عدم تحمل لاکتوز در بدن

دستگاه گوارش افرادی که دچار عدم تحمل لاکتوز در بدن هستند نمی تواند لاکتوز موجود در شیر را بطور کامل هضم کند. در نتیجه این افراد بعد از خوردن یا نوشیدن فرآورده‎های لبنی دچار اسهال، گاز و نفخ معده می‎شوند. معمولاً این شرایط که بدجذبی لاکتوز نیز نام دارد، بی ضرر است اما علائم آن می‎تواند آزاردهنده باشد. معمولاً کمبود لاکتاز (آنزیمی که در روده کوچک تولید می‎شود) باعث بروز این مشکل است. در بسیاری از افراد با وجود آنکه میزان لاکتاز ناچیز است ولی می‎توانند فرآورده‎های لبنی را بدون بروز هیچ‎گونه مشکل هضم کنند. اگر شما نیز واقعاً دچار این مشکل هستید کمبود لاکتاز در شما باعث می‎شود بعد از خوردن محصولات لبنی دچار علائم ناشی از عدم تحمل لاکتاز شوید. بسیاری از افرادی که دچار این مشکل هستند می‎توانند بدون نیاز به قطع کامل لبنیات از برنامه غذایی خود این مشکل را مدیریت کنند.

آشنایی با علائم عدم تحمل لاکتوز

علائم و نشانه‎ های آن معمولاً 30 دقیقه تا 2 ساعت بعد از خوردن یا آشامیدن غذاهای حاوی لاکتوز آغاز می‎شوند.

علائم و نشانه‎های رایج عبارتند از :

اسهال
تهوع و گاهی استفراغ
دردهای شکمی
نفخ
گاز معده

علت ایجاد عدم تحمل لاکتوز در بدن: این مشکل زمانی اتفاق می افتد که روده کوچک شما نتواند آنزیم (لاکتاز) کافی برای هضم قند شیر (لاکتوز) تولید کند. معمولاً لاکتوز قند شیر را به دو قند ساده گلوکز و گالاکتوز تبدیل می‎کند که از طریق غشای روده جذب جریان خون می شوند. گر دچار کمبود لاکتاز هستید، لاکتوز موجود در غذای شما به ‎جای فراوری و جذب به‏ طرف قولون روده حرکت می کند. در قولون باکتری‎های معمولی روده با لاکتوز هضم نشده دچار واکنش می‎شوند و در نتیجه باعث بروز علائم و نشانه‎های آن مشکل می‎شوند. سه نوع عدم تحمل لاکتوز در بدنوجود دارد. در هر کدام از انواع آن عوامل مختلفی باعث کمبود لاکتاز می‎شود.

آشنایی با عدم تحمل لاکتوز اولیه

این نوع ناتوانی در هضم لاکتوز از دو نوع دیگر رایج‎تر است. افرادی که دچار این مشکل می‎شوند در بدو تولد میزان زیادی لاکتاز تولید می‎کنند و این آنزیم را که وجود آن برای نوزاد ضروری است از طریق شیر، تنها ماده غذایی مورد مصرف نوزاد، تأمین می‎کنند. وقتی غذا جایگزین شیر کودک می‎شود، تولید لاکتاز بطور طبیعی کاهش می‎یابد ولی به‎اندازه‎ای باقی می‎ماند که برای هضم لبنیات در برنامه غذایی یک فرد بالغِ معمولی کافی باشد.در عدم تحمل لاکتوز اولیه، تولید لاکتاز به شدت کاهش می‎یابد و باعث دشواری در هضم محصولات لبنی در فرد بالغ می‎شود. مشخص شده است که در نوع اولیه عوامل ژنتیکی دخیل هستند و در طیف وسیعی از مردم آفریقا، آسیا ، آمریکای لاتین، اسپانیا و پرتغالی‎ها اتفاق می افتد.

نوع ثانویه زمانی اتفاق می‎افتد که در روده کوچک شما بعد از یک دوره بیماری، جراحت یا عمل جراحی که روده کوچک در آن درگیر بوده است، تولید لاکتاز کاهش یابد. در میان بیماری‎های مربوط به نوع ثانویه می‎توان به بیماری‎های سلیاک، رشد بی‎رویه باکتری و بیماری کرون اشاره کرد. ممکن است درمان اختلال باعث احیاء سطوح لاکتاز و در نتیجه بهبود علائم و نشانه‎های آن شود. البته این روند می‎تواند زمان‎بر باشد.

احتمال اینکه کودکی با  این مشکل ، در اثر فقدان کامل فعالیت لاکتاز متولد شود، وجود دارد ولی پدیده‎ای نادر است. این اختلال از یک نسل به نسل دیگر با یک الگوی موروثی به‎ نام اتوزومال مغلوب منتقل می‎شود. یعنی برای اینکه کودک تحت تأثیر این الگو قرار بگیرد باید هر دو والد ژن مشابهی را به فرزند خود منتقل کنند. ممکن است کودکان نارس به دلیل ناکافی بودن سطح لاکتاز دچار این مشکل شوند.

آشنایی با عوامل خطرساز عدم تحمل لاکتوز در بدن

عواملی که می‎توانند شما یا کودک شما را مستعد ابتلا به این بیماری کنند عبارتند از :

افزایش سن: معمولاً در بزرگسالی رخ می‎دهد. این عارضه در کودکان و نوجوانان شایع نیست.

نژاد: در میان اقوام آفریقایی، آسیایی، مردمان آمریکای جنوبی و سرخپوستان آمریکا بسیار شایع است.

تولد زودرس: ممکن است در نوزادانی که پیش از موعد متولد می‎شوند سطوح لاکتاز کاهش یابد. زیرا سلول‎های تولیدکننده لاکتاز تا پایان سه ماهه سوم در روده کوچک رشد نمی‎کنند.

بیماری‎های تأثیرگذار بر روده کوچک : مشکلات روده کوچک که می‎توانند باعث اینجا این مشکل شوند شامل بیماری هایی چون رشد بیش از حد باکتری‎ها، بیماری سلیاک و بیماری کرون است.

درمان برخی سرطان‎های خاص: اگر برای درمان سرطان در ناحیه شکم تحت رادیوتراپی هستید یا در اثر شیمی‎درمانی دچار مشکلات روده‎ای شکمی هستید، در معرض افزایش خطر ابتلا به  این مشکل قرار دارید.

تشخیص عدم تحمل لاکتوز

ممکن است پزشک بر اساس علائم و واکنش شما به کاهش میزان فرآورده‎های لبنی رژیم غذایی، به وجود عدم تحمل لاکتوز مشکوک شود. پزشک می‎تواند با انجام یک یا چند آزمایش از وجود این عارضه مطمئن شود. این آزمایش‎ها عبارتند از :

آزمایش تحمل لاکتوز: این آزمایش عکس العمل بدن شما به یک مایع حاوی مقادیر بالای لاکتوز را اندازه گیری می کند. دو ساعت بعد از نوشیدن مایع حاوی لاکتاز، خون شما مورد آزمایش قرار می‎گیرد تا میزان گلوکز موجود در جریان خون اندازه‎گیری شود. اگر سطح گلوکز خون شما افزایش نیابد به این معنی است که هضم و جذب نوشیدنی حاوی لاکتوز در بدن شما به درستی صورت نگرفته است.

آزمایش هیدروژن تنفسی : این آزمایش نیازمند آن است که یک نوشیدنی حاوی مقادیر زیادی لاکتوز بنوشید. سپس پزشک شما در فواصل منظم میزان هیدروژن تنفسی شما را اندازه ‎گیری می‎کند. معمولاً هیدروژن ناچیزی شناسایی می‎شود. ولی اگر بدن شما لاکتوز را هضم نکند لاکتوز در قولون روده تخمیر می‎شود، هیدروژن و گازهای دیگر آزاد می‎شوند و این گازها توسط روده ها جذب و درنهایت از بدن خارج می‎شوند.اگر میزان هیدروژن خروجی که در طول آزمایش تنفسی اندازه گیری می ‏شود بیشتر از میزان طبیعی باشد ،نشان‎دهنده این است که لاکتوز موجود در نوشیدنی بطور کامل هضم و جذب نشده است.

آزمایش اسیدیته مدفوع: می‎توان این آزمایش را برای کودکان و نوزادانی بکار برد که نمی توانند تحت آزمایش های قبلی قرار گیرند. تخمیر لاکتوز هضم نشده باعث ایجاد اسید لاکتیک و اسیدهای دیگری می‎شود که در نمونه مدفوع می‎توان آنها را شناسایی کرد.

مطالب مرتبط با این پست : درمان خانگی آلرژی

آشنایی با درمان عدم تحمل لاکتوز در بدن

در حال حاضر روشی وجود ندارد که بتوان از طریق آن تولید لاکتاز در بدن را افزایش داد. ولی بطور کلی می‎توانید با راه‎کارهایی که در ادامه درباره آن ها صحبت می کنیم از بروز ناراحتی های ناشی از عدم تحمل لاکتوز پیشگیری کنید.

پرهیز از مصرف زیاد شیر و سایر فراورده‎های لبنی
گنجاندن مقادیر کمی از لبنیات در وعده‎های غذایی معمولی
خوردن و نوشیدن بستنی و شیر کم‎لاکتوز
نوشیدن شیر معمولی بعد از افزودن یک مایع یا پودر به آن به‎ منظور تجزیه لاکتوز

درمان ‎های خانگی عدم تحمل لاکتوز

شاید با انجام آزمون و خطا بتوانید واکنش بدن خود به غذاهای مختلف حاوی لاکتوز را پیش‎بینی کنید و پی ببرید چه میزان از شیر یا مواد لبنی می‎توانید استفاده کنید بدون آنکه احساس ناراحتی کنید.افراد مبتلا به عدم تحمل لاکتوز مجبور هستند شیر و فرآورده‎های لبنی را بطور کامل از برنامه غذایی خود حذف کنند و نگران غذاهای غیر لبنی یا داروهای حاوی لاکتوز باشند.

حفظ مواد مغذی

کاهش فرآورده‎های لبنی در رژیم غذایی به این معنا نیست که قادر به دریافت کلسیم کافی نیستید. کلسیم در غذاهای دیگر نیز وجود دارد.

برخی از این غذاها عبارتند از:

کلم بروکلی
فرآورده ‏های غنی از کلسیم مانند نان‎ها و آب میوه‏ ها
کنسرو ماهی سالمون
جایگزین‎های شیر مانند شیر سویا و شیر برنج
پرتغال
لوبیا چیتی
ریواس
اسفناج

همچنین اطمینان بیابید که به اندازه کافی ویتامین D دریافت می‎کنید که معمولاً در شیر غنی‎شده فراهم می‎شود. تخم‎مرغ، جگر و ماست نیز حاوی ویتامین دی هستند.همچنین وقتی مدت زمانی در معرض آفتاب قرار بگیرید بدن شما می‎تواند ویتامین D تولید کند.

محصولات لبنی محدود برای عدم تحمل لاکتوز

اغلب افرادی که دچار این مشکل هستند می توانند از برخی فرآورده‎های لبنی لذت ببرند بدون آنکه در آن ها پدید آید. می توانید با افزودن تدریجی شیر و محصولات لبنی به برنامه غذایی خود، میزان تحمل خود نسبت به لاکتوز را افزایش دهید. برخی افراد پی برده‎اند که آن ها می توانند محصولات لبنی پرچرب  را راحت‎تر از محصولات لبنی کم‎چرب یا فاقد چربی تحمل کنند. می‎توانید با ایجاد تغییراتی در رژیم غذایی خود علائم عدم تحمل لاکتوز را به حداقل برسانید.

انتخاب پُرس‎های کوچک تر لبنیات در وعدۀ غذایی: در یک وعده غذایی 4 اونس معادل 118 میلی‎لیتر شیر بنوشید.

هرچه پُرس‎های لبنیات یا شیر کمتر و کوچکتر باشند احتمال کمتری وجود دارد که دچار مشکلات معده و روده‎ای شوید.

شیر را در کنار سایر غذاها مصرف کنید. این عمل فرایند هضم را آهسته می‎کند و ممکن است باعث کاهش علائم شود.

میزان لاکتوز در همه محصولات لبنی یکسان نیست. مثال: پنیر چدار یا پنیر سوئیسی میزان کمی لاکتوز دارند و معمولاً مصرف آنها باعث بروز علائم عدم تحمل لاکتوز نمی‎شود. شاید بتوانید محصولات لبنی کِشت‎شده همچون ماست را تحمل کنید. زیرا باکتری‎های موجود در فرایند کِشت بطور طبیعی آنزیم‎های تجزیه‎کننده لاکتوز را تولید می‎کنند.

مصرف قرص‎ها یا قطره‎های حاوی آنزیم لاکتاز: ممکن است مصرف قرص‎ها یا قطره‏ های بدون نسخه حاوی آنزیم لاکتاز (قطره Dairy Ease، لاکتائید و داروهایی از این قبیل) به هضم فرآورده‎های لبنی در بدن شما کمک کنند. می‎توانید درست قبل از صرف یک وعده غذایی یا میان وعده، قرص حاوی لاکتاز را بخورید. یا می‎توانید قطره حاوی لاکتوز را به یک پاکت شیر اضافه کنید. استفاده از این نوع قرص یا قطره‎ها برای همه افراد مفید نیست.

داروهای جایگزین برای عدم تحمل به لاکتوز در بدن

پروبیوتیک ها ارگانیسم‎های زنده‎ای هستند که در روده ‏های شما وجود دارند و به حفظ یک سیستم هضم سالم غذا کمک می‎کنند. همچنین پروبیوتیک‎ها به‎عنوان کِشت های فعّال یا «زنده» در برخی ماست ها و نیز بصورت مکمل هایی به شکل کپسول وجود دارند. اغلب اوقات از پروبیوتیک‎ها برای رفع مشکلات معده روده‎ای همچون اسهال و سندروم روده تحریک‎پذیر استفاده می‎شود. همچنین پروبیوتیک‎ها می توانند به هضم لاکتوز در بدن شما کمک کنند. به طور کلی پروبیوتیک ها موادی ایمن در نظر گرفته می‎شوند و در صورتی ‎که سایر روش ها مؤثر نباشند پروبیوتیک ها ارزش امتحان کردن را دارند.

چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنید؟

اگر بعد از خوردن مواد غذایی لبنی بطور مکرر شاهد علائم می شوید، حتماً به پزشک مراجعه کنید. مخصوصاً زمانی که نگران هستید دچار کمبود کلسیم شوید.

آمادگی برای ملاقات با پزشک : اگر دچار علائم یا نشانه‎هایی هستید که ممکن است دالّ بر وجود عارضه عدم تحمل لاکتوز در بدن باشند، ابتدا به پزشک مراجعه کنید. به دلیل اینکه ملاقات با پزشک می تواند کوتاه باشد بهتر است از قبل خود را برای این ملاقات آماده کنید. در اینجا اطلاعاتی به شما ارائه میدهیم که به آمادگی شما برای ملاقات با پزشک کمک می کند و شما را نسبت به آنچه که باید از پزشک انتظار داشته باشید آگاه می‎سازند.

مشاوره آنلاین آلرژی

از محدودیت های قبل از ملاقات با پزشک آگاه باشید

زمانی که برای ملاقات با پزشک قرار تعیین می کنید به یاد داشته باشید که از او بپرسید آیا در ابتدا باید کار خاصی همچون محدود کردن رژیم غذایی انجام دهید یا خیر.
تمام علائمی را که تا کنون تجربه کرده‎اید را یادداشت کنید. حتی علائمی هم که در ظاهر ربطی به دلیل مراجعه شما به پزشک ندارند.
فهرستی از تمام داروها، ویتامین‎ها یا مکمل هایی که مصرف کرده اید را تهیه کنید.

سؤالاتی را که می خواهید از پزشک بپرسید از قبل یادداشت کنید.

برخی سؤالاتی که ممکن است بخواهید از پزشک بپرسید به شرح زیر هستند:

آیا علائم ایجاد شده در من به دلیل عارضه این مشکل است؟
آیا دلایل احتمالی دیگری برای این علائم وجود دارد؟
چه آزمایش‎هایی باید انجام دهم؟ آیا برای انجام آزمایش‎ها آمادگی خاصی نیاز است؟
آیا این مشکل یک وضعیت مادام‎العمر است یا می‎توان آن را درمان کرد؟
گزینه ‏های درمانی برای این وضعیت چیست؟
آیا باید مصرف فرآورده‏ های لبنی را بطور کامل متوقف کنم؟
چگونه می‎توانم اطمینان یابم که از رژیم غذایی خود کلسیم کافی دریافت می کنم؟
آیا باید با یک متخصص رژیم غذایی مشورت کنم؟
علاوه بر این عارضه مشکلات سلامتی دیگری نیز دارم. چگونه می توانم این شرایط را مدیریت کنم؟
آیا لازم است دوباره به شما مراجعه کنم؟ در این صورت چند وقت یک بار مراجعه کنم؟

و در آخر

پزشک شما باید بداند کدام غذاهای لبنی و چه میزان از آنها باعث بروز علائم در شما می شوند. این اطلاعات به پزشک شما کمک می کند تا ناراحتی شما را بهتر تشخیص دهد. اگر تصور می‎کنید ممکن است مبتلا به عارضه عدم تحمل لاکتوز باشید سعی کنید چند روز فرآورده‎های لبنی را از رژیم غذایی خود حذف کنید تا ببینید آیا این علائم کاهش می یابند یا خیر. در صورتی که حذف مواد لبنی به مدت چند روز باعث بهبود علائم شوند؛ پزشک خود را مطلع سازید.