پوست ، مو و ناخن
ویتیلیگو یک بیماری است که موجب از دست دادن رنگ پوست به صورت لکه لکه می شود. این نواحی بدون رنگ معمولاً با گذشت زمان بزرگتر می شود. این شرایط می تواند در پوست هر قسمت بدن اتفاق بیفتد و همچنین ممکن است موها و داخل دهان را درگیر کند. به طور نرمال رنگ پوست و مو به وسیله ملانین ایجاد میشود ویتیلیگو زمانی اتفاق می افتد که سلول هایی که تولید کننده ملانین هستند بمیرند یا عملکردشان متوقف شده و غیر فعال شود.
افرادی با هر تیپ پوستی و با هر رنگ پوستی را میتواند درگیر کند ولی اغلب در افرادی که رنگ پوست تیره تری دارند بیشتر دیده شود. این بیماری تهدید کننده حیات یا واگیردار و مسری نیست. میتواند ایجاد استرس کند و احساس بدی نسبت به خود شخص برایش ایجاد کند. درمان ویتیلیگو ممکن است باعث حفظ رنگ در ناحیه آسیب دیده بشود ولی از عود بعدی بیماری یا کمرنگ شدن مجدد بیماری نمی تواند پیشگیری کند.
علائم ایحاد ویتیلیگو
- از بین رفتن رنگ پوست به صورت لکه ای و تکه تکه که معمولاً اول روی دست، صورت، ناحیه اطراف سوراخ های بدن و ناحیه تناسلی ایجاد میشود.
- سفید شدن زودتر از موعد موها یا خاکستری شدن موهای ابرو و مژه ،کف سر و ریش .
- از دست دادن رنگ بافت هایی که داخل دهان و بینی قرار دارند.
- می تواند در هر سنی اتفاق بیفتد ولی معمولاً قبل از 30 سال اتفاق می افتد.
بسته به نوعی که شما به آن مبتلا شده‌اید ممکن است هر یک از نواحی زیر را درگیر کند :
- تقریباً تمام سطح پوست در این مدل از ویتیلیگو که به آن یونیورسال گفته میشود تغییر رنگ تقریباً در کل سطح پوست اتفاق می‌افتد.
- قسمت اعظم از سطح پوست شما این مدل از ویتیلیگو که شایع‌ترین مدل ویتیلیگو هستند و به آن ویتیلیگوی ژنرالیزه گفته میشود پچ های تغییر رنگ داده شده اغلب پیشرفت می کنند و به صورت قرینه در برخی نواحی بدن .
- فقط یک سمت یا یک قسمت از بدن شما این مدل که ویتیلیگوی سگمنتال گفته میشود تمایل دارد که در کودکان اتفاق بیفتد و برای یک یا دو سال پیشرفت میکند و بعد متوقف می شود.
- یک یا چند ناحیه کوچک از بدن شما این مدل که به آن ویتیلیگوی لوکالیزه یا فوکال گفته می شود.
- صورت و دست ها این مدل که ویتیلیگوی آکرو فیشیال نامیده میشود پوست آسیب دیده در صورت و دستها قرار دارد و همینطور اطراف سوراخ های بدن مثل بینی چشم و گوش.
این خیلی دشوار است که پیش‌بینی کنیم بیماری شما قراراست چطور پیش رود. گاهی اوقات پچ ها حتی بدون درمان متوقف میشوند. در بیشتر موارد از دست دادن رنگدانه گسترش پیدا میکند و حتی نواحی زیادی از پوست شما را درگیر میکند. گاهی پوست رنگش برمیگرده و به حالت نرمال برمیگردد.
علت ایجاد ویتیلیگو
ویتیلیگو زمانی اتفاق می افتد که سلول های تولید کننده رنگدانه ( ملانوسیتها )بمیرند و یا عملکرد تولید ملانین شان دچار توقف شود (رنگدانه‌ای که پوست مو و رنگ چشم شما را می سازد). پچ های درگیر شده از پوست روشن تر یا سفید میشوند و دقیقاً مشخص نیست که چه علتی باعث میشود که سلول های رنگدانه دچار ضعف عملکرد و یا مرگ شوند مکن است مرتبط با شد با علل :
- بیماری های سیستم ایمنی (بیماری های اتوایمیون)
- سابقه خانوادگی (وراثت)
- عوامل محرک مثل استرس، آفتاب سوختگی شدید یا تروما و ضربه به پوست مثل تماس با یک ماده شیمیایی
بیمارانی که دچار ویتیلیگو هستند در معرض ریسک
- آفتاب‌سوختگی
- مشکلات چشمی
- کاهش شنوایی
- استرس روحی روانی و اجتماعی می باشد
تشخیص ویتیلیگو
پزشک شما از شما در مورد سابقه پزشکی تان خواهد پرسید و پوست شما را معاینه خواهد کرد(احتمالاً با یک لامپ مخصوص به نام لامپ وود) و ارزیابی شما شامل آزمایش های خونی و بیوپسی پوستی خواهد بود.
نحوه درمان ویتیلیگو
انتخاب درمان وابسته به سن شما، اینکه چه وسعتی از پوست شما درگیر است و کدام ناحیه بدن تان درگیر است و این که بیماری با چه سرعتی در حال پیشرفت است و اینکه چقدر روی کیفیت زندگی شما تاثیر گذاشته همه و همه عواملی هستند که در انتخاب نوع درمان شما تاثیرگذار هستند .
درمان های دارویی و نور درمانی برای کمک به برگرداندن رنگ پوست و حتی تونیسیته پوستی در دسترس هستند. نتایج متغیر و عموماً غیر قابل پیش بینی هستند .بعضی از درمان‌ها عوارض خطرناک و جدی را به دنبال دارند. پس پزشک شما ممکن است به شما در مرحله اول استفاده از میکاپ یا محصولات برنزه کردن را که کمک میکند تا به نوعی ضایعات بیماری تان را استتار بکنید پیشنهاد دهد.
اگر شما و پزشکان تصمیم بگیرید که با درمان دارویی یا جراحی برای بهبود ضایعات تان اقدام کنید این پروسه ممکن است برای رسیدن به اثربخشی چند ماه زمان لازم داشته باشد و شما ممکن است بیش از یک روش درمانی را و در واقع ترکیبی از درمان‌ها را برای رسیدن به نتیجه مطلوب امتحان کنید.
داروهای ویتیلیگو
هیچ دارویی نمیتواند پروسه بیماری ویتیلیگو را متوقف کند و از دست رفتن سلولهای ملانوسیت را متوقف کند ولی بعضی از داروها زمانی که تنهایی یا در ترکیب با نور درمانی استفاده شوند میتوانند به برگرداندن رنگ بعضی از ضایعات پوستی کمک کنند. داروهایی که التهاب را کنترل می‌کنند استفاده از کرم‌های کورتیکواستروئید یا کورتون بر روی ناحیه آسیب دیده ممکن است باعث برگرداندن رنگ شود مخصوصاً زمانی که ویتیلیگو هنوز در مراحل ابتدایی خودش است این درمان بیشترین اثربخشی را دارد این مدل از کرم ها موثر هستند و کاربردشان راحت است ولی ممکن است شما تا چندین ماه بعد از شروع درمان هنوز تغییرات مثبت ناشی از دارو را نتوانید ببینید و نیاز به استعمال دارو برای مدت طولانی تری وجود داشته باشد. احتمال عوارض جانبی ناشی از مصرف کورتون های موضعی نازک شدن پوست یا بروز ضایعات یا خط های استرچ‌مارک ناشی از(استریا ناشی از مصرف دارو) می باشد .فرمهای خفیف‌تر دارو برای بچه ها و کسانی که نواحی وسیعی از سطح پوست را دارند توصیه میشود. قرص های کورتون یا تزریقات کورتونی به عنوان یک گزینه برای بیمارانی استفاده میشود که بیماریشان با سرعت خیلی زیادی رو به پیشرفت است..
سایر درمان ها
نور درمانی فتوتراپی با اشعه ماوراء بنفش طیف محدود B (UVB) دیده شده که باعث متوقف شدن یا کند شدن بیماری فعال ویتیلیگو میشود ممکن است موثر تر باشد زمانی که با یک کورتیکواستروئید یا مهار کننده کلسینورین استفاده میشود. شما به درمان برای 2 تا 3 بار در هفته نیاز دارید. برای دیدن نتایج حداقل یک تا سه ماه لازم است و ممکن است برای رسیدن به نتایج موثرتر شش ماه یا بیشتر نیاز به ادامه درمان وجود داشته باشد. سازمان غذا و دارو (FDA) در مورد ریسک احتمالی سرطان های پوستی به دنبال مصرف مهارکننده های کلسینورین هشدار داده پس با توجه به این هشدار با پزشک خود در مورد نسبت سود به ضرر استفاده از این داروها همراه با فتوتراپی مشورت کنید. برای بیمارانی که نمیتوانند به پزشک مراجعه کنند برای درمان دستگاه کوچک پرتابل و رومیزی برای درمان با اشعه ماورا بنفش B برای مصرف خانگی موجود هستند.
درمان ترکیبی نوردرمانی همراه با پسرخاله (پویا) این درمان ترکیب یک ماده مشتق شده از گیاه است به نام پسورالن همراه با نور درمانی (فتوکموتراپی) برای برگرداندن رنگ پوست ناحیه درگیر.بعد از مصرف پسورالن از طریق دهان یا خوراکی یا کاربردش به صورت موضعی روی سطح پوست شما در معرض اشعه ماورا بنفش A قرار می گیرد. از بین بردن مابقی رنگ بدن ( دپیگمانتاسیون ) این درمان یک گزینه درمانی است برای مواردی که ویتیلیگوی شما خیلی وسیع است و سایر درمان ها روی آن جواب نگرفته اند.عوامل دپیگمانتاسیون برای ناحیه سالم و غیر بیمار استفاده میشود و به تدریج رنگ پوست ناحیه سالم را کم میکند و از بین میبرد .این درمان یک تا دو بار در روز به مدت 9 ماه یا بیشتر لازم است که تکرار شود .
درمان ویتیلیگو با جراحی
جراحی اگر نور درمانی و دارودرمانی موثر واقع نشوند، بعضی از افراد با بیماری پایدار که بیماری آنها فعال نباشد کاندید انجام جراحی هستند. تکنیک های زیر برای برگرداندن رنگ پوست به ناحیه بدون رنگدانه در دسترس هستند :
- گرفت پوستی در این روش پزشک شما قطعه کوچکی از پوست سالم رنگدانه دار را به نواحی که رنگدانه را از دست دادند منتقل میکند. این پروسیجر گاهی استفاده میشود زمانی که ناحیه های کوچکی ازویتیلیگو وجود داشته باشد یا وسعت ویتیلیگو کم باشد. احتمال عوارض آن شامل اسکار ،عفونت ،نمای سنگ فرشی ،رنگ لکه لکه یا دونه دونه یا خال خال و نارسایی یا احتمال اینکه اون ناحیه نتواند رنگش را به دست بیاورد.
- گرفت تاول در این روش پزشک شما یک تاول هایی را روی پوست رنگدانه دار شما ایجاد میکند و معمولاً با ساکشن و سپس پوست ناحیه تاول را به ناحیه بدون رنگدانه منتقل میکند. احتمال عوارض جانبی، اسکار ،نمایش سنگفرشی و احتمال عدم موفقیت یا شکست درمان. آسیب پوستی معمولاً با ساکشن ممکن است باعث تحریک ضایعات جدید ویتیلیگو شود.
انتقال سوسپانسیون سلولی در این پروسیجر پزشک شما مقداری از پوست شما بر میدارد. از ناحیه ای که پوست به طور طبیعی رنگدانه دارد سپس سلول های آن را جدا میکند و در داخل یک محلول قرار میدهد و این محلول را به ناحیه آسیب دیده منتقل میکند. این نتایج ممکن است طی چهار هفته بعد پاسخ درمانی آن ظاهر شود. ریسک های احتمالی اسکار، عفونت یا تغییر رنگ ناخواسته پوست می باشد.
درمان های بالقوه آینده
- دارو برای تحریک سلولهای ملانین یعنی سلول های تولید کننده رنگدانه (afamelanotide) که این درمان احتمالاً زیر پوست قرار داده میشود برای اینکه رشد سلولهای ملانوسیتی را تحریک کند.
- Prostaglandin E2 دارویی که کمک میکند به کنترل ملانوسیت ها به عنوان یک راه برای برگرداندن رنگ پوست به افرادی که ویتیلیگو دارند استفاده میشود. البته برای مواردی که ویتیلیگو بسیار وسیع و منتشر نباشد این فرم از دارو به شکل ژل روی پوست قرار می گیرد.
درمان خانگی و شیوه زندگی
اگر شما دچار ویتیلیگو هستند یکسری راهکارهایی هست که به شما کمک میکند و پوست شما را بهبود میبخشد.
- از پوستتان در برابر آفتاب و منابع نور مصنوعی اشعه ماورا بنفش محافظت کنید.
- از یک ضد آب وسیع الطیف استفاده کنید با SPF حداقل 30
- ازضد آفتاب به آرامی منظم هر دو ساعت یکبار یا حتی بیشتر اگر شنا می کنید و تعریق دارید روی پوستتان به کار ببرید.
- همچنین می توانید از لباس ها و کلاه هایی استفاده کنید که پوست شما را در برابر آفتاب محافظت میکند .
- از لامپ های سولار یا حمام های برنزه کننده استفاده نکنید
- محافظت از پوستتان در برابر آفتاب کمک میکند به پیشگیری از آفتاب سوختگی و در آفتاب سوخته شدن ناحیه فاقد رنگدانه، ضد آفتاب ها می توانند میزان برنزه شدن را به حداقل برسانند و در نتیجه باعث میشوند ضایعات ویتیلیگو کمتر نمایان شده و در معرض دید قرار بگیرند.
- از تتو استفاده نکنید پوستی را که آسیب دیده با تاتو نپوشانید چون باعث میشود که در طی چند هفته ضایعات جدید ویتیلیگو اطرافش ایجاد شود.
درمان جایگزین یا طب مکمل
مطالعات محدود نشان داده اند که گیاه Ginkgo biloba میتواند کمک کند که رنگ پوست افرادی که ویتیلیگو دارند برگردد .سایر مطالعات کوچک نشان داده اند که مواردی مثل آلفا لیپوئیک اسید، فولیک اسید، ویتامین c، ویتامین b12 همراه با فتوتراپی می تواند در تعدادی از بیماران نقش موثری را ایفا کند. اگر می خواهید از فرآورده بدون نسخه استفاده کنید حتماً با پزشکان در مورد آن مشورت کنید و مطمئن باشید که تداخل با درمان‌هایی که استفاده می کنید ندارد.
انطباق پذیری و حمایت در مورد بیماری
تغییری که در ظاهر شما به واسطه ویتیلیگو ایجاد شده ممکن است برای شما خیلی استرس زا باشد و شما را ناراحت کند و روی اعتماد به نفس شما اثر بگذارد. این رویکردهای خود مراقبتی میتواند به شما برای تطابق با بیماری ویتیلیگو کمک میکند:
- از ارتباطات مناسب و موثر استفاده کنید. پزشکی را پیدا کنید که اطلاعات زیادی راجع به این بیماری داشته باشد. یک متخصص پوست دکتری است که تخصص در زمینه مراقبت از پوست دارد.
- خودتان در مورد شرایط مطالعه کنید. هر آنچه را که می توانید در مورد این بیماری‌ها یاد بگیرید .در مورد درمانهایش و روش‌هایی که به شما می توانند کمک کنند تا بتوانید به تصمیم‌گیری در مورد اقدامات لازم کمک کنید.
- احساساتتان را شریک باشید. اجازه بدید پزشک تان مطلع شوید اگر شما دچار افسردگی شدید چون میتواند شما را به یک مشاور که در این زمینه متخصص است و به افراد کمک میکند معرفی کند. با دیگران صحبت کنید از پزشکان بخواهید که یک سایکوتراپی یا گروه حمایتی را در اطرافتان به شما معرفی کند.
- به عزیزانتان اعتماد کنید. از خانواده و دوستان خود درک و پشتیبانی بخواهید.
چه زمانی به پزشک مراجعه کنیم
اگر نواحی از پوست شما مو یا غشای مخاطی تان دچار کاهش رنگ دانه شده و رنگش را از دست میدهد به پزشک مراجعه کنید. بیماری ویتیلیگو بهبود ندارد ولی درمان می تواند پروسه از دست دادن رنگدانه پوست را کند و یا متوقف کند ممکن است مقداری از این رنگ از دست رفته را دوباره به پوست شما برگردد.
آماده شدن برای معاینه و ویزیت
ممکن است شما اول با یک پزشک خانواده معاینه شوید و بعد به یک متخصص ارجاع داده شوید. در زیر اطلاعاتی ذکر می شود که شما را برای مشاوره آماده می‌کندتا بدانید چه چیزی را باید انجام دهید. سابقه پزشکی خانواده خود را مرور کنید. اگر در خانواده شما سابقه ویتیلیگو یا بیماری تیروئید یا بیماری هایی که سیستم ایمنی دچارمشکل می شوند یعنی بیماری اتوایمنی وجود دارد آنها را لیست کنید.
اطلاعات شخصی مرتبط را لیست کنید مثل استرس‌های بزرگی که اخیراً داشتید ،تغییراتی که در زندگیتان به وجود آمده، آفتاب سوختگی و راش . لیستی از دارو ویتامین و مکمل هایی که گرفتید و دوزشان را یادداشت کنید. سوالاتی که مد نظر دارید را بنویسید زیرا به شما کمک میکند که در مدت محدود بتوانید همه آنها را بپرسید.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
- شایع‌ترین علت علائم من چیست؟
- سایر علل احتمالی چه می باشد؟
- آیا لازم است تست انجام دهم؟
- آیا این شرایط موقت است یا طولانی با من باقی می ماند؟
- چه درمان‌هایی موجود هستند برای این بیماری و شما کدامشان را پیشنهاد میکنید؟
- اگر بخواهم درمان بشوم عوارض جانبی آن چیست ؟
- چه چیزی به من کمک می کند مثلا پیشگیری از آفتاب در بعضی ساعت‌های خاص یا استفاده از ضد آفتاب ؟
- آیا محصولاتی برای استتار کردن و پوشاندن و آرایش کردن ناحیه به من معرفی می کنید؟
- آیا بروشور یا دستورالعمل کتبی به من می‌دهید و یا آیا سایت خاصی را پیشنهاد می کنید؟
پزشک شما احتمالا این سوالات را از شما می پرسد
- چه زمانی اولین لکه های روشن روی پوستتان را متوجه شدید؟
- آیا آفتاب سوختگی یا ضایعه پوستی قبل از اینکه این لک ها به وجود میاد برایتان ایجاد شده بود ؟
- آیا نسبت به آفتاب حساس هستید؟
- آیا این پچ هایی که سفید شده خارش یا سوزش یا علامت دیگری را دارد؟
- آیا این تغییر پوستی را قبلا هم داشتید؟
- آیا کسی در خانواده تان سابقه تیروئید بیماری اتوایمیون یا ویتیلیگو دارد ؟
- شغل شما چیست؟
- چه عادت‌ها و تفریحاتی دارید؟
- آیا تماس با مواد شیمیایی دارید یا خیر؟
- آیا این شرایط روی کیفیت زندگی شما تاثیر گذاشته است ؟
- آیا از دارو و مکمل استفاده می کنید؟
در زمان انتظار مشاوره با پزشک چه اقداماتی را انجام دهید
- از ضدآفتاب حداقل با spf30 استفاده کنید و تماس خود را با آفتاب محدود کنید.
- اگر نگرانی در مورد ضایعات نان دارید از آرایش یا ترکیبات پوشاننده و استتار کننده استفاده کنید.
