیوکردن بشویید.
- از پدهای پاک کننده به روش دورانی روی صورت خود حرکت دهید تا موهایی که داخل پوست فرو رفتند خارج شود.
- مقدار کافی از لوسیون مخصوص شیو کردن قبل از شیو استفاده نمایید.
- در جهت رشد و رویش موها (به اصطلاح در جهت خواب مو) شیو نمایید.
- در هنگام شیو کردن پوست خود را نکشید.
- از تیغ تیز استفاده کنید و بعد از هر بارکشیدن روی پوست پوست خود را با آب ولرم مرطوب نمایید.
- از لوسیون مرطوب کننده بعد از شیواستفاده نمایید.
- از اشتراک گذاشتن تیغ حوله و ملافه های صورت خودداری نمایید.
- محصولات از بین برنده مو مانند دستگاه های اپیلاتور و سایر روشهای از بین بردن مو را بررسی کنید
- فقط از جکوزی های داغ تمیز و استخرهای گرم تمیز استفاده نمایید
- با پزشک مشورت نمایید : بر اساس شرایط و دفعات عود فولیکولیت در شما پزشک می‌تواند در صورتی که شما ناقل باکتری خاصی باشید که درپوست زندگی می کند یک رژیم 5 روزه آنتی باکتریال به صورت پماد و همچنین شوینده حاوی کلراهگزیدین را برای شما تجویز نمایند و در موارد تخصصی تر گزینه‌های دیگری را ممکن است انتخاب نمایند.
تشخیص فولیکولیت
پزشک ممکن است با معاینه و دیدن پوست شما و پرسش راجع به وضعیت بالینی شما تشخیص را بدهد اما ممکن است از تکنیک میکروسکوپی برای بررسی بیشتر پوست استفاده نماید و گاهی اوقات نیاز به درموسکوپی می‌شود. اگر درمان‌های اولیه باعث بهبود عفونت نشوند ممکن است پزشک با یک سوآب نمونه‌ای از پوست و موی شما بردارد و برای بررسی بیشتر برای تشخیص نوع و علت اصلی عفونت آن را به آزمایشگاه بفرستد به ندرت ممکن است نیاز به انجام نمونه برداری پوست برای رد کردن سایر تشخیص ها باشد.
درمان فولیکولیت
درمان فولیکولیت بستگی به نوع و شدت وضعیت دارد برخی اقدامات مراقبتی فردی گاهی کمک کننده هستند گزینه های درمانی شامل دارو ها و مداخلاتی مانند لیزر موهای زائد می باشد حتی اگر درمان کمک‌کننده باشد گاهی اوقات ممکن است عفونت راجعه بوده و عود مکرر داشته باشد.
داروهای فولیکولیت
- کرم یا قرص هایی برای کنترل عفونت برای عفونت خفیف پزشک شما ممکن است یک کرم آنتی بیوتیکی یا لوسیون یا ژل تجویز نماید آنتی بیوتیک های خوراکی به طور روتین و معمول برای فولیکولیت استفاده نمی‌شود اما در موارد شدید و راجعه ممکن است پزشک آنها را تجویز نماید.
- کرم ها شامپوها قرص هایی که برای عفونت های قارچی مناسب هستند داروهای ضد قارچ در مواردی که علت عفونت قارچ ها و مخمرها هستند کمک کننده است چرا که در این موارد آنتی بیوتیک ها کمک کننده نیستند با توجه به اینکه علت مشکل باکتریها نمی باشند.
- کرم ها یا قرص هایی که باعث کاهش التهاب می شوند اگر شما فولیکولیت ائوزینوفیلیک خفیف داشته باشید ممکن است پزشک به شما توصیه کند که از کرم های استروئیدی ملایم برای کاهش خارش استفاده نمایید اگر که دچار بیماری ایدز باشید ممکن است بعد از درمان داروهای ضد ویروس ایدز بهبودی نسبی در فولیکولیت ائوزینوفیلیک خود حس کنید.
سایر مداخلات
- جراحی کوچک : اگر شما دچار کورک یا دمل یا همان فرونکل
- بزرگ باشید ممکن است پزشک یک برش کوچکی در محله کورک بدهد تا چرک را تخلیه کند و به این واسطه درد شما کاهش خواهد یافت و بهبودی تسریع شده و کاهش ریسک اسکار را خواهیم داشت پزشک ممکن است ناحیه را با یک گاز استریل بپوشاند تا بقیه چرک نیز تخلیه شود.
- لیزر موهای زائد : اگر سایر درمان ها با موفقیت روبرو نشوند درمان از بین بردن موهای زائد با لیزر می تواند عفونت ها را از بین ببرد این روش هرینه بر است و اغلب نیاز به چندین جلسه درمانی دارد.
درمان های خانگی و سبک زندگی
موارد خفیف فولیکولیت معمولاً با درمان های خانگی بهبود می‌یابند روش های زیر می‌تواند باعث کاهش علائم شود و بهبود را تسریع بخشیده و از گسترش عفونت جلوگیری نمایند:
- استفاده از کمپرس مرطوب ولرم این کار را چندین بار در روز تکرار نمایید و می توانید محل را با آب نمک کمپرس کنید(یک قاشق چای خوری نمک و در دو فنجان آب حل کنید).
- استفاده از آنتی بیوتیکهای OTC (بدون نیاز به تجویز پزشک): شما می توانید از کرمها ژلها و محلولهای شوینده های ضد عفونت و ضد میکروبی استفاده نمایید.
- استفاده ازلوسیون های التیام دهنده سعی کنید خارش پوست را با یک لوسیون ضد التهابی یا کرم هیدروکورتیزونOTC کاهش دهیم.
- پاک کردن پوست مبتلا پوست ناحیه درگیر را با صابون آنتی باکتریال دو باردر روز با ملایمت بشویید از یک ملافه تمیز استفاده نمایید و از حوله دیگران استفاده نکنید از آب داغ و صابون برای شستشوی این ملافه‌ها استفاده نمایید و بعد از اینکه این حوله و ملافه ها با پوست تماس پیدا کردند آنها را بشویید.
- پوست را محافظت نمایید در صورت امکان از شیو کردن مکرر پرهیز نمایید به ویژه در موارد آقایان که در ناحیه ریش دچار فولیکولیت بعد از شیو می‌شود.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه نماییم
اگرشرایط این مشکل در شما وسیع بوده و علائم و نشانه ها بعد از چند روز بهبود پیدا نمیکند حتماً باید به یک متخصص پوست مراجعه کنید ممکن است شما نیاز به آنتی بیوتیک یا داروهای ضد قارچ برای کنترل این شرایط داشته باشید.
آماده شدن برای قرار ملاقات با پزشک
ممکن است نیاز باشد که برای درمان مشکل به پزشک مراجعه نمایید معمولاً این مشکل توسط متخصصین پوست تحت درمان قرار می گیرد بهتر است قبل از جلسه مشاوره حتما خود را آماده نمایید.
چه کارهایی می توانم انجام دهم
- هرگونه علائمی که تجربه کرده اید را یادداشت کنید و حتی مواردی که فکر می‌کنید ارتباطی به پوست شما ندارنداطلاعات شخصی مهم خود را لیست نماید شامل استرس‌ها و هرگونه تغییرات اخیر زندگی.
- هر گونه دارو ویتامین مکملی که مصرف می‌کنید را لیست کنید.
- هر سوالی که ممکن است اختیار داشته باشید را نیز لیست کنید.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
- شایع‌ترین علت احتمالی علائم من چیست ؟
- چه عوامل دیگری می‌تواند باعث مشکل علائم من شوند؟
- آیا من نیاز به تست تشخیصی خاصی دارم؟
- بهترین درمان برای شرایط من چیست؟
- شرایط بالینی من به این صورت است که (سابقه پزشکی خود را مطرح نمایید) و من چگونه می توانم این مشکلات را با همدیگر تحت درمان قرار دهم؟
- چه انواعی از عوارض ممکن است ناشی از درمان برای من ایجاد شود؟
- آیا گزینه دیگر درمانی برای من وجود دارد؟
- آیا شما بروشور یا نوشته ای دارید که من بتوانم به خانه ببرم و یا وب سایتی که برای راهنمایی بیشتر به من کمک کند توصیه می کنید؟
- برای ویزیت های بعدی چه زمانی باید مراجعه نمایم؟
سوالاتی که ممکن از پزشک از شما بپرسد
- شما از چه زمانی دچار این عفونت پوستی شدید؟
- آیا سابقه‌ای از التهاب پوست و درماتیت دارید ؟
- آیا شغل خاصی یا سرگرمی خاصی که شما را در تماس با حرارت و رطوبت قرار دهد مانند پوشیدن طولانی مدت دستکش های پلاستیکی دارید؟
- آیا قبل از اینکه ضایعات بروز کند حمام داغ یا استخر و جکوزی داغ رفته بودید؟
- آیا علائم شما مداوم است یا هر ازگاهی می باشد؟
- آیا پوست شما خارش دارد یا در زمان لمس دچار درد می‌شود؟
- آیا چیزی هست که باعث بهبودی علائم شما شود؟
- آیا چیزی باعث بدتر شدن علائم شما می شود؟
شما در مجموع چه کارهایی می توانید انجام دهید
گاهی اوقات فولیکولیت خود به خود و بدون هیچ درمانی بهبود پیدا میکند مراقبت های شخصی مانند کمپرس گرم و استفاده از کرم‌های ضد خارش می تواند باعث کاهش علائم و نشانه های شما شود.
