از کار افتادگی شدید کبدی : از دست دادن ناگهانی کارکرد کبد را ازکارافتادگی شدید کبدی میگویند که طی چند روز یا چند هفته رخ داده و معمولاً حتی در افرادی که سابقه ی بیماری کبد نداشتهاند نیز پدید میآید. ازکارافتادگی شدید کبدی از عدم کارکرد مزمن کبدی شیوع کمتری دارد و این بیماری کم کم خود را نشان میدهد. به این بیماری, عدم کارکرد احتراقی کبدی هم میگویند که میتواند مشکلات حادی به دنبال داشته باشد از جمله خونریزی زیاد و افزایش فشار مغزی. این وضعیت یک وضعیت پزشکی بوده و نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد. با توجه به علت آن, عدم کارکرد شدید کبد را میتوان درمان کرد اگرچه ممکن است پیوند کبد تنها راه درمان باشد.
علائم از کار افتادگی شدید کبدی
علایم و نشانههای عدم کارکرد شدید کبدی عبارتند از:
- زرد شدن پوست و کره چشم (یرقان)
- درد در قسمت راست و بالای شکم
- ورم شکمی
- تهوع
- استفراغ
- حس ناخوش بودن
- گم شدن یا گیجی
- خوابآلودگی
علل از کار افتادگی شدید کبدی
عدم کارکرد شدید کبدی وقتی رخ میدهد که سلولهای کبدی به شدت آسیب دیده و قادر به فعالیت نباشند. علل محتمل آن عبارتند از:
- مصرف بیش از حد استامینوفن. مصرف زیاد استامینوفن (تیلنول و...) رایجترین علت این مشکل در آمریکاست. وقتی که میزان زیادی استامینوفن مصرف میشود و یا هنگامی که روزانه بیش از مقدار تجویز شده استامینوفن استفاده می کنید , کبد از کار میافتد. اگر شما یا کسی که میشناسید بیش از حد استامینوفن مصرف کرد, هرچه سریعتر به دنبال مراقبت پزشکی باشید و منتظر بروز علائم از کار افتادگی کبدی نمانید.
- داروهای نسخهای. داروهای نسخهای مثل آنتیبیوتیکها, ضد التهاب های غیر استروئیدی و داروهای ضد تشنج میتوانند این مشکل را ایجاد کند.
- مکملهای گیاهی. داروها و مکملهای گیاهی مثل فلفل قرمز, افدرا, نعناع و پونه با عدم کارکرد کبدی مرتبطند.
- هپاتیت ب و دیگر ویروس ها. هپاتیت آ,ب و ای میتوانند باعث عدم کارکرد کبد شوند. دیگر ویروسهایی که میتوانند این مشکل را به وجود آورند عبارتند از اپستین بار, سیتومگال و ویروس سیمپلکس تبخال.
- مواد سمی. مواد سمی مثل قارچ وحشی سمی یا تخمیر آمانیتا که گاهاً آنها را با گونههای خوردنی اشتباه میگیرند میتوانند موجب عدم کارکرد شدید کبدی شوند.
- بیماری خود ایمنی. عدم کارکرد کبدی ممکن است ناشی از یک بیماری خود ایمن باشد که در آن سیستم دفاعی به سلولهای کبدی حملهور شده و باعث التهاب و صدمه میشود.
- بیماریهای رگ های کبدی. بیماریهای عروقی مثل سندرم باد-کیاری میتوانند موجب انسداد رگهای کبدی و در نهایت عدم کارکرد آن شوند.
- بیماری متابولیک. بیماریهای متابولیک نادری مثل بیماری ویلسون و بالا رفتن چربی کبدی حین بارداری ممکن است باعث ازکارافتادگی کبدی شوند.
- سرطان. سرطانی که از کبد آغاز شده و یا به آن سرایت میکند میتواند کبد را از کار بیندازد.
بسیاری از موارد این بیماری فاقد هرگونه علت ظاهری است.
شرایط دشوار از کار افتادگی شدید کبدی
عدم کارکرد شدید کبدی اغلب شرایط دشواری به دنبال دارد مثل:
- انباشتگی مایع زیاد در مغز (ورم مغزی). مایع اضافی باعث فشار مغزی شده و فضایی که به بافتهای مغزی اختصاص دارد را میگیرد. ورم مغزی میتواند مانع ورود اکسیژن به مغز شود.
- خونریزی و اختلالات مرتبط با خونریزی. کبد از کار افتاده نمیتواند مقادیر کافی از مواد منعقد کننده خون را تولید کند. افرادی که از کار افتادگی کبدی دارند معمولاً به خونریزی مجرای معده و روده دچار میشوند. کنترل خونریزی میتواند دشوار باشد.
- عفونتها. افرادی که از کار افتادگی کبدی دارند, به احتمال زیاد به عفونتهای متعددی مبتلا میشوند به ویژه عفونتهای خونی, مجرای تنفسی و اداری.
- ازکارافتادگی کلیه. معمولاً بعد از کار افتادگی کبد, کلیهها از کار میافتند. به خصوص وقتی که استامینوفن بیش از حد مصرف میشود و باعث آسیب به کبد و کلیهها میگردد.
زمان مراجعه به پزشک
عدم کارکرد شدید کبدی میتواند یک انسان سالم را هم مبتلا کند و مرگآور باشد. اگر شما یا کسی که میشناسید ناگهان به زردی پوست و چشم, سستی بالای شکم و یا هر وضعیت غیرطبیعی مغزی, رفتاری و شخصیتی دچار شدید, بلافاصله به دنبال مراقبت پزشکی باشید.
آمادگی جهت دیدن پزشک
اگر پزشک به از کار افتادگی کبدی مشکوک شود احتمالاً در بیمارستان بستری می شوید. بیشتر افرادی که به این مشکل مبتلا میشوند در مرکز مراقبتهای ویژه درمان خواهند شد.
پزشک سؤالاتی را از شما یا یکی از اعضای خانواده شما میپرسید تا علت از کار افتادگی کبدی را تشخیص دهد. وی ممکن است بپرسد:
- چه موقع علایم ظاهر شدند؟
- چه داروهای نسخهای, بدون نسخه یا گیاهی مصرف میکنید؟
- آیا از داروهای غیرقانونی مصرف مینمایید؟
- آیا مبتلا هپاتیت هستید؟
- آیا تا به حال به افسردگی یا افکار خودکشی دچار شده اید؟
- چه مقدار الکل مصرف میکنید؟
- آیا تازگی داروهای جدیدی مصرف میکنید؟
- آیا استامینوفن مصرف میکنید؟ چه میزان؟
- آیا مشکلات کبدی در خانواده شما وجود دارد؟
سؤالاتی که میتوانید از پزشک بپرسید
- علت بیماری من چیست؟
- آیا برگشتپذیر است؟
- چه درمان هایی وجود دارد؟
- آیا پیوند کبد مورد نیاز است؟
- آیا این بیمارستان بخش پیوند کبد دارد؟
- آیا باید به بیمارستانی منتقل شوم که در آنجا پیوند کبد انجام میدهند؟
تشخیص از کار افتادگی شدید کبدی
آزمایشاتی که برای تشخیص عدم کارکرد شدید کبدی انجام میشوند عبارتند از:
- آزمایش خون. آزمایشات خونی که برای تعیین عملکرد کبد گرفته میشوند شامل آزمایش پروترومبین شده که مدت زمان انعقاد خون را اندازه میگیرد. وقتی کبد از کار افتاده باشد , خون با سرعتی که باید منعقد نمیشود.
- آزمایشات تصویری. پزشک شما آزمایشات تصویری نظیر فراصوت را برای ارزیابی عملکرد کبدی توصیه مینماید. این آزمایشات, صدمه وارده به کبد را نشان داده و به پزشک کمک میکند تا علت مشکلات کبدی را بیابد.
- آزمایش بافت کبدی. ممکن است پزشک به برداشت قسمت کوچکی از بافت کبدی توصیه نماید (بیوپسی کبد). آزمایشات بافت کبدی به پزشک کمک کرده تا علت ازکارافتادگی را تشخیص دهد. به این دلیل که افراد مبتلا به عدم کارکرد شدید کبدی احتمال خونریزی بالایی حین بیوپسی دارند, پزشک یک عمل بیوپسی کبدی انتقالی از راه شاهرگ را انجام میدهد. از طریق یک برش کوچک بر روی قسمت راست گردن, پزشک یک لوله باریک وارد رگ گردن کرده و سپس آن را از طریق قلب به رگ کبدی میرساند. سپس یک سوزن را از راه این لوله وارد کرده و یک نمونه بافت کبدی را جدا میکند.
درمان از کار افتادگی شدید کبدی
افراد دچار از کار افتادگی کبدی معمولاً در بخش مراقبتهای ویژه بیمارستان بستری میشوند. و در صورت امکان به بخش پیوند کبد منتقل میشوند. پزشک تلاش می کند تا صدمه وارده را درمان کند اما در بسیاری از شرایط, درمان شامل کنترل کردن شرایط دشوار و گذراندن دوره نقاهت کبد میشود.
درمان ازکارافتادگی کبدی
درمان این مشکل عبارت است از:
- داروهای از بین برنده مسمومیت. وقتی که کبد به خاطر مصرف بیش از حد استامینوفن و یا قارچ سمی از کار میافتد از داروهایی که اثر این مسمومیت را از بین میبرد و آسیب کبدی را کاهش میدهد استفاده میشود.
- پیوند کبد. وقتی که امکان فوق وجود نداشته باشد, تنها راه باقی مانده، پیوند کبد خواهد بود. در طول پیوند جراح، کبد آسیب دیده را برداشته و آن را با یک کبد سالم از طرف فرد اهداکننده جایگزین میکند.
درمان شرایط دشوار
پزشک جهت کنترل علائم و نشانههایی بیمار و برای پیشگیری از شرایط دشواری که ناشی از عدم کارکرد کبدی است تلاش خواهد کرد. این مراقبت عبارت است از:
- کاهش فشار ناشی از مایع اضافی مغزی. ورم مغزی که ناشی از عدم کارکرد کبد باشد, میتواند فشار وارده به مغز را بالا ببرد. داروهایی برای کاهش مایع انباشته شده در مغز وجود دارد.
- بررسی وجود عفونت. تیم پزشکی شما گاه به گاه نمونههای خونی و ادراری شما را برای بررسی وجود عفونت آزمایش میکند. اگر پزشک گمان کند که عفونت دارید, داروهایی را برای درمان عفونت دریافت مینمایید.
- پیشگیری از خونریزی شدید. پزشک شما شاید داروهایی را برای کاهش خطر خونریزی به شما تجویز کند. اگر خون زیادی از دست دهید, پزشک آزمایشاتی را برای یافتن علت خونریزی انجام داده و شاید به دریافت خون نیاز داشته باشید.
پیشگیری از ایجاد از کار افتادگی شدید کبدی
با مراقبت از کبد خود , خطر ابتلا به از کار افتادگی کبدی را کاهش دهید.
- دستورالعمل استفاده از داروها را دنبال کنید. اگر استامینوفن یا داروهای دیگری مصرف میکنید, داخل بسته را برای اطلاع از میزان صحیح مصرف کنترل کرده و بیش از آن استعمال ننمایید.
- درباره همه داروهای خود, پزشک را در جریان قرار دهید. حتی داروهای بدون نسخه و گیاهی هم میتواند عملکرد داروهای نسخه ای که مصرف میکنید را تحت شعاع قرار دهد.
- اگر الکل مینوشید زیادهروی نکنید. میزان الکلی که مینوشید, در زنان و مردانی با بیش از 65 سال سن باید به یک نوشیدنی و برای افرادی با سن کمتر از 65 سال به حداکثر دو نوشیدنی کاهش یابد.
- از رفتار پرخطر اجتناب کنید. اگر داروهای غیر قانونی درون رگی مصرف میکنید, تقاضای کمک نمایید. سوزنهای خود را در اختیار دیگران قرار ندهید. حین مقاربت جنسی از کاندوم استفاده کنید. اگر تتو یا خالکوبی میکنید از بهداشت محل انجام آن اطمینان حاصل کنید. سیگار نکشید.
- واکسن بزنید. اگر در معرض ابتلا به هپاتیت قرار دارید و یا مبتلا به هر نوع ویروس هپاتیت هستید و یا اگر بیماری مزمن کبدی دارید درباره تزریق واکسن هپاتیت ب با پزشک خود صحبت کنید. واکسن هپاتیت آ نیز وجود دارد.
- از تماس با خون و مایعات بدن سایر افراد دوری کنید. تماس اتفاقی با سوزن و زدودن ناقص خون به گسترش ویروس هپاتیت منجر میشود. استفاده مشترک از تیغ و مسواک نیز میتواند به گسترش عفونت کمک کند.
- قارچ های وحشی نخورید. تشخیص یک قارچ سمی از نوع خوراکی آن کاری دشوار است.
حین استفاده از اسپریهای پاککننده مراقب باشید. هنگامی که از اسپری ها استفاده میکنید از تهویه اتاق, اطمینان حاصل نمایید و یک ماسک بزنید. این اقدامات را حین استفاده از اسپریهای حشرهکش, ضدباکتری, رنگ و سایر مواد شیمیایی هم به کار ببندید و از دستورالعمل آنها پیروی کنید.
- مراقب هر آنچه که با پوست در تماس است باشید. وقتی که از اسپریهای حشرهکش و دیگر مواد شیمیایی سمی استفاده میکنید از دستکش, لباس آستین بلند, کلاه و ماسک استفاده کنید.
- وزن مناسبی داشته باشید. چاقی میتواند موجب بیماری شود که به آن بیماری کبد چرب غیر الکلی می گویند. کبد چرب, هپاتیت و ناراحتی کبدی را به دنبال خواهد داشت.