آرتروز

به ورم یک یا چند مفصل آرتروز می‌گویند. علائم اصلی آرتروز درد مفصل و سفتی آن است که معمولاً با بالا رفتن سن تشدید می‌شود. رایج ترین نوع آرتروز, آرتروز استخوان و آرتروز رماتیسم است. استخوان باعث می‌شود غضروف ( قسمت سخت و چربی شکل که بخش انتهای استخوان مفصل را می‌پوشاند) پاره گردد. آرتروز رماتیسم یک اختلال خود ایمن بوده که مایع مفصلی را از بین می‌برد. کریستال های اسیداوریک، عفونت‌ها یا سایر بیماری‌های اساسی مثل پسوریاسیس یا لوپوس انواع دیگر آرتروز را به وجود می اورند. با توجه به نوع آرتروز، درمان آن می‎تواند متفاوت باشد. هدف اصلی در درمان آرتروز، کاهش علائم و بالا بردن کیفیت زندگی می‎باشد.

علائم آرتروز

رایج‌ترین علایم و نشانه‌ , مفاصل را در بر می‌گیرد. با توجه به نوع آرتروزی بیمار علائم آن می‌تواند شامل موارد زیر باشد:

• درد
• سفتی
• ورم
• کبودی
• کاهش حرکت مفصل

علل ایجاد آرتروز

استخوان و رماتیسم به شکل‌های مختلفی به مفصل آسیب می‌زنند.

آرتروز استخوان

این نوع که رایج ترین نوع آرتروز است با فرسایش و پارگی غضروف به مفاصل آسیب می‎زند. آسیب بیش از حد موجب سایش استخوان‌های مفصلی و ایجاد درد و کاهش حرکت می‎شود. این فرسایش و پارگی ممکن است چندین سال طول کشیده و یا به خاطر آسیب مفصلی یا عفونت سریع‌تر پیش بیاید.

آرتروز رماتیسم

در نوع روماتیسمی سیستم دفاعی بدن به غشای کشکک مفصل (غشاء غلیظ پوشاننده مفصل) حمله‌ور می‌شود. این غشا که به آن زلاله زانو می‌گویند, ملتهب و متورم می‌گردد. پیشرفت بیماری در نهایت به از بین رفتن غضروف و استخوان داخل مفصل ختم خواهد شد.

عوامل خطر آرتروز این مواردند

• سابقه خانوادگی. برخی انواع آرتروز ارثی بوده و لذا اگر والدین و خواهر و برادرتان به این مشکل دچار شوند احتمال ابتلای شما بیشتر می‎گردد. ژن های شما باعث می‌شود تا در برابر عوامل محیطی مستعدتر شوید.
• سن . خطر ابتلا به اغلب انواع آرتروزها از جمله آرتروز استخوان، رماتیسم و نقرس با بالا رفتن سن افزایش می‌یابد.
• جنسیت. احتمال ابتلای بانوان به آرتروز رماتیسم بیش از آقایان است اما ابتلای آقایان به نقرس بیشتر است.
• صدمه قبلی وارده به مفصل. افرادی که مفصلشان آسیب دیده‌ (مثلا حین ورزش) ممکن است در نهایت به آرتروز در  همان مفصل دچار شوند.
• چاقی. حمل وزن اضافی باعث وارد آمدن فشار بر مفصل ها به‌خصوص مفصل های ران، زانو و ستون فقرات می‌شود. افراد چاق خطر ابتلای بیشتری به آرتروز دارند.

نوع شدید به ویژه اگر در دست ها یا پاها به وجود آید انجام کارهای روزمره را برایتان دشوار می‎کند. آرتروز در مفاصل حمل‌کننده وزن بدن مانع از این می‌شود تا به راحتی راه رفته‌ یا بنشینید. گاهی ممکن است مفاصل پیچ خورده و یا از شکل بیفتند.

آمادگی جهت دیدن پزشک

ممکن است ابتدا به پزشک خانواده مراجعه کرده تا با او صحبت کنید اما او شما را به یک متخصص مشکلات مفصلی(روماتولوژیست) برای بررسی‌های بیشتر و دقیق‌تر ارجاع می‌دهد.

آنچه که می‌توانید انجام دهید

قبل از ملاقات لیستی از موارد زیر را آماده کنید:

• توصیف دقیق علائم خود
• اطلاعاتی در مورد اختلالات پزشکی که در گذشته داشته‌اید
• اطلاعاتی در مورد اختلالات پزشکی اعضای خانواده خود
• تمام داروها و مکمل‌های غذایی که مصرف می‌کنید
• سؤالاتی که می‌خواهید از وی بپرسید

پزشک ممکن است سوالات زیر را از شما بپرسد

• چه زمانی علائمتان شروع شد؟
• آیا فعالیت باعث بهبودی یا وخامت درد می‌شود؟
• کدامیک از مفاصل درد می‌کند؟
• آیا سابقه خانوادگی درد مفصل دارید؟

تشخیص آرتروز

حین آزمایش فیزیکی , پزشک شما ورم, کبودی و گرمی مفصل شما را بررسی می‌کند. پزشک ممکن است بخواهد نحوه حرکت مفصل را نیز ببیند. با توجه به نوع آرتروزی که پزشک به آن گمان برد شاید آزمایشات زیر را توصیه کند:

آزمایشات آزمایشگاهی. تحلیل انواع گوناگون مایعات بدن به مشخص کردن نوع آرتروز شما کمک می‌کند. مایعاتی که معمولاً آزمایش می‌شوند خون, ادرار و مایع مفصلی هستند. برای به دست آوردن مایع مفصلی, پزشک محل مورد نظر را ضدعفونی کرده و یک سوزن را برای برداشتن مایع وارد مفصل می‌کند.

عکس‌برداری

این آزمایشات مشکلات مفصلی که علائم شما را پدید آورده به تصویر می‌کشند. آزمایشاتی از قبیل:

• آزمایش اشعه ایکس. اشعه ایکس با استفاده از پرتوهای ضعیف می‌تواند فرسایش غضروفی، آسیب استخوانی و ترک‌خوردگی استخوان را نشان بدهد. اشعه ایکس نمی‎تواند آسیب آرتروز اولیه را نشان بدهد اما برای بررسی پیشرفت بیماری به کار گرفته می‌شود.
• سی‌تی‌اسکن. دستگاه‌های سی‌تی‌اسکن عکس‌های متعددی از مفاصل به کمک اشعه ایکس گرفته  و آنها را در کنار هم قرار می‌دهد تا تصاویر چند بعدی از ساختارهای داخلی نشان دهد. در سی‌تی‌اسکن هم استخوان و هم بافت‌های نرم مجاور به تصویر کشیده می‌شوند.
• فراصوت. در این روش از امواج صوتی با فرکانس بالا برای عکس‌برداری از بافت‌های نرم و غضروف یا ساخت‌های حاوی مایع استفاده می‌شود. از فراصوت همچنین برای جابه‌جایی سوزن حین برداشتن مایع و تزریقات استفاده می‎گردد.

 آرتروز کوپی

گاهی پزشک جهت بررسی آسیب مفصلی , یک لوله کوچک و انعطاف‌پذیر( آرتروز کوپ) را از راه برش کوچکی که در نزدیکی مفصل ایجاد می‌کند وارد آن می‌نماید. آرتروزکوپ تصاویری را از درون مفصل به یک مانیتور ارسال می‌دارد.

دارو و درمان

هدف درمان آرتروز تسکین علایم و ارتقای عملکرد مفصلی است. شاید نیاز داشته باشید تا پیش از آن که بدانید چه درمانی برای شما مناسب‎تر است درمان های مختلف یا ترکیبی از درمان‌ها را امتحان کنید.

داروها

داروهای با توجه به نوع آرتروز متفاوتند. داروهای رایج آن عبارت‎اند از:

• مسکن ها. این داروها به کاهش درد کمک کرده‌ اما التهاب را کاهش نمی‌دهند. نمونه‎های آن استامینوفن, ترامادول و مسکن های حاوی oxycodone (Percocet, Oxycontin, others) or hydrocodone (Vicodin, Lortab, others) می‌باشد.
• داروهای ضد التهاب غیر استروئیدی (NSAIDs) . این داروها هم درد و هم التهاب را کاهش می‌دهند. NSAIDs بدون نسخه نپروکسین سدیم و ایبوپروفن هستند. برخی انواع NSAIDs تنها با نسخه ارائه می‎شود. اشکال دهانی آن باعث ناراحتی معده و شاید افزایش حمله قلبی یا سکته شوند. برخی دیگر از انواع NSAIDs به شکل ژل و کرم به کار رفته که می‌توان آنها را بر روی مفصل مالید.
• پاد آزارگرها. برخی گونه‌های کرم ها و روغن ها حاوی منتول یا کاپساسین هستند (موادی که فلفل را تند می‌کنند). مالش این مواد بر روی محل مفصل دردناک از انتقال سیگنال‌های درد جلوگیری می‌کند.
• داروهای ضد روماتیسم تغییردهنده بیماری( DMARDs). این داروها که برای درمان آرتروز روماتیسم به کار می‌روند حمله سیستم دفاعی به مفاصل را متوقف و یا کم می‌کنند. نمونه‌های آن methotrexate (Trexall) and hydroxychloroquine (Plaquenil) هستند.
• داروهای بیولوژیکی . از آن‌ها معمولاً همراه DMARDs ‌ استفاده می‌شود. تغییردهنده‎های واکنش بیولوژیکی, داروهای جهش‌یافته ای هستند که هدفشان مولکول‎های مختلف پروتئینی است که در واکنش دفاعی موثرند. داروهایی از قبیل etanercept (Enbrel) and infliximab (Remicade).
• کورتیکوستروئیدها. این دسته داروها نظیر پردینسون و کورتیزون , التهاب را کاهش داده و سیستم دفاعی را متوقف می‌کنند. می‌توان آنها را به شکل دهانی و یا تزریق مستقیم به مفصل دردناک استعمال نمود.

درمان آرتروز

فیزیوتراپی در درمان برخی آرتروزها موثر است. ورزش باعث ارتقای میزان حرکت و تقویت ماهیچه‎های اطراف مفصل می‌شود. در برخی موارد آرتروز، آتل‎ها و بریس‎ها (کمک کننده‌های مفصلی) می‎توانند مفید واقع شوند.

جراحی آرتروز

اگر اقدامات محافظه‌کارانه موثر نباشد پزشک پیشنهاد عمل جراحی می‌دهد مثل:

• جایگزینی مفصلی. در این عمل, مفصل آسیب دیده را برداشته و یک مفصل مصنوعی به جایش قرار می‌دهند. مفاصلی که قابلیت جایگزین شدن دارند , ران ها و زانوها هستند.
• جوش مفصلی. از این عمل بیشتر در مفاصل کوچک مثل مفاصل مچ دست و مچ پا و انگشتان استفاده می‌شود. طی آن, دو انتهای استخوان‌های مفصل را برداشته و سپس آنها را بهم می‌بندند تا جوش‌خورده و به یک استخوان محکم تبدیل شود.

 سبک زندگی و درمان خانگی

• کاهش وزن. اگر چاق هستید کم‌کردن وزن باعث کاهش فشار بر روی مفاصل تحمل‌کننده وزن می‌شود. این کار باعث افزایش حرکات مفصل شده و از آسیب آن در آینده پیشگیری می‌کند.
• ورزش. ورزش منظم به انعطاف‌پذیر ماندن مفاصل کمک می کند. شنا و حرکات ایروبیک در آب می‌تواند موثر باشد چرا که نیروی شناور  آب فشار وارده بر مفاصل را کاهش می‌دهد.
• گرما و سرما. زانو‌بندهای گرماده و بسته‌های یخ باعث تسکین درد آرتروز می‌شوند.
• دستگاه های یاری رسان. عصا, لوازم پیاده‌روی, توالت فرنگی و سایر ابزار یاری رسان به محافظت از مفاصل و ارتقاء کیفیت انجام فعالیت‌های روزانه کمک می‌کند.

داروی جایگزین

بسیاری از افراد از درمان‌های جایگزین برای بهبود آرتروز بهره می‌برند ولی شواهد قابل اعتماد کمی برای تأیید اثر آن‎ها وجود دارد. موثرترین روش‌های درمانی این موارد اند:

• طب سوزنی. در این روش سوزن های مخصوصی را در جاهای مختلف پوست وارد کرده که باعث کاهش انواع درد از جمله درد ناشی از آرتروز می‌گردد.
• گلوکوزامین. اگرچه نتایج مطالعات متفاوت است اما ظاهراً گلوکوزامین تأثیر بیشتری نسبت به دارونماها ندارد. با این حال هر دو آنها باعث تسکین درد آرتروز به خصوص در افراد مبتلا به درد متوسط تا شدید می‌شوند.
• .TENs در این روش درمانی, از یک دستگاه کوچک که شوک‌های خفیف الکتریکی ایجاد می‌کند استفاده می‌شود که با آن عصب های نزدیک مفصل دردناک تحریک‌شده و از انتقال سیگنال‌های درد به مغز پیشگیری می کند.
• یوگا یا تایچی. در برخی افراد مبتلا به آرتروز حرکات آرام و کششی یوگا و تایچی به ارتقاء و انعطاف‌پذیری و حرکت مفصل کمک می‌کند.
• ماساژ. ضربه‌های آرام و مالش ماهیچه‌ها باعث افزایش جریان خون و گرم شدن مفاصل آسیب دیده و در نهایت تسکین درد می‌شود. مطمئن شوید که ماساژگر می‌داند کدام مفاصل درد آرتروزی دارند.