پینه های پرتویی : به لکهای سفت و فلس مانند بر روی پوست که در اثر سالها تماس با آفتاب پدید میآید , پینه پرتویی میگویند. بیشتر بر روی صورت, لبها, گوش ها, پشت دستها, ساعد, فرق سر و گردن ظاهر میشود. به پینه پرتویی, پینه خورشیدی نیز میگویند که کم کم به وجود آمده و علائم و نشانههایی به جز لکه ها و دانههای کوچک پوستی ایجاد نمیکند. پدید آمدن این زخمها سالها طول کشیده و بیشتر در بزرگسالان رخ میدهد. درصد معدودی از زخمهای پینه پرتویی نهایتاً به سرطان پوست ختم میشود. با دوری از نور خورشید و محافظت از پوست در برابر اشعه فرابنفش میتوانید این خطر را به حداقل کاهش دهید.
علائم پینه پرتویی
- لکههای سفت, فلس مانند و خشک روی پوست که کمتر از یک اینچ (دو و نیم سانتیمتر) قطر دارند.
- لکههای مسطح یا کمی برامده یا برآمدگی بر روی لایه اولیه پوست
- در بعضی موارد, به وجود آوردن سطح سفت و زگیل مانند بر روی پوست
- ظاهر شدن رنگهای متنوع نظیر صورتی, قرمز یا قهوهای یا کرم
- خارش و سوزش در محل پینه
- پینه پرتویی معمولاً در محلهای ظاهر میشود که در معرض نور آفتاب قرار دارند مثل صورت, لبها, گوش و پشت دستها, ساعد, فرق سر و گردن
عوامل خطرساز پینه پرتویی
اگرچه هر کسی ممکن است پینههای پوستی را تجربه کند, تحت شرایط زیر امکان مبتلا شدن به آن بیشتر است اگر:
- بیش از 40 سال سن دارید
- در منطقه گرمسیری زندگی میکنید
- تجربه تماس طولانی مدت با نور آفتاب یا آفتابسوختگی دارید
- رنگ رفتگی پوستی, موی قرمز یا بلوند و چشمان آبی یا عسلی دارید
- در هنگام قرار گرفتن در معرض آفتاب دچار سوختگی یا لکه پوستی میشوید
- تجربه شخصی پینه پرتویی یا سرطان پوستی دارید
- سیستم دفاعی بدن شما به خاطر شیمیدرمانی, کم خونی مزمن, ایدز یا داروهای پیوند عضو ضعیف شده است.
شرایط دشوار
اگر پینه پرتویی در مراحل اولیه درمان شود , قبل از ابتلا به سرطان پوستی از بین خواهد رفت. با این حال, اگر درمان نشود بعضی از این لکهها یا پینهها به سرطان سلول فلسی منجر میشود (یک نوع سرطان که در صورت کشف و درمان اولیه تهدید کننده نمیباشد)
آزمایش و تشخیص پینه پرتویی
معمولاً پزشک با نگاه به پینه پرتویی وجود آن را تشخیص میدهد . اگر به وجود بیماری مشکوک باشد آزمایشات دیگری نظیر بیوپسی پوستی را تجویز میکند. در این آزمایش, تکه کوچکی از پوست شما در آزمایشگاه, آزمایش و تحلیل میشود. این عمل را میتوان در مطب پزشک پس از بیهوشی موضعی توسط پزشک انجام داد.
دارو و درمان پینه پرتویی
پینههای پرتویی معمولاً خود به خود برطرف میشوند اما ممکن است پس از قرارگیری در معرض آفتاب مجدداً پدید آیند. این پینهها را برای احتیاط برمیدارند چرا که پیشبینی اینکه کدام لکه به سرطان پوست منجر میشود تقریباً غیرممکن است.
اگر چندین پینه پرتویی دارید, بهتر است داروها را در کل محل آسیب دیده استعمال نمایید. محصولات نسخهای که میتوانند برای درمان استفاده شوند عبارتند از
- Fluorouracil cream (Carac, Fluoroplex, Efudex)
- Imiquimod cream (Aldara, Zyclara)
- Ingenol mebutate gel (Picato)
- Diclofenac gel (Voltaren, Solaraze)
در روش درمانی فوتو دینامیک, دارویی که سلولهای پوستی آسیبدیده شما را در برابر نور حساس میکند (داروی حساسیت نوری) بر محل پینه استعمال میشود. سپس پوست شما را در برابر نور شدید لیزر قرار داده و سلولهای آسیب دیده را از بین میبرند. اثرات جانبی آن شامل قرمزی پوست, تورم, و سوزش حین مداوا میباشد.
جراحی پینه پرتویی
اگر فقط تعداد معدودی پینه پرتویی داشته باشید, پزشک, برداشت آنها را توصیه میکند. رایجترین روشها عبارتند از:
- سرمادهی (سرما درمانی). یک ماده بسیار سرد مثل نیتروژن بر روی زخمهای پوستی به کار گرفته میشود. این ماده موجب یخ زدگی سطح پوست و سپس ایجاد تاول و پوست انداختن میگردد. کندی حین بهبودی پوست, زخمها پوست انداخته و شرایط رویش پوست جدید فراهم میشود. سرما درمانی, رایجترین روش مداوا است. فقط چند دقیقه زمان برده و میتوان آن را در مطب پزشک نیز انجام داد. اثرات جانبی آن نظیر تاول زدن, تغییرات بافت پوستی, عفونت و تیره شدن پوست در محل درمان میباشد.
- تراشیدن پوست (کورتاژ). در این فرآیند جراح از وسیلهای به نام تراش پوستی برای ساییدن سلولهای آسیب دیده استفاده میکند. شاید پس از این عمل, جراحی الکترونیکی نیز انجام دهند که در آن از یک دستگاه قلمی با جریان الکتریکی برای زدودن و از بین بردن بافتهای آسیب دیده استفاده میشود. این عمل را با بیهوشی موضعی انجام میدهند. اثرات جانبی آن عفونت, زخم و تغییرات رنگ پوست در محل درمان است.
پیشگیری از ایجاد پینه پرتویی
پیشگیری از پینههای پرتویی, مسئله ای مهم بوده چرا که میتواند نشانهای از سرطان و یا مرحله اولیه یک سرطان باشد. محافظت در برابر نور خورشید برای پیشگیری از رشد و پیدایش مجدد لکها و زخمهای ناشی از پینه ها ضروری است.
این اقدامات را برای حفاظت از پوست در برابر نور آفتاب به کار ببندید:
- کمتر زیر نور آفتاب بروید. از قرار گرفتن طولانی مدت زیر نور آفتاب که موجب آفتابسوختگی یا قهوه ای شدن پوست میشود اجتناب کنید. هر دو باعث آسیب پوستی شده که خطر ابتلا به پینههای پرتویی و سرطان پوست را بالا میبرد. نور آفتاب در طولانیمدت نیز مشکلات فوق را پدید میآورد
- از کرم ضد آفتاب استفاده کنید. استفاده مداوم از کرم ضد آفتاب خطر پینههای پوستی را کاهش میدهد. بعد از بیرون رفتن از خانه, از یک ضد آفتاب با طیف وسیع و با عامل ضدآفتاب SPF حداقل 15 استفاده نمایید. کرم را روی تمام قسمتها از جمله لبها بمالید. 20 دقیقه قبل از بیرون رفتن کرم را استعمال کرده و هر دو ساعت یک بار و اگر شنا یا عرق می کنید زودتر آن را مجدداً بر پوست بمالید.
- خود را بپوشانید. برای محافظت بیشتر در برابر آفتاب, لباسهای تنگ بافتنی پوشیده تا دستها و پاها را کاملاً بپوشاند. یک کلاه لبهدار بر سر گذارید. این دست کلاهها نسبت به سایر انواع آن محافظت بیشتری در برار آفتاب مینماید. میتوانید از پوشاک یا لباسهایی استفاده کنید که به شکل خاصی از پوست در برابر آفتاب محافظت میکنند.
- از عملهای برنزه کردن پوست و مواد تسریعکننده این عمل ها اجتناب کنید. در این عمل , اشعه فرابنفش A ) UVA) ساطع شده که گفته میشود کم خطرتر از UVB میباشد. اما UVA بیشتر در پوست نفوذ کرده و خطر ابتلا به پینه پرتویی و سرطان پوستی را افزایش میدهد. میتوانید در صورت استعمال کرم ضد آفتاب از لوسیون های برنزه کننده پوست که بیخطر هستند و پوست را برنزه نشان میدهند استعمال کنید.
- پوست خود را مرتباً کنترل کرده و تغییرات را به پزشک گزارش دهید. پوست خود را مرتب بررسی کرده و مراقب توده های پوستی یا تغییرات پینه های موجود, لکه ها, برآمدگیها و ماه گرفتگیها باشید. با یک آینه, صورت, گردن و گوشها و فرق سر را بررسی کنید . زیر و روی بازو و دستها را نیز فراموش نکنید.
زمان مراجعه به پزشک
به این دلیل که تشخیص تفاوت بین لکه های سرطانی و غیرسرطانی امری دشوار است باید تغییرات جدید پوستی را تحت نظارت پزشک اعمال نمود, به خصوص اگر این لکهها تداوم داشته, رشد کرده و خونریزی میکند.
علت ایجاد پینه پرتویی
پینه پرتویی از قرار گرفتن در معرض اشعه شدید فرابنفش مثل قرار گرفتن زیر نور آفتاب یا بر روی تختهای برنزه کردن پوست, به وجود میآیند.
آمادگی جهت دیدن پزشک
احتمالاً ابتدا به پزشک خانواده خود یا یک پزشک عمومی مراجعه میکنید. البته ممکن است هنگامی که برای وقت گرفتن تماس میگیرید, مستقیما شما را به یک متخصص پوست ارجاع دهند.
زمان ملاقات با پزشک محدود بوده بنابراین آماده کردن سؤالاتی که میخواهید از پزشک بپرسید, باعث استفاده بهتر از زمان ملاقات میشود. سؤالات خود را از مهمترین تا کماهمیتترین مرتب کرده تا وقت کم نیاورید.
سوالاتی که باید از پزشک خود بپرسید
- آیا این آزمایشات برای تأیید تشخیص بیماری ضروریاند؟
- چه گزینههای درمانی وجود داشته و معایب و مزایای هر کدام چیست؟
- درمان چه مقدار هزینه لازم دارد؟ آیا بیمه این هزینهها را پوشش میدهد؟
- به دنبال چه تغییرات مشکوک پوستی باید باشم؟
- چه تغییرات متعاقبی باید انتظار داشته باشم؟
سوالاتی که ممکن است پزشک از شما بپرسد
- کی برای اولین بار متوجه این زخمها شدید؟
- آیا متوجه زخم های متعددی شدهاید؟
- آیا متوجه تغییری در ظاهر زخمها شدهاید؟
- آیا این شرایط آزار دهنده است؟
- آیا آفتاب سوختگیهای شدید و مداوم را تجربه کردهاید؟
- چگونه در معرض آفتاب و پرتوی فرابنفش قرار گرفتید؟
- آیا معمولاً از پوست خود در برابر اشعه فرابنفش محافظت میکنید؟